Factory, Teyit’in 2019 yılında bilgi ekosisteminin sorunlarına yenilikçi çözümler geliştiren aktörleri destekleme amacıyla hayata geçirdiği bir kuluçka ve topluluk programı. Geride bıraktığı iki dönemde topluluğunda 6 girişim yer alan Factory, bir süre önce üçüncü dönem ekiplerini aradığını duyurdu.
Bu yılki başvurularda yanlış bilgi sorunu odağını genişleten Factory ekibi; bilgiyi tüketme, paylaşma, üretme ve yaygınlaştırmada yaşanan sorunlara sürdürülebilir çözümler geliştirecek ekipleri bir araya getirmeyi amaçlıyor.
Factory kuluçka programına başvurunun ilk adımını Bootcamp oluşturuyor. Bilgi ekosisteminin sorunlarına dair fikirleri olgunlaştırma aşaması olan Bootcamp, 23 Mayıs’a kadar başvuruları kabul ediyor. Impact Hub Istanbul ve Factory ekibinin oluşturduğu değerlendirme kurulu, başvurular arasından ön eleme yaparak 26 Mayıs 2021 Çarşamba günü olumlu ya da olumsuz sonuçlarla başvuru sahiplerine geri dönecek. Değerlendirme kurulu 27 ve 28 Mayıs’ta ön elemeyi geçen ekiplerle video görüşmesi yapacak ve ardından 30 Mayıs’ta Bootcamp’e katılmaya hak kazanan ekipleri duyuracak. 5-6 Haziran ve 12-13 Haziran tarihlerinde yapılacak Factory Bootcamp, olgunlaştırılan erken dönem fikirler arasından Factory kuluçka programına katılacak ekipler belirlenecek.
Factory program sorumlusu Selin Yıldız, Factory kuluçka programı ve Bootcamp’in detaylarını NewsLabTurkey için anlattı.
Factory hangi amaçla kuruldu, şimdiye kadar çatısı altında hangi projeler hayata geçti?
Factory 2019’da yanlış bilgiyle mücadelede alternatif çözüm fikirlerinin ortaya çıkmasını sağlamak için bir proje olarak ortaya çıktı. Fakat bilgi ve medya ekosisteminin sorunlarının kapsamının çok daha geniş olduğunun farkındaydık. Bilgi düzensizliği, medyada ayrımcı söylem, bilgi gürültüsü, eleştirel dijital medya okuryazarlığının yeterli olmayışı gibi pek çok mesele vardı. Factory, bu sorunları aşmaya yönelik çaba sarf eden ekipleri bir araya getirmek, birbirlerinden beslenebilecekleri bir topluluk yaratmak; daha erken aşamadaki girişimler için de bir kuluçka desteği sunmak için yola çıktı diyebilirim.
Şu an topluluğumuzda altı ekip yer alıyor: Aposto!, Bref, Fikritakip, Loop, Referandom ve Turnusol.
Turnusol, metin madenciliği ve makine öğrenmesiyle medyada ayrımcı söylemi ve olası sahte haberleri tespit eden bir algoritma geliştiriyor.
Aposto’nun ilk adımları Kuluçka’da atıldı diyebiliriz. Şu anda da topluluk üyemiz. Kullanıcılarına gürültüden uzak bir medya deneyimi sunuyorlar.
Bref, filtre balonlarına dikkat çekmek için, karşıt görüşten insanların fikirlerine yer veren bir bülten.
Fikritakip, “hatırlamak için” mottosuyla dijital bilgi yığını içinde bağlamı birbirinden koparılmış bir habere ilişkin gelişmelerin tümünü kronolojik bir biçimde arşivleyip dosya hâlinde kullanıcıya sunuyor.
Loop ise kullanıcıların uzmanlık alanlarına göre fikirlerini paylaştığı ve farklı fikirleri oyladığı bir tartışma platformu.
Pandemi döneminde tüm çalışma pratiğimiz dijitalleşti. Bootcamp’e başvurmak için belli bir şehirde ya da ülkede olmak şartı var mı? Yurt dışında yaşayan pek çok Türkiyeli gazeteci var. Onlar da başvuru yapabilir mi?
Bootcamp’e başvurmak için herhangi bir şehir ya da ülkede yaşıyor olma zorunluluğu yok. Fakat çözüm fikirlerinin Türkiye’de uygulanabilir olmasını, Türkiye’deki bilgi ve medya ekosistemini iyileştirmeyi hedeflemesini bekliyoruz. Bu çözümler sonrasında farklı ülkelerde de uygulanabilir elbette. Hâlihazırda topluluğumuzda yurtdışında yaşayan gazeteciler de var.
Bootcamp’te verilecek eğitimin detayları nelerdir, adayları hangi eğitimler bekliyor?
Etkinlik iki hafta sonu sürüyor: 5-6 Haziran ve 12-13 Haziran. İlk gün ekipler etki modeli çalışması yapacaklar. Bunun için de basit bir değişim teorisi şablonu kullanıyoruz. Değişim teorisi dediğimiz, her ekibe gideceği yol konusunda rehberlik eden bir araç. Öncelikle bir problem tanımı yapılıyor, ardından bir amaç cümlesi belirleniyor ve o amaca ulaşmak için yapılması gerekenler tanımlamıyor. Sonraki gün önerilen ürün ya da hizmetin üretimini tasarlamaya ve uygun iş modeli geliştirmeye çalışacak ekipler.
İki hafta sonunun arasında da katılımcılara bazı ödevler veriyoruz. Geliştirdikleri hizmet ya da ürün üzerinden bir kullanıcı araştırması ve varsayım doğrulama çalışması yapıyorlar. Bu çalışma Bootcamp’in en faydalı bölümlerinden biri, çünkü geliştirecekleri hizmetin potansiyel kullanıcısı ya da faydalanıcısıyla hizmet ve ürünlerini test etme şansı elde ediyorlar.
Bu atölyelere Impact Hub İstanbul ekibinden uzmanlar kolaylaştırıcılık yapıyor.
İkinci hafta sonunun ilk günü mentor günü. Ekipler geliştirdikleri çözüme uygun, o alanda uzmanlaşmış üç mentorla gün boyunca görüşmeler yapıp, iş modellerini ve fikirlerini nihai hâline getiriyor. Mentor havuzumuzda sosyal girişimcilik ve medya alanının önde gelen isimleri yer alıyor diyebilirim.
Son gün sunum günü. Ekipler yine aralarında Factory, Impact Hub İstanbul, medya ve girişimcilik alanından uzmanların olduğu jüriye ve Factory topluluğuna geliştirdikleri işe dair sunum yapıyorlar. Jüri değerlendirmesiyle başarılı olan ekipler de kuluçka programına katılmaya hak kazanıyor.
Bootcamp’e başvuracak ekiplerin projelerini partneriniz Impact Hub İstanbul ile birlikte değerlendireceksiniz. Impact Hub İstanbul ile iş birliğinizin çerçevesi nedir?
Factory şu an Teyit’in Impact Hub İstanbul’un içerik partnerliğinde yürüttüğü bir program. Impact Hub İstanbul, sosyal girişimcilik alanında Türkiye’deki ve globaldeki en önemli platformlardan biri. Sosyal etki odaklı işlerin ortaya çıkmasında çok önemli bir destek mekanizması işlevi görüyor. Çok fazla program tasarımı ve yürütücülük deneyimleri var.
Factory programını geçen yıldan beri birlikte hazırlıyoruz. İhtiyaçları birlikte değerlendirip süreçleri birlikte tasarlamaya çalışıyoruz. Özellikle Bootcamp sürecinde kullandığımız yöntem ve içerikleri Impact Hub İstanbul sağlıyor.
Factory programına bireysel başvuru kabul etmemenizin nedeni nedir?
Programın ilk yıllarında farklı bir tasarım vardı ve bireysel başvuru da kabul ediyorduk. Fakat o zaman da bireylerin program sürecinde yine ekip olmalarını teşvik ediyorduk. Bunun avantajları da var dezavantajları da. Bireysel başvuruyla çok daha geniş bir kitleye ulaşabilirsiniz. Dezavantajı ise, etkinlik kapsamında bir araya gelenleri etkinlik bittikten sonra da bir arada tutabilmenin her zaman kolay olmayışı. Bu biraz tercih aslında. Biz Factory ile birlikte çalışmayı ve iş birlikleri yapmayı teşvik ediyoruz. Elbette girişimcilik için farklı türden program tasarımları var. Fakat Factory ile hayal ettiğimiz bilgi ve medya ekosistemini iyileştirenlerle bir ekosistem oluşturmak. Bunu sağlamak için de ekiplerle birlikte bir topluluk yaratmayı uygun buluyoruz.
Factory programı proje sahiplerine maddi destek sağlayacak mı?
Bu sene maddi destek sunmuyoruz. Fakat kuluçkaya seçilen ekipleri finansal ya da finansal olmayan desteklerle buluşturma konusunda kolaylaştırıcılık yapıyoruz.
Bootcamp sonrası kuluçka programı 6 ay gibi uzun bir süreye yayılıyor. Programın nasıl işlediğine dair bilgi verebilir misiniz?
Kuluçka programına seçilen ekipleri 6 ay boyunca tüm süreci uçtan uca takip edecek bir “lead mentor” dediğimiz mentorla eşleştiriyoruz. İş modeli geliştirme, stratejik planlama konusunda lead mentorlarıyla birlikte hareket ediyor ekipler. Görüşme ritmini ekip ve “lead mentor” kendileri belirliyor. Ayda 1 kez de olabilir, her hafta da. Bu biraz ekibin ihtiyaçlarına göre şekilleniyor. Bunun yanında ekiplerin daha spesifik ihtiyaçları da olabiliyor, örneğin ekip yönetimi veya sosyal etki ölçümü. Bu ihtiyaçları da uzman mentorlarla ekipleri buluşturarak gidermeye çalışıyoruz. Mentorluk süreci genel olarak böyle işliyor. Bunun yanı sıra ekipleri uygun fonlarla buluşturma ve fon başvurularında geri bildirim verme gibi desteklerimiz oluyor. Impact Hub İstanbul ve Teyit’in iletişim ağlarına erişme fırsatı da oluyor ekiplerin.
Tüm bunların yanında her kuluçka ekibi aynı zamanda Factory topluluğunun da bir parçası. Her hafta topluluktaki ekiplerle bir araya gelip birbirinden öğrendikleri, birbirleriyle deneyimlerini paylaştıkları bir ortama da sahip oluyorlar. Farklı seviyedeki girişimlerin birbiri arasında gelişen akran öğrenmesini çok önemsiyoruz. Bazı zorluklarla nasıl baş edildiğini, bazen en iyi senin gibi o zorlukla karşılaşmış ve bir şekilde üstesinden gelebilmiş olandan öğreniyorsun. Bir taraftan da topluluktaki her ekip birbirinin potansiyel partneri aslında. İlk iş birliği deneyimlerini de yine toplulukta kazanıyorlar.
Bootcamp’e başvuracak adaylara tavsiyeniz var mıdır?
Katılımcılarda aradığımız en önemli şey sorunu çözmeye dair güçlü bir motivasyonlarının olması. Çözüm fikirleri şu aşamada çok yapılandırılmış olmayabilir, yolun kendisinde ufak değişiklikler yapılabilir. İyi bir sorun tespiti, motive bir ekip ve elbette çözüme dair de bir fikrin olması yeterli şu aşamada.
Bootcamp zaten bir fikri olgunlaştırma ve olgunlaşan bu fikrin üzerine uygun bir iş modeli giydirme çalışması oluyor kısacası. Kuluçkaya seçilsin ya da seçilmesin Bootcamp’e katılan her ekibin etkinlik sonunda elinde bir iş fikri oluyor, bazıları daha iyi durumda oluyor, bazılarının üzerine biraz daha çalışmak gerekiyor ama sürecin kendisi de çok öğretici ve keyifli bir deneyim.
