Yıkıcı inovasyon nedir? Neden bazı markalar indirim yapmak yerine ürünlerini yakmayı tercih ediyor? Hızlı moda doğaya ne ölçüde zarar veriyor? Alternatifi nedir? Gelin bu soruların yanıtlarını arayalım. Hızlı moda, son 20 yılda dünya gayrisafi hasıla büyüme oranından daha hızlı büyüyerek ekonomik hacmini ikiye katladı. Ortalama bir tüketici 15 sene öncesine göre %60 daha fazla kıyafet …
Hafta içi, hafta sonu, gişe filmi, sanat filmi fark etmeksizin sinema salonları sinek avlıyor, Recep İvedik hariç… Amerika’da bazı kompleksler terk edilmiş, hayalet binalara dönmüş durumda. Türkiye’de de sinema salonları sadece AVM’lerde var. Aşağıdaki grafik Amerika’da yıllık bilet satışlarının 2002’deki 1,58 milyar tepe seviyesinden, 2019 senesinde 1,2 milyara kadar gerilediğini gösteriyor. Yani yaklaşık yüzde 24 …
Sokakta oyun oynayan çocukların sayısı giderek azalıyor. En fazla, anne veya baba nezaretinde hafta sonu bir parka gidip steril bir ortamda birkaç saatlik koşturmaca yapıyorlar, o kadar. Arkadaşlarla vakit geçirmenin, bağ kurmanın, paylaşmanın, kavga etmenin, küsüşmenin, barışmanın ve birlikte büyümenin yerini artık internete bağlı bir “tablet” almış durumda. Saatlerce izlenen bu tablet ekranlarında da “Sevimli …
Pandeminin etkisiyle ve serbest çalışmanın yaygınlaşmasıyla neredeyse her gazetecinin evinde bir yazıcı bulunuyor. Yazıcı fiyatları makul olmasına makul ama kartuşlar için aynı şeyi söylemek güç. Galon fiyatı yaklaşık 25.000 TL olan siyah printer mürekkebi; akrep zehri, kobra zehri, LSD, at nalı yengeci kanı, Chanel No. 5, insülin ve civanın ardından dünyanın en pahalı 8. sıvısı. İnsan …
2008 senesinde Apple App Store açıldığında içinde sadece 500 uygulama vardı. 2020’ye gelindiğinde App Store ve Google Play’deki toplam uygulama sayısı 8,9 milyonu geçti. 2021 sonunda muhtemelen 10 milyon sınırını aşacak. Piyasada milyonlarca uygulama olmasına karşın ortalama bir kullanıcı günde sadece “dokuz”, ayda ise 30 farklı uygulamaya giriyor. Muhtemelen telefonunuzda sayfalar dolusu uygulama vardır; ama …
Kapitalizmde her boğa piyasanın ilahlaştırdığı, siparişle yazılmış biyografisi kitapçıların kişisel gelişim raflarında satılan bir kült figürü vardır. 1990’larda bu figür Bill Gates idi. 2000’lerde Steve Jobs, 2010’ların başında Mark Zuckerberg sonunda da Elon Musk oldu. Medyada müthiş bir Elon Musk bombardımanı var. Halbuki adamın güttüğü iki tane keçi, ıslığı dağları tutuyor. Eskiden Astor, Rockefeller, Morgan, …
Vakti zamanında ana akım medyada “reklamsız gazete olur mu” tartışması vardı. Tartışma ne sonuca bağlandı ya da bir sonuca bağlandı mı hatırlamıyorum ama Küba’ya gittiğimizde Granma gazetesinin sayfalarında tek bir reklam dahi görmemiştik. Cadde ve sokaklarda da görüntü kirliliğinden başka bir işe yaramayan reklam tabelaları yoktu. Demek ki oluyormuş. Peki reklamsız ve ücretsiz müzik/podcast dinleme …
Kapitalizm demokrasi, adalet, zenginlik ve fırsat eşitliği vadeder. Oysa gerçekte sermaye, tepedeki yüzde birlik dilimde bulunan azınlığın elindedir. Maaşlı çalışanların ekseri çoğunluğu ise karın tokluğuna çalışır. Maaşlı çalışarak servet biriktirilmez. Servet sahibi olmak için bir üretim aracı sahibi olmanız gerekir. Fakat servetin ve sermayenin tepede bu kadar yoğunlaştığı bir ortamda başlangıç sermayesi olmayan insanların şirket …
Amazon, Türkiye pazarına gireli birkaç sene olduğu için henüz yerli rakiplerinin pazar paylarını çalabilmiş değil. HSBC Global Research biriminin raporuna göre Trendyol hâlâ uzak ara sektör lideri. Trendyol’u Hepsiburada, N11 ve GittiGidiyor takip ediyor. Giyim ağırlıklı oldukları için LCW ve Boyner’in, hızlı tüketim ağırlıklı olduğu için Migros’un büyüme potansiyellerinin görece düşük olduğunu varsayarak geriden gelen …
Online perakendeci olmanın yanı sıra reklam ve pazarlama platformu, kargo ve lojistik ağı, ödeme hizmeti, kredi kurumu, müzayede evi, kitap yayınevi, TV ve film yapımcısı, moda tasarımcısı, donanım üreticisi ve bulut sunucu alanı sağlayıcısı olan Amazon şüphesiz ki e-ticaretin 21. yüzyıldaki titanı… Amazon, epeydir, e-ticaret sektörünün toplamdaki büyüme oranından daha hızlı büyüyor. Bu da Amazon’un …
Radikal ekonomi politik perspektiften ele aldığımızda, müzik üretimini puding, gazlı içecek ya da dondurma üretiminden ayrı değerlendirmek için fazla bir sebebimiz yok. Kapitalizmde, ürünlerin doğası farklı olsa bile, “şarkı” da tıpkı dondurma gibi mübadele değeri için üretilen bir metadır. Nasıl Fordist üretim modeli metaları, daha fazla kâr maksadıyla standart hâle getiriyorsa, müzik endüstrisindeki tekelleşme eğilimi …
Spotify’da müzik çalındığı zaman, kayıt telifleri ve yayın telifleri olmak üzere, iki çeşit telif ödemesi yapılıyor. İlki, kayıtlar üzerinde yasalara göre “hak” sahibi olanlara ödeniyor ve sanatçılara anlaştıkları yapım şirketi veya distribütör aracılığıyla aktarılıyor. İkincisi ise şarkı yazarı ve kompozisyon sahiplerine direkt ya da meslek birlikleri üzerinden ödeniyor. Spotify reklam (yüzde 11) ve abonelik ücretlerinden …
