Kitlesel fonlama yıllardır konuştuğumuz, hatta aramızdan bazılarının da konuşmakla kalmayıp işini kurmak, geliştirmek için denediği bir metot.
Çok sayıda kişiden küçük miktarlarda para toplama mantığı yıllardır gönüllü bağışlara dayalı olarak ilerliyordu; ancak artık bu modelle yatırım yapmak da mümkün. Bu da işin rengini değiştiriyor, küçük yatırımcılarla girişimcileri buluşturan platformlar artıyor. Türkiye için çok yeni olan kitlesel fonlamanın, sermaye arayışında olan yeni girişimler için önemli bir alternatif olma potansiyeli var.
Üstelik bu potansiyeli değerlendirerek yatırım alan yayıncılar da var. Girişimcilik odaklı yayıncılık yapan içerik platformu egirişim, geçtiğimiz mart ayında çıktığı yatırım turunda yalnızca 24 saat içinde 1.200’den fazla yatırımcıdan 3 milyon TL üzeri talep toplayarak büyük bir başarıya ulaştı. egirişim’in bu yola 2012’de basit bir blogla çıktığını not edersek başarının büyüklüğü iyice anlaşılıyor. Yayıncılar içinse işin finansman boyutu kadar topluluk oluşturma ve topluluğuyla bağlarını sıkılaştırma fırsatı da önemli: Okuyucunuzun, dinleyicinizin, izleyicinizin şirketinize ortak olduğunu düşünün!
Peki bu başarının sırrı ne? Yayıncılar bu fon kaynağından nasıl yararlanabilirler? Startup’lara ve erken aşama girişimlere yatırım olanağı sağlayan kitlesel fonlama platformlarından Fongogo’nun kurucusu ve CEO’su Ali Çebi ile konuştuk.
Kitlesel fonlama denildiğinde bir projenin gönüllü olarak desteklenmesini anlıyorduk birkaç sene önce ama artık küçük yatırımlar da yapılabilir hale geldi. Ne değişti?
2021’de Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yürürlüğe giren “Kitle Fonlama Tebliği” ile birlikte üretim ve teknoloji alanlarından olan girişimlere yatırım ve borç yoluyla kaynak sağlanmasının önü açıldı. Bu, paya ve borca dayalı kitle fonlamasının yatırım bazlı dikeyleri olup yatırımcılara aldıkları paylardan satış yada temettü getirisi ve verdikleri borçlardan faiz getirisi sağlamaları anlamına geliyor.
Peki bu yol hangi girişimlere, girişimcilere daha uygun?
Mevzuatta belirlenmiş alanlar üretim ve teknoloji faaliyeti gösteren girişimler. Paya dayalı kitle fonlaması, nakit üretimi yüksek olmayan ve aldığı yatırımı büyümek için kullanacak olan erken safha girişimler için, borca dayalı kitle fonlaması ise nakit akışı belli bir seviyeye gelmiş olan ve büyümek için hisse vermek istemeyen girişimler için ideal.
Başarılı kitlesel fonlama projelerinin sırrı ne?
En önemli faktör girişimin erişebileceği kitle. Biz bunu üçe ayırıyoruz. Birinci çember girişimcinin en yakın çevresi olan ailesinden, yakın dostlarından oluşuyor. İkinci çemberde günlük hayatta görüşülen ve iş yapılan çevre; üçüncü çemberde ise kitle fonlaması ile gelen yatırımcılar var. Kitle fonlama kampanyasının başarılı olabilmesi için girişimcinin birinci ve ikinci çemberini kampanyanın ilk gününde sisteme dahil etmesi gerekiyor. Buradan sağlanan ivmeyle üçüncü çember devreye girecektir. Küçük yatırımcılar, girişimde girişimcinin kampanyasında ne kadar aktif olduğuna, yatırımcılar arasında kurumsal/nitelikli yatırımcıların olup olmadığına, girişimcinin iş modelini ve hikâyesini iyi anlatıp anlatmadığına bakıyor.
Türkiye’de nasıl bir ekosistem var, dünyada neredeyiz?
Dünya kitle fonlama hacmi 2020’de 120 milyar dolar seviyesindeydi. 2013’te bu rakamın 12 milyar dolar olduğunu varsayarsak çok hızlı büyüyen bir sektörden bahsediyoruz. Daha fazla ülkenin mevzuatlarını hayata geçirmesiyle beraber bu büyüme daha da hızlanacaktır. Türkiye’de kitle fonlama ekosistemi yeni oluşmakta. Dünyada kitle fonlama mevzuatını hayata geçiren ilk 10 ülkeden biriyiz. Teknoloji yatırım ekosisteminin 2021 ve 2022’deki büyük ivmesiyle beraber bu alanın da hızlı büyüme göstereceğini düşünüyoruz.
Medya girişimlerini bu alanda pek görmüyoruz, neden?
Yatırım bazlı kitle fonlama bu safhada sadece üretim ve teknoloji girişimlerine açık.
Girişim, herhangi bir teknoloji kullanmıyor ya da sunmuyorsa paya dayalı kitle fonlama sisteminden yararlanamıyor.
Örneğin bir içerik platformum var, takipçilerimiz sürekli artıyor. Gündem yaratabiliyoruz. Şirketleştik ve büyümek için yatırım almak istiyoruz. Kitlesel fonlamayı denemeye karar verdik, süreç nasıl işliyor?
Girişim, platformumuza başvurarak bir ön başvuru formu dolduruyor. Buraya girilen bilgiler yatırım ekibimiz tarafından değerlendiriliyor. Değerlendirmeyi başarıyla geçen girişimler detaylı kampanya adımlarımıza yönlendiriliyor. Bu safhada girişim hakkında detaylı bilgileri alıyoruz ve anasayfamızda görüntülenecek olan kampanya sayfasını ve kampanya sayfasında yayınlanacak olan bilgi formunu dolduruyorlar. Bu bilgiler yatırım komitemiz tarafından değerlendiriliyor ve çoğunluk onayı alan girişimler kampanya süreçlerine başlıyor.
Kampanya sürecinde girişim kendi kanalları ve bizim aracılığımızla kitlelere duyuruluyor. Örneğin girişim, kitle fonlama kampanyasını anasayfa banner’ına koyarak ya da sosyal medya hesaplarından duyurarak kendi takipçilerini işin içine çekebiliyor. Kitle fonlamasının en değerli özelliklerinden biri girişimin yeni bir kullanıcı kitlesi oluşturabilmesi ya da mevcut kullanıcı kitlesini yatırım turuna dahil edebilmesi.
Şirketin değeri nasıl belirleniyor?
Değerlemeyi girişimci belirliyor. Fongogo olarak girişimin bize sunduğu geleceğe dönük varsayımları inceliyoruz, bu varsayımları test ediyoruz. Şirketin yeni değerlemesi bir sonraki yatırım turunda belirleniyor.
Yatırım aldıktan sonra elinde hissesi olan pek çok insan olacak. Bu hisselerin değerleri nasıl ve ne sıklıkla belirleniyor? Alım satımı nasıl oluyor?
Kitle fonlaması yatırımı yapan yatırımcıların payları Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) nezdinde kaydileşiyor. Yatırımcı yatırımlarını platformumuzdaki “Yatırımlarım” sekmesinden ya da MKK E-Yatırımcı portalından takip edebiliyor. Alım satımlar MKK üzerinden yapılabiliyor. İlerleyen dönemde yatırımcılara sunacağımız bir ön yüz ile alıcıyla satıcıyı bir araya getirmeyi planlıyoruz, bu sayede ikincil pazar devirlerini kolaylaştırmayı hedefliyoruz.
Kampanyada başarılı olduk, bu kadar çok ortakla iş nasıl yürüyor?
Kitle fonlama yatırımcıları genelde azınlık ortaklar. Kampanya sonrası paylar MKK’da kaydileşiyor. İlerleyen dönemde girişimler MKK’nın girişimlere sağladığı avantajlı bütçelerle e-genel kurul yapıyorlar. Girişimler 6 aylık olmak üzere kampanya sayfalarından fon kullanımına yönelik raporlamalar yapıyorlar. Ayrıca girişimcilere sunacağımız paneller üzerinden yatırımcılara periyodik KPI’larını sunabiliyorlar.
Başarılı olmayan işlerden öğrenebileceğimiz neler var?
Başarısız kampanyalar genelde ön hazırlıklarını tamamlamadan kitle fonlamasına çıkan kampanyalar oluyor. Ön hazırlık çok önemli. Kitle fonlama kampanyası hazırlığı bir ayı bulabiliyor. Bu süreçte girişim profesyonel video hazırlamalı, hikâyesini oluşturmalı, finansal projeksiyonlarını hazırlamalı, bilgi formunu eksiksiz doldurmalı ve kendi potansiyel yatırımcı ağına kampanyası hakkında bildirimlerde bulunarak ilk yatırımcı kitlesini oluşturmalı.
Küçük yatırımcı yatırım yaparken şirketle ilgili nelere dikkat etmeli; bütçesini nasıl dağıtmalı?
Küçük yatırımcılara en önemli tavsiyemiz, yatırım bütçelerini tek bir girişime yönlendirmek yerine birçok girişime dağıtmaları. Kitle fonlama yatırımları yüksek getiri vaat ettikleri kadar riskli yatırımlardır. Bundan dolayı şirketlerin başarısız olma ihtimallerini göz önüne alarak yatırımları birçok girişime dağıtarak risklerini azaltabilirler. Ayrıca yatırım portföylerinin hepsini kitle fonlamasına ayırmak yerine kitle fonlama yatırımlarının portföylerinin belli bir oranında tutmalarını tavsiye edebiliriz. Yatırımcılar şirketler hakkında detaylı bilgilere kampanya sayfası ve bu alandaki dosyalar üzerinden erişebilirler. Bizim tavsiyemiz yatırım yapmadan önce şirket hakkındaki bilgileri inceleyip yatırım kararlarını vermeleridir.
Bugünkü piyasa şartlarında kısa vadede kitlesel fonlamanın geleceğini nasıl öngörüyorsunuz? Medya girişimleri bunun neresinde olacak?
Günümüzün yüksek enflasyon ortamında yatırımcıya yüksek getiri sağlayabilecek olan erken safha girişim yatırımlarının önem kazanacağını düşünüyorum. Her ne kadar yüksek getiri potansiyeli olsa da bu yatırımlar risk içerir, bu nedenle yatırımcılara portföylerinin sadece belli bir bölümünü kitle fonlamasına ayırmalarını ve yatırımlarını birçok farklı şirkete dağıtmalarını öneriyoruz. Medya girişimleri teknoloji alanından gelmek kaydıyla bu sistemi rahatlıkla kullanabilirler.
