Serbest çalışan yazarlar kendilerini bir girişimci gibi görmeli.
Koronavirüs’ten öğrenmekte olduğumuz derslerden biri de haberin ticari bir meta olduğudur. Bu hastalık hakkında bilmek istediğiniz neredeyse her şey internet üzerinde ücretsiz olarak, her zaman her yerde ulaşabileceğiniz bir biçimde mevcut. Ekonomi dilinde söylenecek olursa, böyle bir haber ürününün çok az “değişim değeri” var; insanlar buna para ödemek için herhangi bir sebep göremiyor.
Değer yaratmak ve dolayısıyla çalışmaları karşılığında daha çok para kazanmak için, serbest çalışan gazeteci ve yazarların daha çok girişimci gibi düşünmeleri gerek: Kendilerini içerikleriyle ve bu içeriğin sunumuyla diğerlerinden ayırmalılar.
Girişimci gazeteciler tarafından kurulan dijital medya girişimlerinin birçoğu serbest çalışanlar için örnek oluşturabilir. Bu yenilikçi girişimciler ana akım medyanın kârsız olarak gördüğü nişleri dolduracak dijital medyalar yaratmaktadır. Ana akım medyanın büyük reklam verenleri çekmek için geniş izleyici kitlelerine ihtiyacı vardır; bu nedenle de ünlüler, spor, seks skandalları, felaketler, sansasyonel suçlar gibi genelin ilgisini çekerek tıklamaya sebep olacak içerikler üretir.
Bir kuruma bağlı çalışmayan gazeteciler için mesaj
Başarılı olan dijital medya girişimleri kullanıcıların profesyonel ve kişisel hayatlarıyla alakalı olarak özelleştirdikleri teknoloji, bilim, kişisel finans, ticaret, yerel yönetim, çevre gibi bilgilere odaklanır ve bunları kullanıcıların ödeme yapacağı şekilde paketler. İş modellerinde reklamın önemi azaltılmıştır.
Eğer yerel haberler yayınlıyorsanız, yerel sorunları ele alan haberlerde uzmanlaşabilirsiniz. Bu devlet okullarının kalitesi olabilir, hastane ve sağlık hizmetlerinin kalitesi olabilir, yolların durumu, çevre, enerji, suyun kalitesi, çöp toplama, internet erişimi, acil servis hizmetleri, kamu ihalelerin verilmesi, kamuya ait paranın nasıl harcandığı ya da insanlar ne hakkında konuşuyorsa o olabilir. ABD’de bunun en iyi örnekleri arasında Texas Tribune, Minnpost ve Voice of San Diego sayılabilir.
Grafikler: Başka bir hikâye anlatma şekli
Değer yaratmanın bir yolu da, bilgiyi alıp başka bir formatta paketlemektir. Buna bir örnek İspanya’da iş dünyası hakkında haberler yaparken işten çıkarılmış ve her zaman verilere ve grafiklere ilgi duymuş bir gazeteci. Kamuya açık veri tabanlarından grafikler, haritalar ve tablolar üreten bir servis yaratırken geçimini sağlamak için tazminatını kullanmıştı. Şirketi, Porcentual’in şimdilerde İspanya’da, izleyicileri için özel olarak üretilmiş grafikler hazırlatmak için ödeme yapan görsel ya da basılı medya alanında çalışan düzinelerce müşterisi bulunuyor.
Başarılı bir Hollanda şirketinin editörü stratejilerini “bugün olanı değil, her gün olanı” ele almak olarak tanımlıyor. Yani, başka bir deyişle problemlerin neden ve nasıl meydana geldiklerini ve nasıl çözülebileceklerini titizlikle araştırıyorlar. (Reklamsız, dijital haber yayıncılığı yapan De Correspondent hakkında daha fazlasını burada bulabilirsiniz.)
Kendinizi bir serbest çalışan olarak diğerlerinden farklılaştırmak için okurlarınız ya da kullanıcılarınız arasında yalnızca kendilerinin sahip olduğu bir bilgiden faydalanan özel bir kulübün üyeleri olduklarına dair bir algı yaratmalısınız. Bırakın “kulüp üyeleriniz” bilgi toplayarak ve tüyolar paylaşarak size yardım etsin. Bu stratejinin iyi örneklerinden biri de İspanya’dan eldiario.es isimli, politikacıların ve şirketlerin karıştığı üst düzey yolsuzları ifşa eden bir site.
Basın toplantıları hakkında yazmayın
Politikacılar ve basın toplantılarından alınan resmi açıklamalara yer vererek çok zaman harcamamalısınız. O bilgi bir metadır; herkesin sahip olduğu bir meta.
Herkes sağa gidiyorsa, siz sola gitmelisiniz. Digiday, hem içerikleriyle hem de dağıtım metotlarıyla kendilerini diğerlerinden ayıran başlangıç aşamasındaki iki dijital şirketin profilini çıkardı. The Skimm, iki eski Televizyon prodüktörü tarafından kurulan, resmi olmayan üslupları ve içerikleriyle genç profesyonel kadınlara hitap eden bir e-posta haber bülteni. Yedi milyon abonesi var. The Business of Fashion ise bir danışmanın kişisel blogu olarak başlayıp içeriği bu global endüstrinin yaratıcı ve ticari kollarını birleştiren ve abonelik ile işleyen bir web sitesine dönüştü.
The Skimm, hızla artan sadık abonelerinden ve gelir kaynaklarının çeşitliliğinden etkilenen yatırımcılardan 26 milyon dolar gibi bir rakam kazanmayı başardı. The Business of Fashion, yılda ortalama 250 euro ödeyen bir abone altyapısına sahip. Ayrıca etkinliklerden ve iş ilanlarından gelir elde ediyor.
Haber bültenlerinin yakınlığı
Eğer işe e-posta ile yollayacağınız bir bülten ile başlıyorsanız, abonelerinizin değeri, size para ödeseler de ödemeseler de, sizin bu ilişkiyi sahiplenmeniz üzerinden belirlenecektir. Onlarla günlük, haftalık ya da aylık olarak doğrudan diyalog hâlindesiniz. Onlara ulaşmak için Google ya da Facebook gibi bir aracıya bel bağlamıyorsunuz. Bu gibi platformlar siz istemedikçe reklam ya da abonelik gelirlerinizden pay almıyor.
Serbest çalışanların çoğu e-posta bültenleriyle girişimci oldu. Ghost.org bunun pek çok başarılı örneğini ortaya çıkarmıştır. The Atlantic, bülten girişimcileri ve risk sermayesi yatırımcılarının ilgisini nasıl çektiklerini derinlemesine incelediği bir araştırma yaptı.
Nasıl değer yaratılır?
Ne zaman dijital medya dünyasına iyimserlikle bakmaya çalışsam, medya ekonomisti Robert Picard’a çeviririm gözlerimi. Value Creation and the Future of News Organizations (Değer Yaratma ve Haber Organizasyonlarının Geleceği) isimli kitabında gazetecilerin dijital medya dünyasında hayatta kalabilmeleri için edinmeleri gereken stratejiler sunuyor.
Medya için tavsiyeleri arasında serbest çalışanlar için de geçerli olduğunu düşündüklerim şunlar:
- Ele aldığınız konu ya da coğrafya üzerinde uzmanlaşın ve yüksek nicelikten ziyade yüksek nitelikte üretim yapmaya odaklanın.
- Ana akım medyanın popüler, “hafif” içerikleri yerine haber ve gazeteciliğe vurgu yapın. Kullanıcılar için araştırmacı gazeteciliğin muazzam bir değeri vardır; bağımsızlığınızı ve kamuya yaptığınız hizmeti ortaya çıkarır.
- Kullanıcılarla, okurlarla karşılıklı iletişim hâlinde olun ve onları diyaloğa davet edin. Onlardan bilgi toplama, ele alınacak haberler ve konu tavsiyeleri hakkında yardım isteyin. Onlardan ipucu alın.
- Bilgiyi işleyerek ona değer katın. Büyük parçalarda verileri alın ve interaktif haritalar, grafikler ve tablolarla okunabilir, anlaşılabilir hâle getirin.
- Reklam verenler ve baştakilerden ziyade kullanıcılar için önemli olan konulara odaklanarak, çalışmanızın toplum için değerini artırın.
Takipçi olmayın. Diğerlerinin takip ettiği, alıntıladığı ve röportaj yaptığı kişi olun. Değer, başka herhangi bir yerden ulaşılamayacak bir şeyi sunmakta yatar. Farklı olmanın meyvelerini toplayabilirsiniz.
İlk olarak yazarın web sitesinde yayınlanan bu yazı Heinrich Böll Stiftung Türkiye Temsilciliği desteğiyle yürüttüğümüz Sürdürülebilir Gazetecilik projemiz kapsamında Başak Güntekin tarafından çevrilmiştir.
