Video oyunlarının her geçen gün daha da popülerleşmesi bir tesadüf değil. Bundan on sene önce video oyunu sektörüne gösterilen önyargı ile bugünkü yaklaşım arasındaki fark bunun somut bir kanıtı olarak görülebilir. Popülerleşme süreci, sektördeki öncü şirketlerin homojen bir hedef kitle yerine, daha geniş bir yelpazeye göre içeriklerini çeşitlendirmesiyle başladı.
Ayda 100 milyon kişi farklı kategorilerde Twitch yayını izliyor
Öncelikle markalaşma sürecinden bahsetmek gerekir; Twitch de burada devreye giriyor. 2011’de kurulan Twitch, özellikle ABD’deki oyuncuları ağırlamayı, oynadıkları oyunların gerçek zamanla yayınlarını yapmalarını sağlamayı ve dolaylı olarak kendilerine bir izleyici kitlesi kazandırmayı amaçlamıştı. Bugün Twitch aracılığıyla resmen bir futbol maçı izlermiş gibi dünya çapında ayda 100 milyon kişi farklı kategorilerde yayın izliyor. Twitch eğlence sektörüne katılmakla kalmayıp, yeni bir branş oluşturdu ve binlerce insanın hobileriyle düzenli bir gelir elde etmelerine olanak sağladı. 2014’de ise Amazon, Twitch’i satın aldı ve daha yüksek skalada faaliyet göstermesine olanak sağladı. Bu kadar olumlu yandan bahsettikten sonra, multimilyon dolar, hatta milyar dolar değerinde olan bu şirketin manşetlere yansıyan aktivitelerinden bahsetmenin enteresan bir perspektif katacağına inanıyorum.
Jakuzi ve yayın kelimelerinin yan yana gelişi
Twitch skandallarıyla meşhur desek yalan olmaz. Gerek kullanıcılarının hesaplarını “sebepsiz yere” askıya almış olması, gerekse kurallarını esnetip daraltması dikkat çekiciydi. En şaşırtıcı olanı ve diğer platformlara da en çok yansıyan skandalı ise “jakuzi yayıncıları” oldu. Merak ediyorsunuzdur, video oyunu odaklı bu sitede jakuzi ve yayın kelimeleri nasıl aynı cümlede bulunabilir? Cevap hem basit hem karmaşık. Bugün bu kategoride en tanıdık isimler Amouranth ve Indiefoxx adlı iki yayıncı. Yakın zamanda ikisinin de hesapları askıya alındı. Pornografik içerik çizgisinde yürüyen bu iki yayıncı aslında kuralları hiçbir zaman bozmadı desem peki?
Yayıncının sohbet alanını denetlememesinin sonuçları
Her şey 2018’de başladı. JakenbakeLIVE Çin Cumhuriyeti’nde yaptığı tatilin yayınını yapmaya karar verdi. Bu tatil esnasında bir gece, birkaç arkadaşı ve birkaç Çinli kadın ile beraber jakuzide vakit geçirmeye (doğal olarak yayındaki herkes mayo ve bikini giyiyor) karar verdi. Bu yayın herkesi şaşırttı ve izleyicilerini sarstı. Aslında yanlışlıkla da olsa, jakenbakeLIVE jakuzi yayınlarının öncüsü oldu. Kısa bir süre sonra, söz konusu yayıncının hesabı askıya alındı fakat düşündüğünüz sebepten değil. Twitch’in ana kurallarından biri, yayıncının sohbet alanını denetlemesi gerektiği yönünde. Yayın süresince de jakenbakeLIVE, izleyicileri Çinli kadınlar hakkında ırkçı söylemlerde bulunurken bunu yapmamıştı. Twitch yasaklama ile ilgili resmi bir açıklamada bulunmadığı için genel algı yasaklanmanın sebebinin yayındaki kadınların bikinili olmaları yönündeydi.
“Jakuzi metası”nın ortaya çıkışı
Yayıncılar bu olaylar esnasında zaten sahile ve plaja olan yolculuklarını yayınladıkları için, kurallardaki tutarsızlığın farkındaydı. Fakat neye göre, kime göre esnediği konusunda tereddütler oluştuğu için yayıncılar emin adımlarla hareket edemiyordu. Bu nedenle “jakuzi metası” diye adlandırılan jakuzi trendinin ikinci oluşumu birkaç ay sonra geldi. Popüler yayıncı Alinity, jakuzi yayını yapan ilk kadın yayıncıydı ve oldukça başarılı oldu. Fakat Twitch bu tür yayınları 2019 yılında, uygunsuz kıyafet nedeniyle yasaklamaya başladı.
Devamında Twitch ile ilgili yayıncılar arasında resmen bir soğuk savaş ilan edildi. Bir taraf limitleri zorluyor ve kuralları ne kadar esnetebileceğini test ediyor, diğer taraf otoritesini kaybetmemek için kendi kurallarını bozuyordu. En sonunda Twitch, Nisan 2020’de Çıplaklık ve Kıyafet politikasında bir güncelleme yayınladı. Paylaşımlarında, plaj kıyafetlerinin ortam ve konuma göre uygun sayılabileceği yazıyordu. Limitler çok bulanık ve belirsizdi, bazı yayıncılar da bu durumdan yararlandı. Böylece, “jakuzi metası” resmen başladı. Yayıncılar şişme jakuzi satın alıp canlı yayında bikini giyiyor, tüm yayınlarını oradan sürdürüyorlardı; kendi ortam ve konumlarını yaratıp kazanç elde etmeye başlamışlardı. Bazıları bağışçılarının isimlerini vücutlarına yazıyor, bazıları ise müstehcen davranmakla yetiniyordu. Hizmet şartları gibi ciddi bir konuda bu kadar belirsiz olmanın en büyük sorunu o zaman ortaya çıktı: Twitch, bir yayıncının müstehcen davrandığını nasıl kanıtlayabilir? Sonuçta izleyicinin onları bikinili birer kadın oldukları için öyle algılamadığı ne malum? Bu tür, sonunda o kadar popüler oldu ki diğer yayıncılar Twitch’i harekete geçmediği ve oyun odağını pornografik içeriklere kurban ettiği için eleştirmeye başladı.
Çözüm olarak “Havuz, Küvet ve Plaj” kategorisinin açılması
Bir yıldan fazla bir süre sonra, Mayıs 2021’de, Twitch nihayet bu konuyla ilgili bir blog yazısı (diğer bir deyişle resmi açıklama) yayınladı. Açıklamalarında, bağışçıların isimlerinin yazılmasını bir “yaratıcı ifade” biçimi olarak nitelendirdi, jakuzi yayıncılarına destekleyici davrandı ve müstehcen davranışlarla ilgili varsayımları güvenilir bulmadıkları için sert bir tepki göstermekten çekindiklerinden bahsetti. Ayrıca bu yazıda, bazı markaların, reklamlarının +18 içeriğe ayrılmış kanallarda veya kategorilerde gösterilmesini istemediği belirtiliyordu. Çözüm olarak Twitch, “Havuz, Küvet ve Plaj” adında yeni bir kategori açtı ve bunun kalıcı bir çözüm olmadığını vurgulamasına rağmen, gelirlerini kaybetmekten korkan yayıncılar tarafından eleştirilmeye devam etti. Bu olaylar, daha açık giyinmeleri beklendiği için cinsel tacize uğrayan kadın yayıncılara ve “Twitch izliyorum” diyerek sapkın bir birey imajı vermiş olmaktan endişe duyan izleyicilerin oluşmasına yol açtı.
Amouranth ve Indiefoxx adlı yayıncılar şimdi neredeler?
En başta adı geçen Amouranth ve Indiefoxx hakkında “Şimdi neredeler?” misali bir özet geçmek Twitch’in politikalarını uygulama şekillerini resmetmek açısından faydalı olacaktır. İkisinin de Twitch’in Mayıs açıklamasından sonra hesapları askıya alındı, Indiefoxx söz konusu paylaşımdan bir ay sonra, Amouranth ise Eylül 2021’de Twitch, Instagram ve TikTok hesaplarını kaybetti. Ama neden? Sonuçta Twitch onları destekliyordu ve kârlı bir paydaşlık ilişkisi söz konusuydu. Yakın zamanda Amouranth’ın aylık gelirinin 1.3 milyon dolar olduğunu belirtmesi ve bunun 10’da 1’inin Twitch, YouTube ve TikTok’dan geldiğini açıklamasıyla birlikte Twitch’le olan ilişkisinin gerçek yüzü ortaya çıkmış oldu. Hatta yakın zamanda Twitter’a düşen hesaplara göre, sadece Twitch’den 2019’dan bu yana 1.3 milyon dolar kazanmış olduğu öğrenildi.
Twitch kurallarını neye dayanarak esnetiyor?
Gerçek şu ki, Twitch iki yayıncının da hesaplarını dönem dönem askıya almış ve bazı hareketlerini cezalandırmıştı. Fakat söz konusu yaptırımlar o kadar kısa süreliydi ki, bu durumdan memnun olmayan paydaşlarını sakinleştirmek için hafif cezalar uyguladığı düşünülmeye başlanmıştı. Olayları takip ettikçe Twitch’in kuralları bilerek esnek tuttuğunu ve yayıncıların da gönüllü birer piyon olduklarını fark etmek zor değil.
Indiefoxx, YouTube Gaming’de yayın yapmaya, Amouranth ise diğer sosyal medya ağlarından yüksek düzey gelir elde etmeye devam ediyor. Görüldüğü üzere, herhangi bir sosyal medya platformu gibi, Twitch de kullanıcılarına her zaman bir gelir elde etme imkânı sunuyor. Twitch’i diğerlerinden ayıran en büyük noktası ise kendi kurallarını esnetme biçimi.