Gig ekonomisinde yeni trend: OnlyFans

Bilenler zaten bilir ama bilmeyenler için OnlyFans, Londra bazlı, içerik abonelik hizmeti sunan bir internet şirketi. Uygulama aslında her türlü içeriği monetize etmeye yönelik geliştirilmiş bir iş modeli aracı olsa da erotik içerikleriyle ön plana çıkıyor. OnlyFans platformunda yemek şefleri, müzisyenler, kişisel antrenörler, sporcular, illüzyonistler, bilgisayar oyuncuları vb. birçok video içeriği üreten kişi hayranlarına direkt olarak ulaşarak onlardan gelir elde etmeye çalışıyor. Cardi B ve Floyd Mayweather uygulamadaki en ünlülerden ikisi.

Daha çok reklam üzerinden para kazanan YouTube gibi platformların aksine OnlyFans, yaratıcıların içeriklerini bir ödeme duvarının arkasına saklıyor ve ulaşmak isteyen “fanlardan” abonelik paketleriyle para istiyor. İçerik üretenlere aylık en az 5 dolar ve en çok 50 dolar ile abone olabiliyorsunuz. Alt limit gizli içerikleri ayrıcalıklı kılmak adına, üst limit ise platformu kara para aklama işlerine alet etmemek adına belirlenmiş. OnlyFans, bu aboneliklerden yüzde 20 komisyon alıyor. OnlyFans’in komisyon oranı Amazon, eBay, Hepsiburada, etsy vb. aracı platformların yüzde 10-15’lik komisyon oranlarından yüksek; Apple Store, Google Play ve Spotify gibi platformların yüzde 30’luk komisyonundan düşük; Lyft ve Uber gibi diğer aracı gig platformlarının komisyon oranıyla aynı.

Model kabaca bu… Biraz Netflix gibi; fakat farkı şu ki Netflix, Amazon Prime Video, Disney+, Exxen gibi platformlara abone olduğunuzda bütün içeriğe erişebiliyorsunuz, OnlyFans’te ise sadece abone olduğunuz üreticilerin içeriklerini görebiliyorsunuz, platformdaki her şeye erişemiyorsunuz. Şirketin gelirleri abone sayısı arttıkça artacağı için bir noktada amaç geniş bir içerik yelpazesi sunmak oluyor. Bu yüzden de Facebook, YouTube, TikTok gibi platformlarda yasaklı olan (erotik) içeriklere müsaade etmek iş modelinin fark yaratan unsuru haline geliyor (bkz. ürün farklılaştırma). Sonuçta Rihanna’yı Instagram’dan, Deniz Göktaş’ı Spotify’dan, Mustafa Sarıgül’ü TikTok’tan, Enes Batur’u YouTube’dan zaten takip ediyorsunuz, üstelik ücretsiz. Birçok köşe tutulmuş durumda. OnlyFans de erotik içeriklere müsaade ederek, hatta bunu modelin dinamosu haline getirerek, tutulmamış bir köşeyi tutarak ilerliyor.

NYT bu işi nasıl tanımlıyor?

OnlyFans, mesela, kişisel antrenörler için ortam sağlayan MACfit gibi spor salonu tekellerini baypas etmemizi sağlıyor. Böylece paranın çoğu rantiyere değil direkt olarak hizmeti sunan kişisel antrenöre gidiyor. Bu iyi bir şey. Veya porno sektörünü düşünecek olursak, esas işi oyuncuların yapıyor olmasına karşın paranın çoğunu prodüksiyon şirketlerinin kazandığını biliyoruz. Müzik sektöründe olduğu gibi… Dolayısıyla, salt teknik olarak ele alırsak, seks ve film işini organize eden parazit kişi ve kurumların (diğer bir ifadeyle, pezevenklerin) OnlyFans vesilesiyle baypas edilerek, yaratıcı ürünü üretenle tüketenin hızlı, pratik, verimli ve direkt olarak bir araya gelmesi özünde iyi bir şey.

Fakat Spotify vb. örneklerde olduğu gibi OnlyFans de, pazarında tekel haline geldiği için, başka parazitleri devre dışı bırakırken, kendisi bir aracı parazit haline geliyor. Zaten bu yüzden OnlyFans’e tarihin en büyük pezevengi ya da dijital pezevenk gibi sıfatlar yakıştırılıyor. Zira yüzde 20 komisyon pezevenk payına yakın bir oran. Üstelik alan sunmaktan başka hiçbir maliyetle ilgilenmiyor. Pezevenkler genelde otel, koruma, giyim, yemek vb. masrafları da üstleniyor. Öte yandan, aynı anda 30-40 eskortun hesabını yöneten, yani bir nevi “e-pezevenklik” yapan Think Expansion gibi sosyal medya & pazarlama şirketleri de var.

Nasıl paralar dönüyor?

OnlyFans gibi platformların Uber ya da AirBnB gibi diğer gig platformlarına göre avantajı sürümden kazanılması… Uber ile taksi çekiyorsanız, daha çok kazanmak için daha fazla saat taksiye çıkmalısınız. Ama OnlyFans üzerinde, bir defa çektiğiniz video ile yüzbinlerce insanı abone yapabilirsiniz. Yani artı bir aboneliğin marjinal maliyeti sıfır.

Geçtiğimiz haftalarda Türk bir influencer, OnlyFans’ten bir önceki ay 7298 dolar gelir elde ettiğini açıklamıştı. Pandemide (ki zaten bu işler karantinada yükseldi) kerameti kendinden menkul bir internet ünlüsü olan 24 yaşındaki Bella Thorne, OnlyFans hesabı açtıktan sonraki ilk 24 saatte bir milyon dolar, ilk hafta sonunda da iki milyon dolar gelir elde ederek rekor kırmıştı. Çıplak fotoğraflarını 200 dolara göstereceğini söylemiş ama iç çamaşırlı fotolarını yayınlayınca 200 dolar veren hayranlarının tepkisini çekmişti.

Rakamlar yüksek. Genç yaşta, fotoğraf ya da video paylaşarak, kısa yoldan zengin olma fikri hayli cezbedici. Bunu elde edenler var. Ama çok az.

Gig ekonomisi

OnlyFans’te 2022 itibariyle 170 milyon kullanıcı hesabı, 1-2 milyon arası da içerik üreticisi var. Üreticilerin ortalama aylık geliri 151 dolar, bahşişler hariç. OnlyFans’te gelir dağılımının epey bozuk olduğunu ve ortalamayı balinaların yükselttiğini düşünerek, medyandaki üreticinin gelirinin 100 doların çok altında olduğu yönünde bir eğitimli tahmin yapabiliriz. Ayda gelen 50-100 doların da mikrofon, kamera, gimbal, vb. maliyetleri dahi karşılamayacağı çok açık. Yüzde 1’deki 10-15 bin hesap çok büyük paralar kazanırken geriye kalanlar su üstünde kalmaya çalışıyor.

Son kertede OnlyFans bir gig ekonomisi mecrası. Yani güvencesiz, sigortasız, belirsiz, mesaisiz çalışmanın diğer platformlarda getirdiği bütün olumsuzluklar burada da var. Mesela belirli bir mesainin olmaması gece yarısı dahil herhangi zaman aralığının mesai olabileceği anlamına geliyor. Hoş değil. Gerçi sadece kısa videolar yayınlıyorsanız şikâyet edecek bir şey yok ama…

Bir de OnlyFans tarzı platformlarda şöyle bir kullanıcı davranışı var: Bir içerik üreticisinin bütün içeriklerine bakıp izleyip bitirince diğerine geçiliyor. Mesela Netflix’te çok güzel filmler ve diziler var ama birkaç ayda bitiyor. Geriye kalanlar da vasat olduğu için bir noktada insanlar aboneliği sonlandırıp, misal, Disney+’a geçiyor. Hal böyle olunca hem aboneleri hesabınızda tutmak için müthiş bir yeni içerik rekabeti oluyor hem de kuvvetle muhtemel bir noktada büyük abone kayıpları yaşamak kaçınılmaz oluyor. Yani bir meslek olarak sürdürülebilir olmaktan çok uzak. Belki, tepedeki yüzde 1’e girecek kadar şanslıysanız, birkaç senede büyük bir vurgun yapıp çıkabilirsiniz.

Instagram, Tinder ve kısmen Twitter gibi uygulamalar OnlyFans’e takipçi ve abone çekmek için kullanılıyor. Instagram ve Twitter’da kısa videolar ve yarı sansürlü görsellerle tam içeriğe erişmek için OnlyFans linkleri veriliyor. Dolayısıyla diğer mecralarda ünlü olanlar OnlyFans’te de hızlı bir şekilde kitle elde edebiliyor. Halihazırda bilinir birer gazeteci olan Cüneyt Özdemir ve Nevşin Mengü YouTube’da haber kanalı açınca yürüyor; siz açsanız yürümez. Halihazırda ünlü olan Cem Yılmaz, Instagram hesabı açınca kısa sürede milyonlarca takipçiye ulaşabiliyor. İsimsiz birilerinin sosyal medya platformlarının ilk zamanlarında yükselmeleri mümkündüyse de her platform kendi eşitsizliğini yarattığı için bir zaman sonra artık bu fırsat alanı daralmaya başlıyor.

Son olarak, OnlyFans’in, tıpkı Spotify, Patreon, Twitter, YouTube vb. birçok dijital platformda olduğu gibi demokratik bir tarafı var. Sonuçta ilerleyen teknolojinin gereksiz aracıları baypas etmesi, üreticiyle tüketiciyi (hayranları) direkt olarak bir araya getirmesi, bu sayede ürün ve hizmetleri ucuzlatması ve daha geniş kitlelere ulaştırması net bir ilerlemedir. Fakat seks üzerinden para kazanmayı kolaylaştırıp bunu kitlelere yaymak, bana soracak olursanız, bir ilerleme değil çürümedir. Tıpkı influencer‘lık meselesinde olduğu gibi, yanlış sektörlerde ilerleme olmaz. Daha eşit ve demokratik çürüyor olmamız gerilemedir. OnlyFans’e girenlerin önemli bir kısmı pandemide işsiz kaldığı için, başka bir kısmı da marjinal gruplarda olup gerçek birer iş bulma ihtimali düşük olduğu için giren insanlardır. Bu açıdan bakarsak aslında OnlyFans’in iş modelinin ekonomik zorluk yaşayan insanları sömürmek üzerine kurulu olduğunu görürüz. İnsanlığın nihai amacı sömürünün modelini değiştirmek değil sömürüyü topyekûn ortadan kaldırmaktır.