2009 yılında Oprah Winfrey Twitter’a girmek istediğinde yüzlerce Oprah hesabı olduğu anlaşılmıştı. Kanye West’in fake hesapları eleştirmesi ve beyzbol koçu Tony La Russa’nın şirkete dava açmasının da ardından Twitter, hesabın gerçek ve güvenilir olduğunu, sahibiyle kontak kurulduğunu gösteren resmi mavi onay tiki uygulamasını başlattı. Başlarda sadece Kanye West, Oprah Winfrey, Taylor Swift, Ashton Kutcher vb. ünlü kişilere verilen mavi onay tiki, 2016 yılında halka da kısmen açılmış, bunlar kadar ünlü olmasa da kamu ilgisi çeken gazeteci, yazar, sanatçı, akademisyen gibi bazı kişilere mavi onay tiki verilmeye başlanmıştı.
Jack’in mavi tiki herhangi bir ekstra özellik getirmiyor ama parayla da satın alın(a)mıyordu. Bunun için kayda değer bir uzmanlığınızın olması, isminizin Google’da belli bir seviyenin üzerinde aranıyor olması (yani az da olsa popüler olmanız) ve halk nezdinde belli bir saygınlığınızın olması gibi şeylere bakılıyordu. Mesela, hatırlarsanız, Akşam Gazetesi yazarı Turgay Güler’in mavi tik başvurusu Twitter’ın saygınlık kriterine uymadığı gerekçesiyle reddedilmişti.
Diğer yandan Musk’ın mavi tiki, sadece ücretli bir ek özellikler paketi değil, aynı zamanda eskiden beri insanların kabul ettiği o saygınlık ve güvenilirliği de üzerinde taşıyor. Doğruya doğru, bugün çoğu paralı Twitter Blue abonesi, paketteki ekstra özelliklerden ziyade saygınlık ve güvenilirlik elde etmek için abone oluyor. Kimisi bireysel olarak saygınlık elde etmek kimisi de daha kaliteli trollük ve dezenformasyon yapmak için bunu istiyor. İlkine burada pek bir şey demeye gerek yok. Ama ikincisinin etkilerinin ne kadar ciddi olabildiğini biliyoruz (bkz. Cambridge Analytica).
Haber ve saygınlık
Twitter’da milyonlarca hesap var. Bunların bir kısmı tanıdığımız, bildiğimiz kişi ve kurumlar. Bir kısmı da ne idiği belirsiz, gerçek dünyada herhangi bir karşılığı olmayan kişi ve kurumlar. Dezenformasyonun tamamı değilse de önemli bir kısmı bu hesaplar tarafından yapılıyor. Manipülasyonun daha ikna edici olması için hesapların güven veriyor olması lazım.
Örneğin “İleri Haber” kim olduğunu, siyasi çizgisini, hangi geleneği temsil ettiğini, genel yayın yönetmenini, editörlerini, muhabirlerini bizzat bildiğimiz, itibarlı bir haber sitesi. İleri Haber’le isim benzerliği olan “Etkili Haber” ise, tam tersine, hakkında hiçbir şey bilmediğimiz, bir internet sayfası dahi olmayan, belli bir kürasyonla kopyala-yapıştır tweetler atan bir Twitter hesabı. İlkinin [şimdilik] mavi tiki bile yok ama ikincisi hemen Twitter Blue’ya abone olmuş. Uzun tweet ya da video gibi ekstra özellikleri kullandığına da pek rastlamadım. Yani asıl amaç saygınlık ve güvenilirlik elde etmek. Yüz bin takipçisi ve yüksek etkileşimi var. Yüz binlerce takipçisi olan ve yüksek etkileşim yaratan Etkili Haber, DarkWeb Haber, Muhbir, BPT, Seçim 2023, Daily Islamist, Whisper Haber ve Haber Report gibi ne idiği, nerden geldiği, kim tarafından yönetildiği, nasıl bir şirket/ekonomik yapısının olduğu belli olmayan hesaplar da Twitter Blue’ya abone olarak resmi ve güvenilir bir kaynak izlenimi veriyor. Hatta geçenlerde bu hesaplardan bazılarının aynı admin tarafından işletildiği tespit edilmişti.
Parayla satılan güvenilirlik
Çoğunuzun fark ettiği üzere, eski mavi tikin üzerine tıklayınca “Bu, eski bir onaylanmış hesap. Dikkate değer olabilir veya olmayabilir.” diye bir uyarı çıkıyor. Musk’ın yeni mavi tikinde ise “Bu hesap Twitter Blue abonesi olduğu için onaylı.” yazıyor. Elon Musk, kendi döneminde onaylanmadığı için eski mavi tiklerin saygınlığının ve güvenilirliğinin muallak olduğunu söylüyor. Yani, satış ve pazarlama stratejisinin de bir parçası olarak, Twitter Blue profillerinin Twitter Verified profillerinden üstün olduğunu ima ediyor.
Bir kere; Musk’a göre dikkate değer olup olmadığınızın belli olmadığı eski onaylanmış mavi tikli hesaptan yeni mavi tikli hesaba geçmek için tek yapmanız gereken kredi kartı bilgilerinizi girerek Twitter Blue’ya abone olmanız. Yani güvenilir olmayan eski bir hesap sahibi olarak Twitter’a para ödediğiniz anda güvenilir ve dikkate değer(!!!) olmaya başlıyorsunuz. Ya da ayda 8 dolar verirken Musk nezdinde güvenilir bir hesap iken, aboneliğinizi belki maddi yetersizlikten ötürü sonlandırdığınız anda mavi tikiniz gidiyor ve yine güvenilmeyen hesap hâline geliyorsunuz. Diyeceğim, güvenilirlik ve itibarın parayla satılıyor olması aslında tam bir idiokrasi…
Önceden belli kriterlere göre verilen onay şimdi aylık 8 dolara satılıyor. Parayı veren herkes bunu alabiliyor. 15-20 takipçisi olan faşist hesaplar bile Twitter Blue abonesi olabiliyor. Dolayısıyla ben eski mavi tiklerin yeni mavi tiklerden daha itibarlı olduğunu, Twitter Blue’nun sosyal medyadaki güvenilirlik kurumunu sulandırdığını düşünüyorum. Elon Musk’ın Twitter’ı satın alıp monetize etmeye çalışmasının bizim için hayırlı sonuçlar doğurmayacağını, sosyal medyayı yozlaştıracağını daha önce belirtmiştim. Twitter Blue abonelik sistemi de bu yozlaşmanın ilk adımlarından.
