Türkiye’de erişim yasağı olan, ancak yine de birçok kişinin bildiği ve VPN aracılığıyla girebildiği porno video paylaşma platformu Pornhub, Şubat 2023 itibariyle, dünyanın en çok trafik alan 12. internet sitesi. TikTok’un, Netflix’in, LinkedIn’in, Amazon’un, Weather.com’un üzerinde…
Her ne kadar Pornhub yetişkinlere yönelik içerikleri paylaşan bir medya sitesi olsa da arkasındaki MindGeek, Silikon Vadisi’ndeki teknoloji şirketleri gibi bir bilişim ve veri toplama şirketi aslında. Montreal kökenli olsa da vergi cenneti Lüksemburg ve Limassol’de de ofisleri olan MindGeek’in çalışanları Google’daki gibi havalı ofislerde çalışan yüksek eğitimli beyaz yakalılar. Kendi sektöründe bir medya devi olan MindGeek, Pornhub’ın yanı sıra YouPorn, RedTube ve XTube gibi video paylaşım siteleriyle Brazzers ve Reality Kings gibi porno film yapım şirketlerinin de sahibi. Yani MindGeek, porno sektöründe bugüne kadar yaptığı 164 satın almayla hem enine hem dikine tekelleşen bir mega şirket.
Netflix belgeseli
Geçtiğimiz haftalarda Netflix’te Pornhub üzerine bir belgesel yayına girdi. Şunu belirtmekte fayda var: bu bir porno belgeseli değil, bir porno endüstrisi belgeseli. Belgesel boyunca çocuk koruma uzmanları, ihbarcılar, STK çalışanları, bireysel seks işçileri, yapım şirketleriyle anlaşmalı seks işçileri ve gazetecilerin görüşleri aktarılıyor. Şirketin üst düzey yöneticilerinin de duruşmalarda verdikleri beyanlardan kesitler de var.
Pornhub’ın başı bundan birkaç sene evvel “çocuk pornosu” ve “seks ticareti” iddialarıyla belaya girmişti. Film de dokümantasyona buradan başlıyor.
Pornhub’taki sorunlardan biri hemen herkesin hesap açıp içerik yükleyebiliyor olmasıydı. Kullanıcılar kendilerine ait içerikleri yükleyebildiği gibi kendilerine ait olmayan videoları da siteye yükleyebiliyorlar(dı). Kullanıcıların teyitli olması gibi bir şart da yoktu. Bunun bir sonucu olarak da görüntülerdeki kişilerden izinsiz yüklenen (intikam veya tecavüz pornosu gibi) içerikler viral olarak internete yayılıyordu. Belgeselde, izinsiz yüklenen videosunun siteden kaldırılmasını talep eden intikam pornosu kurbanlarından biri belgeselde muhatap bulmanın güç olduğunu, tek yolun e-mail olduğunu, bunun da çok yavaş ilerlediğini söylüyor. Günler sonra video yayından kalksa bile video internetin başka kanallarına çoktan yayılmış oluyor. Ya da 3-4 gün sonra tekrar Pornhub’a yükleniyordu. Tekrar kaldırmak için yine günler, haftalar süren itiraz süreçlerine girmek gerekiyordu. Siteye yüklenen videolar arasında 18 yaşından küçük kızların da görüntülerine rastlanmış.
Kullanıcıların kimlikleri belli ve teyitli olmadığı için herhangi bir hukuki süreç işletilemiyor. Diğer yandan, rızaya bağlı porno video yasak değil, rızaya bağlı olmayan videoları da yükleyen Pornhub olmadığı için şirketin yöneticileri sorumluluk kabul etmiyor.
İnternet hukukundaki boşluklar
Burası başta biraz mantığa aykırı gelebilir belki ama hukuken Pornhub yöneticilerinin haklı olduğu bir nokta var. Analojiyi şöyle kurabiliriz: Evinizi kiraya veriyorsunuz ve evi kiralayan kişi evde cinayet işliyor. Buradaki suç evinizi kiralayan ve cinayeti işleyen kiracıya aittir; ev sahibi bu suçtan mesul tutul(a)maz. Bu hukuki ilke internet evreninde birtakım boşluklar yaratıyor. Örneğin DiziPal549 internette bir “yer sağlayıcı” (yani ev sahibi). Üçüncü şahıslar (kiracılar) da DiziPal549’a film ve dizi yüklüyor. Bu yüklenen içerikler yasal da olabilir korsan da. Eğer birileri siteye yasadışı bir içerik yüklemişse suç yükleyene aittir. Evde kiracının işlediği cinayetten ev sahibi mesul tutulmadığı gibi sitedeki korsan içeriklerden de yer sağlayıcı mesul tutulmaz. Ve, maalesef, aynı şekilde Pornhub da siteye yüklenen yasadışı içeriklerden mesul tutulmaz.
Pornhub’ın sorumsuzluğu
Pornhub’ın planlı ve bilinçli bir şekilde seks ticareti yapmadığı aslında sabit. Pornhub, Brazzers ve Reality Kings şirketleriyle yasadışı içerik üretilmiyor. Fakat böylesi kritik bir konuda Pornhub’ın “sorumsuz” davrandığı ve bu sorumsuzluktan ticari kazanç elde ettiği pekâlâ söylenebilir. Sonuçta Pornhub için ne kadar çok içerik o kadar çok para… Burada yapılması gerekenler şeylerden biri kullanıcı kimliklerinin birçok kanaldan teyit edilme zorunluluğu. Bir diğeri ise sıkı bir içerik moderasyonu.
Belgeselde Pornhub’ta çalışan bir moderatör günde 700 civarında videoya baktığını söylüyor. Çoğu 10-15 dakika civarında olan 700 videonun güvenli bir moderasyondan geçmediği gün gibi ortada. Zaten moderatör videoları hızlı veya atlayarak izlediklerini de itiraf ediyor.
Toplumsal ikilem
Pornhub’ın başı davalarla belaya girdikten sonra Visa ve Mastercard Pornhub ile çalışmayı durdurduğunu açıklamıştı. Belgeseldeki seks işçileri Pornhub’ın suçlu olmadığını, toplumsal tepkinin kendilerini ekonomik olarak zor durumda bıraktığını, yaptıkları işin yasal olduğunu, içerikler denetlendiği ve video kaldırma süreci hızlı çalıştığı takdirde ortada bir problem olmayacağını söylüyor. Belgeselde her görüşe yer verilse de ağırlık noktasının bu olduğunu söyleyebilirim.
Tabii bir dijital medya şirketi olan Pornhub’ın işleyişteki sorunları azaltmak için neler yapması gerektiğinin sistem içindeki cevapları üzerine kafa patlatılabilir. Fakat bence esas soru porno endüstrisinin neden var olduğu ve neden yasal olduğudur. Belgesel bu sorulara ne yazık ki pek değinmiyor. Son kertede, Pornhub’ın Milyar Dolarlık Hikâyesi bu gibi konuların meraklıları için 10 üzerinden 6’lık, merakı olmayanlar için 10 üzerinden 4’lük bir belgesel.
