Haberlerde görsel kullanımının gücünü uzun zamandır biliyoruz. İzleyiciler önce görsele bakar ve okumaya başlamadan önce hızlı bir duygusal tepki verir. Sosyal medyada izleyici etkileşimini artıran en önemli unsur da görsellerdir. Ancak, çözüm gazeteciliğine dair akademik araştırmaların büyük bir kısmı şu ana kadar daha çok yazılı tarafına odaklanmıştır. Yine de gittikçe artan sayıda araştırmacı, çözüm gazeteciliğini çevreleyen görsel temelli sorulara yönelmeye başlamıştır. Bu bölümde, şimdiye kadar elde ettiğimiz bazı bulguları ve ne yöne doğru ilerlediğimizi özetleyeceğim. Henüz projeleri sonuçlanmamış araştırmacılar da muhtemelen vardır; dolayısıyla bu liste büyümeye devam eder.
Ne biliyoruz?
Çözüm gazeteciliğinde görsellere ilişkin mevcut araştırmalar genel olarak iki ana kategoriye ayrılabilir: görsellerin kendisi ve görsellerin etkileri. Ancak yapılacak çok daha fazla şey var.
Görseller hakkında
Çözüm gazeteciliği görselleri üzerine yapılan en erken araştırmalar, bu tür görsellerin nasıl göründüğünü ve nasıl kullanıldığını belirlemeye odaklanmıştır. İki çalışma bunu, Solutions Journalism Network Story Tracker’daki haberler üzerinden incelemiştir.
İlk çalışma, Dr. Jennifer Midberry ve Dr. Nicole Dahmen tarafından yazılmıştır. Bu araştırmada, her haberin baskın görseli incelenmiş ve bu görselin haberin çözüm odaklı yönüyle ne kadar uyumlu olduğu değerlendirilmiştir. Ana görsel, okuyucu için en fazla anlam taşıyan unsurdur; hatta bazı okuyucular için, haberde geçirdikleri süreye bağlı olarak gördükleri tek görsel de olabilir. Ancak haberlerin yalnızca %63,5’inde, ana görsel, makalede ele alınan çözümü yansıtmaktadır. Ayrıca, fotoğraflar bir iç kaynak (örneğin kurumun kendi fotoğrafçısı) yerine dış kaynaklardan (örneğin ajans veya stok fotoğraf) alındığında, çözümü yansıtma oranının daha da düşük olduğu görülmüştür. Bu çalışmadan çıkarılacak temel sonuç, görsellerin hikâyeyle uyumlu olmasını sağlamak için iç fotoğrafçıların sürece erken dahil edilmesinin ne kadar önemli olduğudur.
Diğer çalışma da yine Dr. Jennifer Midberry ve Dr. Nicole Dahmen tarafından yapılmıştır. Bu araştırmada ise Story Tracker’daki haberlerde yer alan birden fazla görsel incelenmiştir. Bu yaklaşım, bir haberin tüm görsel kapsamının nasıl oluşturulduğunu daha derinlemesine anlamayı sağlar. Görsellerin anlatılarını analiz eden araştırmacılar, iyi bir çözüm gazeteciliği görselliğinin kapsamlı, açıklayıcı, netleştirici ve etik olması gerektiğinin altını çizmiştir. Bu dört unsur, mevcut fotoğraf gazeteciliği ilkeleriyle uyumludur, ancak çözüm gazeteciliğine özgü bir ayrıntı ekler. Özellikle, araştırmacılar çözüm gazeteciliği görsellerinin kapsamlı olmasını, hem sorunu hem de bu soruna verilen yanıtı göstermesi gerektiğini belirtmiştir.
Görsellerin etkileri hakkında
Çözüm gazeteciliğinde görseller üzerine yapılan araştırmaların ikinci aşaması, bu görsellerin okuyucu tarafından nasıl algılandığına odaklanır. Okuyucuların çoğu, bir habere dair duygusal ve bilgisel ipuçlarını almak için önce haber fotoğraflarına baktıklarını zaten biliyoruz. Peki, bu durum çözüm odaklı görseller söz konusu olduğunda nasıl işler?
Şu anda yapılan iki deney, okuyucuların farklı türde görsellerle sunulan haberlere nasıl tepki verdiklerini anlamak için çözüm odaklı ve problem odaklı fotoğrafları kullanarak bu görsel etkilerini incelemiştir.
İlk çalışma, Dr. Karen McIntyre, Kyser Lough ve Keyris Manzanares tarafından yazılmıştır. Bu araştırmada tek bir konu ele alınmış ve çözüm odaklı görseller bir çözüm haberiyle eşleştirildiğinde okuyucuların kendilerini daha olumlu hissettikleri; buna karşılık, problem odaklı fotoğraflarla birlikte verildiğinde ise okuyucuların kendilerini daha olumsuz hissettikleri bulunmuştur.
İkinci deney, Dr. Nicole Dahmen, Kathryn Thier ve Dr. Brent Walth tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma da çözüm/problem eşleşmelerini test etmiş, ancak üç farklı konu kullanmıştır. Araştırmacılar, okuyucu tepkilerinin konuya göre değiştiğini gözlemlemişlerdir. Bununla birlikte, çözüm odaklı görsellerin anlatısal etkileşimi ve okuyucu ilgisini güçlendiren bir araç olarak değerini destekleyen bulgular elde etmişlerdir.
Kısacası, durum karmaşık. Her iki çalışma da, çözüm gazeteciliğinde görsellerin hikâyeyi ilgi çekici ve anlatısal biçimde sunma konusundaki önemini doğrulamaktadır; ancak, görsellerin okuyucu üzerindeki gerçek etkileri çalışmalara ve konulara göre farklılık göstermektedir.
Ne bilmiyoruz?
Çözüm gazeteciliğinde görseller üzerine yapılacak araştırmalar açısından hâlâ çok fazla keşfedilecek alan var. Öncelikle, araştırmacılar görsel etkilerinin konuya göre nasıl değiştiğini, özellikle de belirli topluluklara özgü konular söz konusu olduğunda, daha derinlemesine anlamak istiyor. Her topluluk kendine özgü olduğundan, coğrafi konum, demografi ve diğer sosyal faktörlerin bu etkilere nasıl katkıda bulunduğunu da incelemek gerekir. Ek olarak, çözüm ve çatışma odaklı görsellerin bir arada nasıl çalışabileceğini araştırmak da önemlidir.
Ayrıca, fotoğrafçıların kendileri hakkında daha fazla şey öğrenmemiz gerekiyor. Bir fotoğrafçı işine çözüm odaklı bir bakış açısı kattığında sürecinde neler değişiyor? Bu tür fotoğrafçılığı geleneksel habercilik pratiğinden farklı mı kavramsallaştırıyor, yoksa aslında bir fark yok mu? Bu sorular, özellikle bağımsız fotoğraf denemeleri veya görsel ağırlıklı haber anlatımları açısından büyük önem taşımaktadır.
Son olarak, mevcut araştırmalar yalnızca geleneksel medya perspektifinden görselleri ele almakta ve sosyal medyayı hesaba katmamaktadır. Oysa, çözüm odaklı görseller arama sonuçlarında gösterilen küçük fotoğraflarda veya sosyal medya gönderilerinde kullanıldığında kullanıcı etkileşimi açısından nasıl sonuçlar alındığı mutlaka araştırılmalıdır.
Ne yapabiliriz?
Yakında yayınlayacağımız rehberi okuyarak zaten bir adım öne geçmiş olacaksınız. Artık çözüm gazeteciliğinde görsel bileşenin ne kadar önemli olduğunu biliyorsunuz. Araştırmalarımız, yaptığınız çalışmada ilettiğiniz görsel mesajı dikkatle değerlendirmenin ve görselleri planlama sürecinin erken aşamalarında düşünmeye başlamanın son derece önemli olduğunu gösteriyor.
Çözüm gazeteciliğinde görseller hakkında araştırmacıların neler bildiğini daha ayrıntılı öğrenmek için, ilgili akademik makalelere göz atabilirsiniz. Ya da bu alanda çalışan araştırmacılardan biriyle, hatta birkaçıyla, iletişime geçip sorular sorabilir veya bir proje önerisinde bulunabilirsiniz. En iyi akademik çalışmaların birçoğu, sahadan gelen bir soruyla başlar. İster bu araştırmalar hakkında daha fazla bilgi edinmek ister size fayda sağlayacak yeni bir araştırma fikri paylaşmak için atacağınız e-postanız mutlaka memnuniyetle karşılanacaktır.
Bu yazı ilk olarak Kyser Lough tarafından The Whole Story, Medium kanalında yayınlanmıştır.
