Gazeteciler için basit açık kaynak araştırma önerileri

Arama motorlarının, sosyal medya platformlarının ve dijital araçların günden güne daha da yaygınlaşması ile birlikte internet, günümüzün var olan en büyük veri tabanı hâlini aldı. Bu veri tabanı içerisinde yer alan açık kaynak bilgileri eğer doğru kullanılabilirse gazeteciler için çok faydalı olabilir. Özellikle 2014 yılında MH17 uçağının vurulması üzerine başlattıkları araştırma ile isimlerini dünyada duyuran Bellingcat gibi yayın organları tarafından yoğun olarak kullanılan açık kaynak araştırma yöntemleri için gerekli olan temel araçları derlemeye çalıştık.

Bilgiyi paylaşan kişinin kim olduğunu ve bilgiyi neden paylaştığını her zaman sorgulayın.

Sosyal medyada ya da internette karşılaştığınız bilgilerin, görüntülerin ve videoların doğrulanması açık kaynak araştırmacılığının en önemli noktalarından biri. Bu noktada veri akışının çok yoğun olduğu internette dolaşan bilgiler için her zaman sorgulayıcı olmak ve açık kaynak araştırması yapacaksak her şeyi iki kez kontrol etmek kritik. Açık kaynak araştırmaları için kişiler tarafından sosyal ortamlara yüklenen bilgiler son derece önemli; fakat unutulmamalı ki bu içeriklerin bir kısmı yanlış ya da tamamen kurmaca olabilir. Bu durumdan dolayı internette karşılaşılan her gönderi, görsel, video ya da ses kesinlikle sorgulanmalı. İlk aşamada yapılabilecek en önemli sorgulama bilgiyi paylaşan kişinin kim olduğu ve bilgiyi neden paylaştığı olmalıdır. 

İnternette gelişmiş arama yöntemleri

Bilginin nereden elde edilebileceğini bilmenin yanında bilgiye nasıl ulaşılacağını bilmek de son derece önemli. Bu noktada platformların, arama motorlarının ya da sitelerin gelişmiş arama yöntemlerini bilmek ve doğru kullanmak işinizi kolaylaştıracaktır. Arama sonuçlarınızı daraltmak ve aramanızı spesifik hâle getirmek için platform ve sitelerin gelişmiş arama metotlarını öğrenmek için daha önce yayınladığımız şu içeriklerde göz atabilirsiniz:

1. Hızlı gazetecilerin gelişmiş Google aramaları: 9 operatör ve 22 kullanım
2. Gazeteciler arama motorlarını nasıl kullanmalı?

Bunun yanı sıra günümüzde anlık veri ve haber akışının çok yoğun olması nedeniyle gazetecilerin sıkça başvurduğu bir kaynak olan Twitter’ın sağlamış olduğu “Twitter gelişmiş arama” özelliği de öne çıkan bir diğer kaynak. Belirli bir kelime öbeğine, konuma, tarihe, dile ya da hashtag’e göre tweet araması yapabileceğiniz bu özellik, kaynak araması yaparken Twitter’ın sağlamış olduğu daha verimli bir seçenek.

Bir görselin ya da videonun konumunu bulmak

Coğrafi konum araçlarının doğru kullanımı ile birlikte, bir görselin ya da videonun çekildiği konumu bulmak olarak açıklanabilecek geolocation açık kaynak araştırma yöntemlerinin ana unsurlarından birisi. Temel olarak Google Maps, Google Earth gibi konum belirleme araçları ile birlikte Yandex, Google gibi arama motorlarının tersten görsel arama servislerinin kullanımı ile gerçekleştirilebilecek geolocation ile bir görüntü ya da videonun konumu tespit edilebilir.

Konum tespitinden sonra ise gölgelerin duruş açısı gibi detaylara SunCalc ya da ShadowCalculator gibi araçlarla ulaşabilirsiniz.

Tersine görsel arama

Bir görüntünün kelimeler yerine arama motorunda aranması anlamına gelen tersine görsel arama, bir görselin kaynağını belirleme ya da görsel hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak adına son derece faydalı bir işlem. Belirli arama motorları üzerinden gerçekleştirebileceğiniz bu işlemi belirli uygulamalar aracılığıyla tek seferde tüm arama motorlarında da gerçekleştirebilmektesiniz. Her arama motorunun indekslediği siteler ve kaynaklar farklı olduğu için ne kadar çok arama motoru içerisinde arama yapabilirseniz o kadar farklı sonuçlara ulaşma şansınız olacaktır.

• Google

Google arama motoru içerisinde tersine görsel arama yapabilmek adına öncelikle Google’ın Görseller arama motoruna giriş yapmalısınız.

Bu işlemden sonra yapmanız gereken tek şey ise metin çubuğunun yanında bulunan fotoğraf makinası simgesine tıklayıp görselin linkini yapıştırmak ya da cihazınızdan görsel yüklemesi yapmak.

• Yandex

Yandex arama motorunda da tersine görsel arama işlemi için yapmanız gerekenler, Google arama motorunda yapmanız gerekenlerle aynı. Yandex’in görseller servisine giriş yaptıktan sonra yapmanız gereken tek şey metin çubuğunun yanında bulunan fotoğraf makinası simgesine tıklayıp görselin linkini yapıştırmak ya da cihazınızdan görsel yüklemesi yapmak.

• RevEye

Sadece bir seferde neredeyse tüm arama motorlarında tersine görsel arama işlemi gerçekleştirmek istiyorsanız kullanmanız gereken bir tarayıcı uzantısı olan RevEye ile tek seferde tüm arama motorlarında tersine görsel arama işlemi gerçekleştirebilirsiniz. Tarayıcınıza uzantı olarak ekleyebileceğiniz RevEye üzerinden arama yapmayı öğrenmek için videoya göz atabilirsiniz.

• Google Earth

Tüm dünyanın uydularından çekilmiş değişik çözünürlükteki fotoğrafların görüldüğü Google Earth uygulaması ise geolocation işlemi için olmazsa olmazlardan birisi. Dünyanın birçok bölgesine yüksek çözünürlüklü olarak erişim sağlayan Google Earth ile ipuçlarını yakalayarak görsel ve videoların yerlerini belirlemeye çalışabilirsiniz.

Yer belirleme işleminde detaylar her zaman çok önemlidir. Video içerisinde görülen bir tabela, bir bölgeye özgü olabilecek camii, kilise, sanat merkezleri ya da sanatsal yapısal üzerinden yer aranmaya başlanıp daha sonra etraftaki ağaçlar, elektrik direkleri gibi küçük detaylara odaklanarak tam konum belirlemesi yapılabilir.

Unutulmamalı ki detaylar her zaman insan gözünden kaçabilir. Bu yüzden açık kaynak araştırmalarında, özellikle geolocation aramalarında bir topluluk olarak çalışabilmek son derece faydalı. Sizin gözden kaçırdığınız bir detay bir başkasının dikkatini çeken ilk şey olabilir. 

Eğer yeterli düzeyde İngilizce bilginiz var ise Bellingcat kılavuzları ile bu işlemler hakkında daha detaylı bilgiler alabilirsiniz.

Özellikle geolocation alanında kendinizi sınamak istiyorsanız düzenli olarak konumunu bulmanız adına görsel ya da videolar paylaşan Quiztime Twitter hesabını takibe alıp, kendi becerilerinizi de sınayabilirsiniz.