Magazin; eğlendiren, merak duygusunu gideren, genellikle ünlülere ve özel yaşamlarına odaklanan görsel yoğunluklu bir habercilik tipi olarak tanımlanabilir. Ün sahibi insanların giyimleri, yiyip içtikleri, özel yaşamları, tercihleri, işleri merak edilmekte ve toplumda öne çıkan isimlere dair bu merak, magazin haberleri sayesinde gideriliyor.
Magazin haberleri genelde sade dil kullanımı ve görselin ön planda olduğu yapısı ile her kesimden insanın rahatlıkla anlayabileceği bir haber anlayışta oluyor. Toplumun ilgilendiği, öne çıkan isimler bazen bir oyuncu, şarkıcı, sporcu olduğu gibi iş insanı, yarışmacı veya bir sosyal medya fenomeni olabiliyor. Ünlüler kadar ünlülerin arkadaşları, aileleri, geçmiş ilişkileri de habere konu olabiliyor.
Bu tür haberlerde ünlülerin yaşam şekilleri, imajları, beslenmeleri, seyahatleri, yeni projeleri, özel ilişkileri, geçmişleri, polemikleri, katıldıkları açılışlar, etkinlikler, kıyafetleri, ev dekorasyonları, stil önerileri gibi çok çeşitli konular işleniyor. Heyecanı üst noktada tutmak ve ilgi çekmek de mühim. Bu nedenle izleyicinin veya okuyucunun duygularına odaklı, halk diline uygun söylemlerle, renkli haberler üretiliyor.
Yükselen habercilik trendi: Instagram temelli magazin haberciliği
Magazin haberleri günümüzde gazetelerin birinci, ikinci ve son sayfalarında, eklerinde, kadınlara yönelik olanlar başta olmak üzere basılı veya dijital dergilerde, televizyon programlarında, yine televizyonlarda magazin haberlerinin yorumlandığı sabah kuşağı programlarında, çeşitli dijital yayın platformlarında ve web sitelerinde karşımıza çıkıyor.
Son yıllarda sosyal medya ve bilhassa Instagram kullanımının ülkemizde yaygınlaşmasıyla magazin haberleri de kendisine yeni bir alan bulmuş oldu. Dijital platformlarda sürdürülen ve belgesel niteliği taşıyan çeşitli magazin programları popülerliğini arttırdı. Birçok magazin sayfası, milyonu aşan takipçi sayısına ulaşırken; birçok kişi de magazin haberlerine yaptıkları yorumlar, programlar ve canlı yayınlarla sosyal medyada ismini duyurdu.
Peki magazin haberciliği Instagram’dan nasıl etkileniyor? “Instagram magazinciliği” bir kavram olarak içini dolduruyor mu? Birkaç cümlelik alt metinlerle, fotoğraf ve video odaklı, çoğunlukla yorum içerikli bu habercilik gerçek bir gazetecilik işi sayılabilir mi? Instagram’ın önde gelen magazin sayfaları; Snob Magazin’den Arif Hür, Magazin Mahallesi’nden Mehmet Şahincileroğlu, Kadraj Magazin’den Fevzi Bozkurt ve Günlük Magazin’den Burcu Kızılaslan ile Instagram temelli magazin haberciliğini konuştuk.
Burcu Kızılaslan: İnsanlar karşılarında muhatap bulabildikleri için bu tarzı çekici buluyorlar.
Sosyal medyanın habercilikte aştığı engellerin başında hız sorunu geliyor. Gazetelerde veya televizyonlarda ertesi günü bekleyerek bayatlayan haberler, sosyal medyanın yükselişi ile hızlıca paylaşılır oldu. Mehmet Şahincileroğlu, sosyal medyanın haberciliğe yeni bir soluk getirdiğini, magazin haberciliğindeki haber tarzını ve anlayışını değiştirdiğini söylüyor: “Sosyal medya, habere daha hızlı ulaşmayı sağladı. Haber kaynağı bizzat kendisi oldu. Magazin haberleri de artık anlık yayınlanmak zorunda.”
Burcu Kızılaslan ise artık daha objektif ve yoruma açık bir habercilik anlayışının hakim olduğunu belirtiyor: “Sosyal medyada yapılan bir haberde postun altına yaptığınız yorumu binlerce insan görüyor. Haberi yapan ve okuyan arasında interaktif bir bağ kuruluyor. Size DM yoluyla yazıyorlar, mail atıyorlar ve çoğu zaman bizler onlara direkt cevap veriyoruz. Sosyal medya haberciliğinin insanları çeken en önemli yanlarından biri bu, karşılarında muhatap bulabiliyorlar.”
Sosyal medyanın bu avantajlarının yanı sıra hem internet sitelerinde hem sosyal medya hesaplarında paylaşılan haberlerin çocuğunlukla aynı haberler olduğu da görülüyor. Arif Hür, sosyal medya platformlarının yaygınlaşmasının magazin haberciliğini olumsuz yönde etkilediğini ve tek tip magazin anlayışının hakim olduğunu düşünüyor. Fevzi Bozkurt ise sosyal medya üzerindeki evrimin pozitif olmakla birlikte haberin teyit edilişini zorlaştırdığı kanısında.
Ünlülerin magazine hâlâ ihtiyaçları var mı?
Sosyal medya sayesinde ünlüler istedikleri fotoğrafı paylaşıp istedikleri açıklamayı yaparak, kendi hesaplarından özgürce takipçilerine ulaşabiliyorlar. Diğer yandan magazin haberlerinde ünlülerin sosyal medya paylaşımları geniş yer tutuyor. Muhabirler haber değerini ve okunma sayılarını ünlü isimlerle arttırırken, bu isimler de şöhretlerini pekiştiriyor.
Mehmet Şahincileroğlu, sosyal medyanın ünlülerin magazine olan ihtiyaçlarını yok etmediğini şöyle açıklıyor: “Ünlülerin kendi hesaplarından paylaştıkları bir video ya da fotoğrafın etkisi ile bir magazin mecrasından paylaşılan bir görsel veya videonun etkisi farklıdır. Ünlüler de bunun farkında ve ona göre paylaşımlarını yapıyorlar.”
Fevzi Bozkurt, ünlülerin sosyal medya hesaplarının magazin kanalı işlevi görmediğini, bu kanalların servis etmek istediklerini ortaya koydukları bir mecra olarak değerlendiriyor.
Burcu Kızılaslan da ünlülerin magazine olan ihtiyaçlarının süreceği düşüncesinde: “Ünlü isimlerin sayfalarında onların izin verdikleri ölçüde hayatlarına dahil olursunuz. Her zaman iyi yönlerini, yeni işlerini vs paylaşırlar. Ama magazin pembe panjurlu bir diyar değil ve magazin takipçisi de Pollyanna değil. Magazin ünlüye, ünlü ise magazine muhtaç; bu bir gerçek.”
Sosyal medya ünlüler için dinleyicilerine daha hızlı ulaşabilecekleri ve özgürce kullanabilecekleri bir mecra olsa bile, haber değeri taşıyacak her bilgiye bu şekilde ulaşmak mümkün değil. Ayrıca magazin sayfalarını takip eden kişiler, sosyal medya üzerinden takip etmeseler de birçok kişi hakkında bilgi sahibi olabilmekte, farklı kişiler hakkındaki içeriklere tek yerden ulaşabilmekte.
Ünlülerin sosyal medya hesapları sayesinde istedikleri gibi gündeme şekil verebildiklerini söyleyen Arif Hür ise “Bir ünlü, sokakta veya telefonda bir muhabirle konuştuğunda söylediklerinin ertesi gün istemediği bir başlıkla gazetelerde yer bulmasından çekinir. O yüzden sosyal medyada 100 binden fazla takipçiye sahip olan bir ünlünün magazine çok fazla ihtiyacı kalmadı diyebiliriz,” diyor ve ekliyor, “Öte yandan 2021 yılında olmamıza rağmen ünlüler için yazılı ve görsel basında kendilerine yer bulabilmek, dijital dünyada yer almaktan çok daha önemli ve prestijli.”
Görsel paylaşım platformunun olumlu ve olumsuz etkileri
İlgi çekici bir fotoğraf ilgi çekici bir başlıkla birleştiğinde haberin değerini ikiye katlıyor; bazen sadece görsel bile kişilerin o haberin ayrıntılarına bakmasını sağlıyor. Bu yöntemle özellikle internet sitelerinde tık kazanmak için çarpıcı görseller veya başlıklar kullanılabiliyor. Instagram temelli magazin sayfalarında haber konularından kullanılan tasarım biçimine büyük benzerlikler bulunuyor.
Arif Hür, Instagram’da yapılan magazin haberciliğinin kopyala yapıştırdan ibaret olduğunu savunuyor: “Instagram’da gerçek bir gazetecilik başarısından söz edemeyiz. Sosyal medyanın magazin muhabirlerini tembelleştirdiğini düşünenlerdenim. Eskiden bir muhabir, habere ulaşabilmek için yoğun bir çaba sarf ederdi. Sokakta ünlünün peşine düşerdi, sokakta ünlü bulamazsa telefonla aradığı ünlüye ulaşıp haberini yapardı. Şimdilerde haber bulmak için çabalayan muhabir sayısı 3 bilemedin 4’tür.”
Kızılaslan ise Instagram haberlerini bir magazin haberciliği türü olarak tanımlarken, yaptıkları haberlerin gazetelerde veya TV ekranlarında yayınlanıp ses getirdiğini, yazılı ve görsel basınla karşılıklı bir beslenme ve destek alma durumu yaşandığını düşünüyor.
Yazılı ve görsel basında artık sıklıkla ünlülerin sosyal medya paylaşımlarına yer veriliyor. Takipçilerin sosyal medyada kaliteye dikkat ettiğini belirten Şahincileroğlu, konuyu şöyle değerlendiriyor: “Gazetecilikle alakası olmayan o kadar çok insan magazin sayfasının yöneticiliğini yapıyor ki, anlatamam. Farklı sektörlerde çalışan ama sırf magazine ilgi duyduğu için Instagram hesabı açan, bu sayfaların yöneticiliğini yapan onlarca insan var. Bu, aslında magazin haberciliğinin de kalitesini düşürüyor.”
Bozkurt, televizyondaki reyting sisteminin sosyal medyada takipçi, paylaşım sayısı gibi ölçütlerle devam ettiğini belirtiyor: “Magazin sayfaları için sosyal medyadaki bu ölçütler veri alınarak bir değerlendirme yapılırsa bu bir magazin haberciliği ve sosyal medya yöneticiliği başarısıdır.”
Elbette, Instagram üzerinde çok yüksek takipçi sayısına sahip sayfalar bulunsa bile, para karşılığı alınan sahte takipçi ve sahte beğeni gibi uygulamalar bu konuda doğru bir değerlendirme yapılmasını zorlaştırabilir.
Ünlülerle temas ve mesafe
Magazin muhabirleri, ünlüler ve ekipleri ile yakın ilişki içindedirler. Ünlü isimlerle birebir iletişim kurulması mümkün olmadığında basın danışmanları veya menajerlerle iletişim kurulabiliyor. Ünlülerin ekiplerinden gelen bültenler, telefonlar veya görüşmeler sonrasında haber üretilebiliyor. Magazin ünlü isimler için bir reklam stratejisi olarak da kullanılabiliyor. Yeni çıkarılan bir albüm, yakında başlayacak bir dizi ya da duyurulmak istenen bir proje döneminde magazinde görünüyor olmak kişi ve kurumların popülerliğini artırmasını, göz önünde olarak hatırlanmasını sağlıyor.
Hür, özellikle pozitif algı yaratacak haber çalışmalarının sık sık yapıldığını aktarıyor: “Pozitif algı yaratacak haberler yapıp cüzdanını dolduran muhabir sayısı bir hayli fazla. Bir muhabirin negatif algı yaratacak haber yapabilmesi için ise o ünlünün saygı hususunda sınırları çok zorlamış olması gerekir.”
Kızılaslan’ın açıklamalarına göre kimi sayfa sahipleri özel yaşamlarında diyalog hâlinde oldukları isimlere imtiyaz sağlıyor. “Ünlü bir ismin halkla ilişkilerini yapıp parasını alıyorsanız, sayfa olarak ona tabii ki olumsuz haber yapamıyorsunuz. O ünlünün her yeni projesi, her yeni reklam değeri olan haberi sayfanızda otomatik olarak yer buluyor. Muhtemelen o isim de size sürekli lbeğeniler ve yorumlar atıyor.”
Şahincileroğlu da mesafenin korunamadığını belirterek, “Olumlu ya da olumsuz algı yaratacak, gerçeklikten tamamen uzak çalışmalar etik olmasa da yapılıyor,” diyor.
Bozkurt, ilişkilerin haber içeriklerini belirlediğini aktarıyor: “Kendi adıma konuşmam gerekirse keşke ünlülerle bir ilişki içinde olmamız gerekmeden bu işi yapabilsek diyorum. Çünkü iyi ilişkilerde olduğu gibi, kötü ilişkiler de haberin nasıl ve ne taraftan yazılacağını belirleyebiliyor maalesef.”
Magazin muhabirlerinin ana haber kaynakları olan ünlülerle belirli bir ilişki içerisinde olması fakat bu ilişkide, muhabirin mesafesini koruyarak, habercilik değerlerini ön planda tutması, haberin doğruluğu ve güvenilirliğini zedelememesi gerekiyor.
İddia haberciliği
Magazin haberlerinde içerikler kimi zaman reyting ve tiraj uğruna kurgulanıyor, söylentiler üzerinden hareket ediliyor veya abartılıyor; kimi zaman da yorum olayın önüne geçiyor. Habercilikteki bu dengelere magazinde ne kadar dikkat edildiği hususuna Bozkurt, “Bahsi geçen olaydaki iddiaların sağlam destekleri varsa veya sağlam kaynaklardan servis ediliyorsa bu haberi ‘iddia edildi’ tabiriyle yayınlıyoruz. Magazin denildiğinde herkesin aklına dedikodu kelimesi gelir. O yüzden bu iddialar olmasa magazin olmazdı ve yine bu iddialar olmasaydı çoğu gerçekler de ortaya çıkmazdı,” diyor.
Kızılaslan, başka haber kaynaklarından iddia edilerek yapılan haberleri, gündemin gerisinde kalmamak adına kullanmak durumunda kaldıklarını aktarıyor. Birçok sayfanın kısa vadeli etkileşim için ünlü isimlerin hayranlarından gelen bilgilerle, sorgulamadan, direkt haber yaptığını da sözlerine ekliyor.
Her 10 magazin haberinden 5’inin iddia üzerinden kurgulandığını söyleyen Hür; ünlüler, basın danışmanları ve gazeteciler üçgenindeki ilişkinin haberlere etkisini şu şekilde anlatıyor: “Star diye tanımlanan ünlüler ve onların basın danışmanları, sıklıkla gazetecileri muhatap almıyor. Gazeteci de ulaştığı ama doğrulatamadığı haberi ‘iddia’ olarak vermek zorunda kalıyor. Yazdığı haberi çalıştığı gazete, televizyon veya internet sitesinde kullandırmak isteyen ve kendisine cevap vermediği için o ünlüye karşı negatif düşünceler besleyen muhabir ise o habere olmayan şeyleri katmaktan da geri kalmıyor. Magazinde kalifiye eleman sayısı her geçen gün azaldığından hemen hemen her gün abartılı ve yorum katılmış magazin haberleri karşımıza çıkıyor.”
Bu durumun önüne geçebilmenin zor olduğunu söyleyen Şahincileroğlu da aynı görüşte: “Özellikle internet sitelerinde daha çok tık alabilmek uğruna haber bazen çığırından çıkıp farklı yönlere doğru evrilebiliyor.”
Sosyal medyada ünlü isimler hakkında yapılacak bir haberin dikkat çekeceğinin bilinmesi habercilik reflekslerini etkilememeli. Bir haberin bilgisinin güvenilir bir kaynaktan alınması ve teyit edilebilmesi gerekir. Bu noktada sosyal medyanın ünlüler için avantajlarından biri, habere konu olan kişinin hakkındaki iddiayı hızlı şekilde kendi hesaplarından yapacağı açıklamayla yalanlaması veya doğrulaması oluyor. Böylece asılsız haberler uzun süre gündemi meşgul etmiyor veya habere konu olan kişinin itibarını zedelemesinin önüne geçilebiliyor.
Instagram temelinde magazin haberciliğinin geleceği
Peki Instagram odaklı magazin haberciliğinin geleceği nasıl olacak? Olası bir kapanma veya kısıtlama durumunda yedek planları var mı?
Arif Hür, “Türkiye’deki gazete ve dergilerin tirajları her geçen yıl biraz daha azalıyor. Halkın magazine olan ilgisi de bundan 20-30 yıl öncesine kıyasla yüksek değil. Bu yüzden magazin emekçilerini zor günlerin beklediğini düşünüyorum. Eğer bazı sosyal medya platformlarına Türkiye’den giriş yapmak engellenecek olursa, yazılı ve görsel medyadan internet medyasına geçen ve yavaş yavaş para kazanmaya başlayan magazin emekçileri zorlanır. Çünkü sosyal medyadan başka gidecek bir yer kalmadı. Burası pek çok magazin muhabiri ve editörü için son durak,” diye yanıtlıyor.
Burcu Kızılaslan’ın yorumu ise dijitalleşmenin önüne geçilemeyeceği yönünde: “İnsanlar 50 tane ünlü ismi takip edip Instagram akışlarını dolduracaklarına, 2 tane magazin sayfası takip edip o 50 ünlünün de önemli bir olayı olursa haberdar olabiliyor. En basiti bu yüzden bile, Instagram ve diğer sosyal medya platformları var oldukça sosyal medyada magazin de var olacaktır.”
Mehmet Şahincileroğlu öngörüde bulunmanın zor olduğunu düşünüyor: “Sosyal medya platformları kendi takipçisini elinde tutabilmek için sürekli yeni özellikler devreye sokuyor. Bu da cazibeyi artırıyor. Geçmişte yayına başlayan ilk internet siteleri şu an varlıklarını nasıl sürdürüyorsa magazin sayfaları da aynı şekilde faaliyetlerine devam edecektir. Ta ki, Instagram tarzı yeni bir platform ortaya çıkıncaya kadar. Olası bir sosyal medya kapanması ile ilgili alternatif planlarımız elbette var. Buna her an hazırlıklıyız.”
Fevzi Bozkurt sosyal medya haberciliğinin katlanarak devam edeceğine inanıyor: “Her an her yerde televizyon açıp magazin haberleri izleyemiyorsunuz ama mesai arasında, çay molasında sosyal medyadan bunu takip edebiliyorsunuz. Özellikle erişilebilirliğinin kolay olması haberciliğin de sosyal medyada daha da ivme kazanacağı düşüncesini yaratıyor bende.”
