Medya eleştirmenlerinin önemi

n okuyoruz| Bültenden Herkese Merhaba!

Haftanın odağında konumuz medya eleştirmenliği ve bunun önemi. Günümüzde eleştirinin ve eleştirelliğin aşırı negatif anlamlarla yüklü olmasının getirdiği sorunları ve neden eleştirmenlere ihtiyacımız olduğunu yazdım.

“Ne Okuduk” bölümünde ABD’deki yeni yerel medya fonu, The New York Times’ın yeni oyunu, Future of Media Technologies konferansı ve daha fazlası var.

Görüş, yorum ve önerilerinizi her zaman bekliyorum.

Haftaya görüşmek üzere!

—Ahmet Alphan Sabancı

Bu hafta ne okuduk?

ABD’de Yerel Medya İçin 500 Milyon Dolar

ABD’de son birkaç yıl içerisinde yerel medyaya ve yaşadığı krize dönük artan bir ilgi ve çözüm üretme çabası söz konusu. Teknoloji şirketlerinden sivil toplum kuruluşlarına kadar herkes bu alana destek olmaya veya burada çözüm üreten bir aktöre dönüşmek istiyor. 

Bu konudaki en büyük adımlardan birisi de MacArthur Foundation’dan geldi. 22 bağışçının bir araya gelerek oluşturduğu Press Forward isimli fon ile ülkedeki yerel gazetecilere ve medya kuruluşlarına toplamda 500 milyon dolarlık bir destek sağlayacaklarını açıkladılar. Bu desteğin özellikle yereldeki haber odalarını desteklemeye, onların daha iyi haber üretebilmesini sağlamaya ve gazetecilik sektöründeki eşitsizliklerin ortadan kaldırılmasına odaklanacağını söylüyorlar. Umarım ABD’de yerel gazeteciliğe gösterilen önem ve destek dünyanın geri kalanına ve bize de örnek olur.

Future of Media Technology Konferansında Neler Konuşuldu?

Birleşik Krallık merkezli medya sektörü yayını Press Gazette tarafından organize edilen Future of Media Technology Conference, ülkedeki ve dünyadaki medya teknolojileri gelişmelerini ele alan ve sektörün önde gelen isimlerinin yer aldığı bir etkinlik. 

Bu yıl da etkinlikteki panellerde ve konuşmalarda medya teknolojilerine dair birçok temel başlık ele alındı ve medya kurumlarından isimler kendi tecrübelerini ve öğrendiklerini paylaştılar. Adam Tinworth gün boyunca gerçekleşen panellerin hemen hepsini canlı olarak blogunda aktardı ama özellikle sosyal medyanın durumu, canlı gazetecilik ve verinin kullanımıyla ilgili olanlar benim dikkatimi çekenler arasında.

Her yıl bu etkinliğin sonunda gerçekleşen ödül töreninde de yıl boyunca medya teknolojileriyle başarılı işler ortaya koyan kurumlar ve ekipler ödüllendiriliyor. Bu yılın kazananları arasında birçok ilham verici iş var.

Yeni Chrome Güncellemesi ve Privacy Sandbox

Birkaç yıldır Google’ın Chrome tarayıcılarda üçüncü parti çerezleri engellemeye başlayacağı konuşuluyordu. Firefox ve Safari’de uzun zamandır mevcut olan bu özellik, sizin ziyaret ettiğiniz sitelerde başkalarının çerezleriyle takip edilmenizi engelliyor ve genel olarak gizlilik açısından olumlu bir gelişme. Ancak sıkıntı Google Chrome’da bu çerezlerin yerine getirilen özellik.

Privacy Sandbox adını verdikleri ve en son Google Chrome güncellemesiyle birlikte herkeste aktifleşmeye başlayan bu özellik teknik olarak üçüncü parti çerezlerin yerini almayı hedefliyor. Amaç dışarıdan bakıldığında sizin bu veri toplama ve takip konusunda daha fazla kontrole sahip olduğunuz hissini yaratmak. Gerçekte olan ise bu çerezler yerine size dair veri toplama ve bunları analiz edip reklam amaçlı kullanma işini çerezler yerine Chrome’un yapmaya başlaması.

Eğer Google Chrome kullanıyorsanız ve bu özellik geldiyse buradaki yönergeleri takip ederek hepsini kapatabilirsiniz. Merak etmeyin bunları kapatmanız herhangi bir soruna neden olmayacaktır.

NYT’den Yeni Viral Oyun

New York Times’ın Wordle’ı satın alması ve ardından dijital gazetelerin giderek oyunları yeni bir alan görmesiyle başlayan trend hız kesmeden devam ediyor. Daha önce Wordle’ın masa oyunu versiyonunu yayınlayan NYT, şimdi de ondan ilham alan yeni bir popüler oyunla karşımızda.

Connections adını verdikleri bu yeni oyunun da mantığı çok basit. Her gün karşınıza çıkan 16 kelimeyi aralarındaki ilişkiye göre dört gruba ayırmaya çalışıyorsunuz. Bazıları çok net anlaşılırken bazıları da biraz farklı düşünmeyi gerektiriyor. Tasarımının sadeliği ve yine sosyal medyada emojilerle paylaşabilme özelliğiyle Wordle’ı anımsatan oyun ilk günden itibaren büyük ilgi topladı. Hatta NiemanLab ekibi, ondan esinlenerek kendi versiyonlarını da yapmışlar.

Kısa Kısa

‼️ iOS ve macOS işletim sistemlerinizi bir an önce güncelleyin. Apple kritik bir güvenlik açığını perşembe günü yayınladıkları güncelleme ile kapattı.

🇪🇺 Facebook kimsenin pek de sevmediği News tabını bu yılın sonlarına doğru Avrupa için kapatma kararı aldı.

🇲🇲 Myanmar’da bir gazeteciye yaşanan hortum sonrasına dair haberleri yüzünden 20 yıl hapis cezası verildi.

💬 Patreon Discord benzeri bir sohbet özelliğini uygulamasına ekledi.

🔐 Google Workspace kullanıcıları yeni güncelleme ile Drive’daki dosyalarını tamamen kilitleyebilecekler. Bu sayede siz tekrar kilidi açana kadar kimse dosyaya müdahale edemeyecek.

📱 Dünyada ortalama olarak iOS cihazların 4 katı Android cihaz var ancak bir iOS kullanıcısı App Store’da bir Android kullanıcısının 7.4 katı daha fazla para harcıyor.

🤡 Elon Musk bu sefer de Twitter’ın para kazanamamasının suçlusu olarak ABD’de nefret söylemiyle mücadele eden bir kurumu suçluyor ve platforma verilmeyen reklamlar için dava açmakla tehdit ediyor.

🇭🇺 Macaristan’da medyaya dönük saldırılarda son dönemin favori aracı DDoS saldırıları olmuş.

Haftanın odağı: Medya eleştirmenlerinin önemi

ABD’de 2024 seçimlerinin yaklaşması ve ülkenin seçim moduna girmeye başlamasıyla birlikte 2016 yılından bu yana düzenli aralıklarla kendisini gösteren gazetecilerin başta Trump gibi aşırı sağ popülistler olmak üzere siyaset haberlerini nasıl yapması gerektiğine dair tartışmalar tekrar yükselişe geçti.

Bu sefer tartışmanın ana odağında ise daha farklı bir başlık var: medya eleştirmenleri ve onların medya alanındaki rolü. 

Tartışmayı başlatan, Will Bunch’ın Philadelphia Inquirer gazetesinde yayınlanan köşe yazısı oldu. Bunch, yazısında gazetecilerin Amerika’da olan biteni anlatmakta ve açıklamakta yetersiz kaldığını ve bunun hem gazeteciliğe hem de topluma büyük bir zarar verdiğini söyledi. 2016 seçimlerini ve Trump dönemini de hatırlatan Bunch, 2024 seçimlerine de aynı hataları yaparak girildiğinden ve ana akım medyanın seçimler başta olmak üzere siyaset gazeteciliği konusunda ciddi bir değişim geçirmesi gerektiğinden de bahsediyor.

Eğer bülteni düzenli takip ediyorsanız bu konu üzerine benzer argümanların yıllardır dile getirildiğini ve benim de benzer şekilde düşündüğümü biliyorsunuzdur. Doğal olarak yazı ABD medya çevrelerinde oldukça olumlu karşılandı ve birçok medya eleştirmeni tarafından destek yorumlarıyla paylaşıldı.

Tartışmanın boyutunu değiştiren Washington Post’da medya muhabirliği yapan Paul Farhi’nin sosyal medya paylaşımı oldu. Farhi, haber medyasına dair asla iyi bir şey yazılmadığını ve hep eleştirildiklerini söylediği paylaşımı ve altında gelen cevaplara karşı da bu fikri savunmasıyla birlikte konuyu bir anda ABD’deki gazeteciliğin sorunlarından çıkartıp medya eleştirmenliği üzerine bir tartışmaya dönüştürdü.

Bu iddiaya verilen cevaplar genellikle iki gruba ayrılıyor. İlki bunun doğru olmadığını ve birçok medya eleştirmeninin gördükleri iyi örnekleri ve başarılı işleri düzenli olarak paylaştığını örneklerle gösterenler. İkincisi ise “eğer medyanın iyi bir iş yaptığını söylememizi istiyorsanız bunu söyleyebileceğimiz işler yapın” diyenler. İkisine de internette bolca örnek var ama Parker Molloy’un yazısı Farhi’nin bu iddiasına verilen en derli toplu cevap, o yüzden bunu okumanız yeterli olur.

Bana göre buradaki asıl sorun medya eleştirmeninin tam olarak ne iş yaptığını anlamamış olmak. Eleştirmenlik, adı üzerinde, ele aldığı konuya daha detaylı bir şekilde bakan ve inceleyen bir meslek türü. Hangi alanda olursa olsun eleştirmenler ele aldıkları örnekleri derinlemesine analiz edip her açıdan görüşlerini bildirmeyi kendilerine görev edinirler. 

Burada düz eleştiri ile eleştirmenlerin yaptığı iş arasına da bir ayrım koymak gerekiyor. Eleştirmenlerin amacı karşılarındaki işin nasıl daha iyi olabileceğini, uzmanlık alanlarının nasıl gelişebileceğini göstermek ve buna yardımcı olacak sözler üretmek. Farhi’nin mesajındaki alt metin ise bu eleştirilerin aslında kötü niyetli ve sırf “gazetecileri eleştirmek kolay olduğu için yapılan bir şey” olduğu iddiası. 

Tamamen yanlış bir algı olmasına ve medya eleştirmenlerini itham altında bırakmasına rağmen kimi gazetecilerin bu şekilde hissetmesini de anlayabiliyorum. Sosyal medya platformları, özellikle de Twitter, bizlerin sürekli agresif, negatif ve saldırgan bir iletişimi normalleştirmesine neden oldu. Özellikle de sürekli bu platformlarda zaman geçiren gazetecilerin bu tür kötü niyetli saldırılara düzenli olarak maruz kalması da bir kısmının daha savunmacı veya aynı şekilde agresif ve tepkisel hareket etmeye başlamasına neden oldu. Böyle bir ortamda da gerçek bir eleştirmenin işine böyle bir refleks gösterilmesi kaçınılmaz.

Gazetecilerin ve medyanın bu alışkanlığını kırması ve eleştiriyle arasını düzeltmesi lazım. Yıllardır okurların/izleyicilerin doğrudan geri bildirimi diyerek sosyal medyadaki sonu gelmez mesajlara ve platformların algoritmalarının keyfi değişimlerine göre yaptığı işini şekillendiren gazeteciliğin sonuçları bu. Alanın uzmanlarını ve işi medyanın gelişmesi için çabalamak olan kişileri görmezden geldikçe ve onları da hiçbir şey bilmediği halde her konuda uzman kesilen sosyal medya hesaplarıyla bir tuttukça da bu kötüye gidiş devam edecek.

Maalesef belki toplumsal dinamiklerin değişmesiyle, belki de sosyal medyada maruz kaldıklarımız yüzünden eleştiri konusundaki algılarımız tamamen yıkılmış durumda. Eleştiriyi tamamen negatif bir şekilde kodlamaya ve her türlü eleştirellik eylemini negatif bir şey olarak görmeye hazır hâldeyiz. Çoğumuz da sadece eleştiriyi negatif şekilde yapıyoruz. Oysa eleştirelliğin hem medyada hem de karşımıza çıkan her alanda doğal bir yaklaşım olması ve eleştiri almaya açık olmamız gerekiyor.

Eğer bunu aşamazsak ve eleştiriyle aramızı düzeltemezsek herkesin giderek daha savunmacı olduğu ve hiçbir şeyin değişip gelişmediği bir döngüye girmemiz kaçınılmaz. Medyanın ve gazeteciliğin küresel hâlini de düşününce bu değişimin bir an önce gerçekleşmesi şart.