Türkiye’deki online gazetecilik deneyimi 20’li yaşlarının ortasına yaklaşırken ne yazık ki teknik dönüşüm ve kurum politikaları nedeniyle geçmişte erişebildiğimiz birçok arşiv materyaline erişimimiz kısıtlanmış durumda. Archive.org ve benzeri sitelerden kısıtlı sayıda bile olsa içeriğe erişim sağlayabiliyor olsak da geçtiğimiz sene silinen Radikal’in dijital arşivi başta olmak üzere yakın gazetecilik tarihimizdeki deneyimler bir bütün olarak geniş bir araştırmayı hak ediyor.
Her ne kadar imkânsızlıklarla ve dar bir tüketici havuzuna seslenme kısıtıyla başlasa da Türkiye’nin online gazetecilik macerası sürüyor. Bu maceraya elbette ülkenin politik ve ekonomik çalkantıları da eşlik ediyor. Online yayın ekonomisinin, küresel olarak yaşadığı sorunlar, Türkiye’de hem yapısal hem kültürel farklılıklar nedeniyle daha derin şekilde tecrübe ediliyor. Buna rağmen her geçen hafta haberle ilişkilendirilebilecek bir başka yeni medya girişimcisinin büyük bir yatırım aldığını ya da büyük bir başarıya ulaştığını görüyoruz.
NewsLabTurkey ekibi olarak biz de Türkiye’deki medya profesyonellerinin bu türbülanslı yolculuğuna 4 yıldır eşlik ediyoruz.
1 Ekim 2018’de The Guardian Foundation desteğiyle başladığımız yayıncılık maceramız her hafta binlerce abonemize ulaşan ve takip etmeyenlerin endüstriyi çok geriden takip etmek zorunda kalacağı güncel ve iddialı 180 özgün içerik ve sektirmeden haftalık olarak yayınladığımız mail bültenimiz ile sürüyor. Güncel kalmanın varoluşsal bir ihtiyaç olduğu medya sektöründe üst ve orta düzey yöneticilerin yanı sıra yeni girişimcilerin referans kaynağı olmaya çalışıyoruz. Farklı mahallelerden okurlarımızın zamanla topluluğumuzun parçası olduğunu görmek bizim için büyük bir keyif. Bir yazarın yazısı bir gün sarktığında soranlar, deneysel olarak başladığımız aylık bulmacaya tutulanlar ve bize düzenli olarak geri dönüş sağlayanlar hem bir değer yarattığımızı bize hissettiriyor hem de dünyadaki Press Gazette, Poynter, NiemanLab gibi örnekleri esas alan mecramızın bir karşılığı olduğuna emin olmamızı sağlıyor.
Her ne kadar yola “gazetecilik üzerine bir yayın” olarak çıkmış gibi görünsek de ilk gün de tanımladığımız üzere biz bir gazetecilik akademisiyiz. Online içeriklere de yansıttığımız “okur bundan ne öğrenecek” kaygısını, Türkiye’de hem yöntem hem de içerik bağlamında benzersiz kılmak için ekstra çaba sarf ettiğimiz ve eğitmenlerin de gelişimine özel kaynaklar ayırdığımız kuluçka ve atölye programlarımıza da yansıtıyoruz. Her yıl 24 gazetecilik projesine mikro hibe desteği sağlıyoruz. Bu yıl bu projelerin yarısı yerel yayıncılık projeleriydi. 2023 itibariyle bu projelerin en az %75’inin yerel gazetecilik projeleri olmasına karar verdik. İstanbul, İzmir, Ankara gibi çok yatırım ve kapasite geliştirme etkinliği yapılan şehirler yerine farklı şehirlerdeki medya girişimcilerine ulaşmayı vizyonumuzun en önemli parçası olarak görüyoruz. Tunceli’den Artvin’e, Tekirdağ’dan Siirt’e Türkiye içerisinde ulaşabileceğimiz farklı illerdeki yerel ve bölgesel medyayla geliştirdiğimiz işbirliğiyle oyunun kurallarının yanlış bilgi salgınının en hızlı yayıldığı yerel medya alanında etik ve yenilikçi aktörler lehine değişmesi için çalışıyoruz.
Geçmişte Birleşik Krallık’tan bir uzmanla gerçekleştirdiğimiz eğitmen eğitimi setlerini artık Türkçe olarak kendimiz sağlayabilir duruma geldik. Türkiye’de hem üniversitelerde hem sivil toplumda verilen ders ve yapılan atölyelerin çehresini değiştirmek istiyoruz.
Her yıl gazetecilik açısından dünyadaki en büyük markalardan olan The Guardian’a bir ziyaret programı düzenliyoruz. Bu programla Türkiye’deki gazetecileri İngiltere’deki gazetecilerle buluşturarak teknolojiden yeni trendlere farklı konularda yetenek setlerini yenileme konusunda cesaretlendirmeye çalışıyoruz.
2018 yılında başladığımız bir başka program olan podcast kuluçka programımız ise hem içinden çıkan podcastlerin kalitesiyle bizi memnun ediyor hem de Türkiye’de her geçen gün daha da yeşeren podcast alanına kazandırdığımız özgün, sosyal faydayı esas alan, eğlenceli işlerle amacına biraz daha yaklaşıyor. Program kapsamında podcaster adaylarına eğitim, mentorluk ve mikro hibe desteği sağlıyor, pilot bölümden başlayarak podcastlerinin başlangıç aşamalarında podcasterların yanında oluyoruz.
2021 yılında başladığımız araştırma birimi maceramız da tüm hızıyla sürüyor. Bugüne dek ekonomi gazeteciliğinden iklim haberciliğine, Türkiye’de sosyal ağlardaki gazeteci ağlarından göçmenlere yönelik haberlerdeki dışlayıcı söylemlere birçok konuda farklı araştırmalar yayınladık. Yeni dönemde sadece kendi araştırmalarımızı değil ayrıca iletişim camiasında öne çıkan akademisyenlerin araştırmalarını da araştırma birimimiz bünyesinde yayınlamaya devam edeceğiz.
Her yıl 6 haber odasına verdiğimiz mentorluk destek programımız da sürüyor. Bu programla haber merkezlerinin web tasarımından dijital güvenliğe, veri görselleştirmeden arama motoru optimizasyonuna tüm teknik ihtiyaçlarıyla ilgili çözümler üretiyoruz. Kurumlara yönelik mentorluk desteğinin kurumların hem gelirlerini artırmasında hem de uluslararası standartlarda teknik altyapıya kavuşmasında çok önemli bir adım olduğu görüşündeyiz.
Geçtiğimiz ay başlayan EquaLab programı ile ise Türkiye’deki toplumsal cinsiyet eşitliği odaklı medya ve aktivizm projelerine finansal desteğin yanı sıra hukuk, içerik, teknolojik altyapı ve gelir modelleri alanlarında sektörün uzmanlarından birebir mentorluk alma fırsatı sağlıyoruz.
Tüm bunları elbette bir ekiple yapıyoruz. Trendlerin, kuralların ve teknolojinin bu kadar hızlı değiştiği bir dönemde en büyük şansımızın ahenk içerisinde çalışan bir ekibe kavuşmak olduğunu düşünüyorum. Geçen yıllardan öğrendiğimiz en kritik şey kurumlaşma ve planlamanın önemi oldu. Bu çalkantılı dönemde hem topluluğumuzdaki girişimciler için hem de kendimiz için sanıyorum yeni yaşımızda tek bir şey dileyebilirim: İstikrarlı ama yenilikçilikten kaçınmayan bir gelişim.
