Hangi gelir modelinin uygulanması gerektiği ve bu alanda izlenen süreçler öncelikle kurumların örgütsel yapılarıyla ilintili. Kurumlar iş modeli ve süreçler temelinde örgütsel yapılarını belirliyor; iş, görev ve rol tanımları yapıyor ve paydaşların beklentilerini karşılayan ürün ve hizmetleri planlayarak uygulamaya koyuyor. Bu sebeple dijital haber platformlarındaki hâkim gelir modellerini anlamadan önce görüştüğümüz temsilcilerden kurumsal yapılarını, iş akışlarında gelir elde edici faaliyetlerin kimlere tanımlandığını ve eğer yaptılarsa hedef kitle odaklı strateji çalışmalarını kısaca açıklamalarını istedik. 

Medyascope, bir LTD şirketi. Kaya Heyse bu anlamda Medyascope’un normal bir şirket gibi çalıştığını ve ticaret kanununa tabi olduğunu aktarıyor. Yayın Yönetmen Yardımcısı Kaya Heyse, iş ve gelir modelleri geliştirme süreçlerinde kendisinin de yer aldığı Medyascope yönetim kurulunun söz sahibi olduğunu belirtiyor. Medyascope’un “bir ihtiyaçtan doğduğuna” vurgu yapan Heyse stratejilerini kuruluş aşamasında pazar araştırması yaparak belirlemediklerini ve kurumun şu anda bulunduğu yapısına zamanla gelindiğini belirtiyor. 

Benzer bir şekilde LTD şirketi olarak kurulan Gazete Duvar’da ise yakın zamanda bir kurumsal yapı değişikliğinin başladığını öğreniyoruz. Reklam ve Pazarlama Direktörü Fırat Özdemir, geçtiğimiz yıl gazetenin finansmanını üstlenecek Duvar Medya Vakfı’nın kurulduğunu fakat vakfın henüz yayınlarla direkt ilişkisinin başlamadığını aktarıyor. Fonlar/hibeler ve reklam/sponsorluk şeklinde gelir yöntemleriyle ilgilenen departmanlar Gazete Duvar’da ikiye ayrılmış durumda. Murat İnceoğlu Duvar’ın gelir elde etme yönündeki kurumsal çabalarının kısa bir süre öncesine kadar daha kısıtlı olduğunu belirtiyor. Bir şirket olmalarına rağmen yayın politikalarında sadece bu mantıkla davranmadıklarını ve çalışmalarına hedefledikleri kitleye pazarlanılacak ürünler mantığıyla yaklaşmadıklarını belirten İnceoğlu Duvar’ın misyonunu “insanların ihtiyacı olduğu bilgiye aracılık etmek” olarak tanımlıyor. Mecranın hitap ettiği okuyucu kitlesine ilişkin tespiti ise şu şekilde: “Gazete Duvar eğitim düzeyi yüksek okuyucuyu hedef alıyor, en azından okuma yazma alışkanlığı daha fazla olan ve görece uzun yazıları okumaktan hoşlanan… Duvar kendini bir alternatif olarak değil, bir ana akım yayıncı olarak tanımlıyor.” 

BirGün ise çok ortaklı bir yapıya sahip anonim şirketi olarak kurulmuş. Berkant Gültekin gazetenin sahiplik yapısıyla ilgili destekçilerin ortaya koyduğu meblağlarla kurulduğunun ve arkasında herhangi bir patronaj yapısı bulunmadan bağımsız bir gazete kimliğine sahip olduğunun altını çiziyor. BirGün’ün reklam, abonelik gibi gelir stratejilerinin genelde yönetim kurulunda konuşulduğunu söyleyen Gültekin katılımcı ve farklı fikirlerin ortaya dökülmesine imkân tanıyan bir yapının önemli olduğu görüşünde. BirGün’ün pazar araştırmasıyla hareket eden ekonomik bir girişim mantığıyla kurulmadığının altını çizen Gültekin, BirGün’ü daha ziyade mevcut siyasi duruma yönelik söz sahibi olmak isteyen insanların ortaya attığı bir fikir olarak değerlendiriyor. Bazı analitiklerden yola çıkarak BirGün’ü dijital mecrada “daha çok 18-45 yaş arası muhalif ve beyaz yakalı emekçilerin takip ettiğini, bu noktada da BirGün’ün kendi çalışan profiliyle de örtüştüğünü” söylüyor. 

Sözcü Gazetesi de korkusuz.com.tr gibi çeşitli diğer yayınlarla beraber Estetik Yayıncılık A.Ş. çatısı altında faaliyet gösteriyor. Sözcü’nün Dijital Yöneticisi (CDO) Reha Başoğul’un aktardığına göre yaklaşık 400 çalışanı bulunan Estetik Yayıncılık’ta 25’e yakın kişi iletişim, pazarlama ve reklam gibi alanlarda sorumluluk alıyor. Programatik reklamların optimizasyonu ve premium dijital satışlar gibi görevler reklam biriminde toplanıyor. Sözcü Gazetesi’nin kitlesini Kemalist olarak tanımlayan Başoğul’a göre ise bu tanımlama sadece politik bir duruş ile sınırlı değil: “Haber tarzı, içeriği, yazarları hep bu bakış açısıyla ele alınıyor… Mesela şeffaflık ilkesi önemli bizim için, bunlar da Kemalizm ile örtüşen şeyler… Muhalif olarak geçen ama aslında gazetecilik ilkeleri üzerinden kendimizi konumlandırdığımız bir yapı var.”

Yayın hayatına görece yeni başlayan Argonotlar’ın kurucu yayın yönetmeni Kültigin Kağan Akbulut henüz kurumsal bir yapıları olmadığını ve dar bir kadro ile faaliyetlerini sürdürdüklerini söylüyor. Ulaşmak istedikleri ekonomik modele ilişkin ise şirketleşmenin daha uygun olacağını öngörüyor. Argonotlar’da henüz gelir yöntemleriyle ilgilenen ayrı bir departman yok. Bu zamana kadar üyelik editörü, fon başvuruları gibi işlemleri kendisinin yürüttüğünü söyleyen Akbulut şimdilerde medya bütçelemesi, reklam alınabilecek kurumlar gibi konulara ekipten başka bir arkadaşıyla beraber bakıyor. Akbulut, Argonotlar’ı kurmadan önce İstanbul’daki sergilere giden kişi sayısı gibi verilerden güncel sanat alanına ilginin büyüklüğünü ve kendi piyasasını oluşturmuş bir endüstri hâline geldiğini gözlemlemiş. Sektörü yansıtacak niş bir yayın oluşturarak bir topluluk yaratmak amacıyla hareket eden Argonotlar’ı genellikle sanat profesyonelleri, galeri/müze çalışanları, kültür meraklıları ve iletişimcilerden oluşan bir kitle takip ediyor. Fakat çalışmalarının ülkedeki politik gündem ve pandemi sebebiyle istedikleri noktaya henüz ulaşamadığını ve e-bülten gibi bazı işlerini şu an için devam ettirmediklerini aktarıyor: “Sanat alanı hareketsiz şu anda, yeni sergiler açılmıyor, zaten insanların kafası da orada değil, insanlar ilgilenemiyor. Sosyal medya için videolar planlamıştık, büyüme stratejimiz içerisinde bu vardı. Biz reklam stratejisini e-bülten üzerinden kurmaya çalışıyoruz bir yandan da içeriği politik gündeme uyarlıyoruz, politik yönünü vurguluyoruz. Sanat yayınlarından aldığımız reklamlar çok düşük bütçeli.”

Bir ürün olarak haber içeriği

Haber platformlarının özellikle okur odaklı gelir modellerini uygulamak için okurları platformlarına daha çok bağlayacak stratejiler izlemesi, okuyucu gözünde de üretilen içeriklerin maddi bir karşılığının bulunması önemli. Konuştuğumuz temsilcilerin haber içeriğine ücret verilecek bir “ürün” olarak yaklaşılmasına ve ürün değerinin nasıl belirlenebileceğine ilişkin farklı görüşleri var. 

Reha Başoğul Türkiye’de Google’da en çok aranan ve uygulaması en fazla kullanıcı tarafından indirilen haber sitesinin Sözcü olduğunu ve kazandıkları ödüllere atıfta bulunarak içeriklerin değerinin bu tarz itibar göstergeleri ile ölçülebileceğini söylüyor: “Sözcü’nün milyonlarca takipçisi var. Bunun arka tarafında reklamverene en çok web sitesi trafiğini sağlayan haber sitesiyiz.” Kalite ve nitelik anlamında sürdürülebilir olmanın önemine vurgu yapan Başoğul gelir, trafik ve ekosistem yaratımının bir arada bulunması gerektiğini düşünüyor. Fakat Başoğul’a göre Türkiye’deki medya gidişatı bu yönde ilerlemiyor ve okurun habercilerden beklentilerini ve haber tüketim alışkanlıklarını da gözeten başka bir medya düzenine geçilmesini zorunlu kılıyor. 

Medyascope’tan Kaya Heyse de platformlarının sosyal ağ takipçileri ve bağışveren sayıları anlamında ciddi bir potansiyel taşıdığını ve üretilen içeriklere okur tarafından ciddi bir değer biçilse de hem ülkedeki mevcut durumun hem de sosyal ağ platformlarının kurumun ulaşabileceği marka değeri üzerinde kısıtlayıcı bir rol oynadığını düşünüyor: “Biz aslında bir kaostan geliyoruz, son bir yıldır bu kaosu düzenlemeye çalışıyoruz. Ne kadar takipçi gelirse gelsin, sosyal ağlar kazanacak. Biz her zaman daha az kazanacağız. Dolayısıyla platformlarımızı daha da özel hâle getirmek zorundayız.” Bu anlamda Medyascope’un ileride kitlesel fonlama kampanyalarının yanı sıra abonelik sistemi ve e-bülten gibi okur odaklı farklı modelleri de deneyebileceğini, kişisel olarak haberin ücretsiz olmaması gerektiğini düşündüğünü belirtiyor: “Haber bir ürün, her zaman bir üründü. Birine 1 lira, öbürüne 80 kuruş verip alınabiliyordu. Haber bedava olmalıdır gibi bir şey yok. Tüm dünyada yok zaten neden Türkiye’de olsun?” 

BirGün’ün okur üzerindeki etkisini 2013 öncesi ve sonrası olarak iki farklı dönemde değerlendirdiklerini belirten Berkant Gültekin de platformlarının giderek daha geniş kesimlere ulaşarak özellikle 2013 sonrası dönemde ülkenin gündeminde daha fazla yer kaplayan ve daha fazla ciddiye alınmaya başlayan bir gazete hâline geldiklerini söylüyor: “İnternet sitesine gelen ziyaretçi sayısı, sosyal medya takipçileri, etkileşimler artıyor. Toplumsal teveccühü de artıyor, bu pozitif olarak gelirlere de yansıyor. Bu bizim gibi bağımsız gazeteler için çok önemli bir şey çünkü gazetecilik ilkelerine tutunarak ticari gelir elde etmeye çalışıyoruz.” 

Gültekin BirGün’de fiyatları yıllık 250 ila 3600 TL arasında değişen 4 farklı (yurtdışındaki okuyucular için 100-1000€ değerinde bir paket daha bulunuyor) abonelik seçeneği yer alsa da içeriklere tüm okuyucuların ücretsiz olarak erişebildiğinin altını çiziyor: “Haber kamusaldır, herkesindir. Habere bir meta olarak yaklaşmıyoruz. Bunu yapanlar var, neden yaptıklarını anlayabiliyoruz ama biz haberi para ödeyen ödemeyen herkese sunuyoruz.” Bu anlamda BirGün’ün abonelik sisteminin yayıncılık faaliyetlerinin sürdürülebilirliği için hayata geçirilmiş bir pratik olduğunu düşünüyor ve ekliyor: “Bağımsız gazete için olmazsa olmazdır halk tarafından desteklenmek. Okur da gerçekten haber okumak için, belli sermaye gruplarının medya organlarına kurban olmak yerine, destek veriyor. Daha kaliteli, gerçek haberlere erişebilmek için. Demokrasinin olmazsa olmazı bu. Bilgi edinme hakkı ve özgürlüğün kaldırıldığı noktalarda demokrasi işlemez. Bizim abonelik kampanyamız da burada konumlanıyor.” 

Argonotlar’dan Kültigin Kağan Akbulut’a göre dijital haber mecralarının okuyucu desteği alması önemli: “Sadece gelir elde etmek değil ama okuyucunun sahip çıktığını da görmek anlamına geliyor. Örneğin, destek istediğinde sadece 10 kişi veriyorsa bunu sorgulamalısın. Türkiye’de genelde bu yapılmıyor, ne yapılırsa kıymetlidir gözüyle bakılıyor. Reklam da fon da alamadıysan kimse seni sahiplenmemiş oluyor.” 

Gazete Duvar’dan Fırat Özdemir içeriklerin okuyucu gözünde bir maddi değer karşılığı bulunmadan önce özelleştirilmesi gerektiğini ve abonelik modeli gibi girişimlerin özellikle dar bir kapasiteyle faaliyet gösteren platformlara pek de uygun olmadığını düşünüyor: “Türkiye’de bizim gibi mecralarda şöyle sıkıntılar var, bizler editör yığınları içerisinde üretim yapan kurumlar değiliz. Bizim üretimimiz, Google’ın dizinine aldığı haber sayımız belli. Bu noktada biz okura ödeme duvarının arkasında size özel içerikler var diyebileceğimiz bir yapıda değiliz. Biz 1. lige yeni çıkmış bir siteyiz, bir blokaj koymamız mümkün değil.” Hem Özdemir hem de İnceoğlu Türkiye’deki “ajans haberciliği” ve “kopya haberler” gibi olguların Türkiye’deki okur odaklı gelir modellerinin gelişiminde olumsuz etkiye sahip olduğuna vurgu yapıyor. “Biz görece diğer sitelere göre özel içerik üreten bir yayınız ama dünya kadar da haberimiz klonlanıyor” diye ekliyorlar.

Görüştüğümüz temsilciler kimi zaman gelir modellerini çeşitlendirirken mecraların etik ilkeler ile örtüşmeyen uygulamalarının gözlenebildiğini ve gelir temelli düşünme ile etik ilkelerin bir arada yürütülmesinin önemli olduğunun altını çizdiler. Argonotlar’dan Akbulut, açık ve şeffaf olunduğu sürece her modelin uygulanabilir olduğunu fakat basın meslek ilkelerinin her daim esas alınması gerektiğini düşünüyor: “Reklam ya da destek aldığınız kurumların sizi özgür bırakması önemli. Ücretli içerik de olabilir ama formatı, bütçesi, görünürlüğü tanımlanmalı ve bu içerikler hem görüntü hem de editoryal olarak diğerlerinden ayrı olmalı.” Meslek ilkelerinin öncelendiği benzer bir anlayışı Berkant Gültekin de dile getiriyor. Gelir elde etmenin iyi bir gazetecilik yapmaktan geçtiğini savunan Gültekin’e göre gazeteciliğin ilkelerini kaybetmeden de ticari fayda sağlamak mümkün. “Türkiye’de ilkelerle bağdaşmayan gelirler elde edildiğini de biliyoruz. Okuru çeken ve merakını suistimal ederek gelir arttıran bir gazetecilik modeli de var. Bunlar gazeteciliğin ticari faydayla çelişen kısımları. Sadece gelire odaklanırsanız gazeteciliği gazetecilik yapan şeyleri geri planda bırakmış olursunuz.” 

Fırat Özdemir ise gelir temelli düşünme ile etik arasında bir korelasyon olmadığını ve herkesin iş tanımını yerine getirdiği ölçüde bir problem olmadığını söylüyor: “Gazeteci işini yapacak, reklamcı reklamcılığını yapacak. Tamamen muhalif olup para verir diye bir siyasi partiyle görüşüyorsam reklam için, reklamcı reklamcılığını yapıyordur. Gelir kaygısıyla haber yapmak diye bir şey olduğunu düşünmüyorum.” 

Yayın bağımsızlığında gelir modelinin önemi

Bir yayının bağımsızlığının sağlanmasında gelir modelinin önemine ilişkin soru yönelttiğimiz temsilcilerin görüşleri ayrışıyor. Kimi temsilci önemli olanın iyi içerik sunmak olduğunu söylerken kimi de özellikle bağımsız medyanın sürdürülebilirliği açısından okurdan gelir elde etmenin önemli olduğunu savunuyor. Ortak bir görüş platformların gelir modellerini mümkün olduğunca çeşitlendirmesi ve tek bir kaynağa bağlı kalmaması gerektiği yönünde. 

“İyi içerik yaptığınız sürece karşılığını alabilirsiniz, içeriği harcamamak için de markalama ile ele almanız, marka güvenilirliğini sağlamanız gerekiyor” diyen Reha Başoğul Sözcü Gazetesi’nin bunu başarıyla kurabildiğini, basılı gazete yayın hayatına devam etmese dahi mevcut marka değeri ile sadece dijital üzerinden devam edebileceklerini söylüyor. “Çok ciddi bir kriz olmadığı ve reklamveren sayısı azalmadığı sürece zaten reklam gelirimiz stabil devam eder” diye ekliyor. Başoğul’a göre hedef kitlenin beklentilerinin karşılığını verebilmek ve bunu gelir ile buluşturmak gerek. 

Gelir için bir kaynağa bağlı kalmanın özellikle editoryal bağımsızlık için önemli olduğunu söyleyen Murat İnceoğlu Gazete Duvar’ın yararlandıkları fonların yayınlara bir müdahalede bulunmamasına dikkat ettiğini belirtiyor: “Şu çizgide yayın yapın gibi bir şeyleri yok. Yarın öbür gün derler mi belli değil, o yüzden tek bir kaynağa sahip olmamalıyız. Şu haberi yaparsam yarın öbür gün şuradan reklam gelmez, fon gelmez bir daha diye düşünmemek lazım.” Özdemir’e göre ise profesyonel bir kadrolaşma sürdürülebilir gelir elde etme anlamında fon ve hibe gibi programlardan daha işlevli: “Bizim gibi yapılar önce profesyonel bir ekip kurmalı, reklam satacaksınız iyi bir reklamcı almalısınız mesela. Türkiye’deki durum içler acısı sektörde. Gazetelerin dijital reklamcıları yok, bilgi birikimleri de yok. Buralarda oluşan gelir sürdürülebilir olmaz. Onlara sormak lazım fonlarınız kesilince ne yapacaksınız diye. Eski gazetelerdeki hiyerarşi ve ciddiyeti burada da korumak gerekiyor.” 

Kaya Heyse de bağımsızlığın gelir elde etmek koşuyla sağlanabileceğini ve medyanın geleceğinin patronsuz olması gerektiğini düşünüyor: “Bağımsız medyanın ayakta kalabilmesi için ürününü satabilmesi lazım, ya bağışlarla ya da abonelik vs. gibi sistemlerle. Biz bu etiktir değildir tartışmasının bir tarafında değiliz.” 

Gelirin nereden geldiğinin önemli olduğunu düşünen Gültekin, BirGün’de her yerden reklam almadıklarını ve ticari olarak faaliyetlerini etik bulmadıkları firmaların reklamlarına platformlarında yer vermeyi kabul etmediklerini belirtiyor. Heyse gibi yayın bağımsızlığının ekonomik bağımsızlık üzerine kurulu olduğunu düşünen Gültekin örneğin Türkiye’de muhalif medyaya uygulanan ambargo sonucu bazı gelir modellerini tercih etmek durumunda olduklarını da aktarıyor: “Bağımsız bir halk gazetesiyiz, kimliğimiz bunun üzerine kurulu zaten. Bu yüzden gelir modelimiz de özel olarak geliştirdiğimiz dijital abonelik üzerine kurulu. Özellikle Basın İlan Kurumu ilanlarından oluşan gelir kaleminde ciddi bir daralma oldu, ilan cezaları uyguluyorlar ve bu aslında para cezası anlamına geliyor.”

Reklamlar, sponsorlu içerikler ve diğerleri

Görüşme yaptığımız kurumlara gelir modeli stratejileri özelinde sorular yönelttiğimiz kategorilerden biri de reklam tarzı ücretli medya satın alımlarına ilişkin kategoriydi. Görüşmecilerimize dijital reklam bağlamında Google Adsense’i ya da benzeri programatik reklam hizmetlerini kullanıp kullanmadıklarını sorduğumuzda farklı yanıtlarla karşılaştık.

Örneğin Argonotlar’dan Kültigin Kağan Akbulut Google Ads tarzı hizmetler üzerinden şu anda reklam almadıklarını belirtiyor. Doğrudan reklam satışıyla ilgilendiklerini ve doğrudan reklam satışı için tasarım içerisindeki alanlarının zaten kullanılabilir olduğunu belirten Akbulut, zaten mevcut trafiklerinin programatik reklamdan gelir etmeye uygun olmadığı görüşünde. 

Birgün Gazetesi’nden Berkant Gültekin ise hem otomatik reklamları kullandıklarını hem de özel reklam alanı satışı yaptıklarını, bu işle ilgilenen bir reklam servisleri olduğunu belirtiyor. 

Medyascope’tan Kaya Heyse de hem programatik reklam kullandıklarını hem direkt satış yaptıklarını belirtiyor ve bu süreçler için ayrıca bir departman oluşturma planları olduğunu söylüyor. 2020’den bu yana dijital reklam gelirlerini iki katından fazlaya çıkardıklarını belirten Heyse, YouTube gelirlerinin de olduğunu, Medyascope olarak tüm optimizasyonlarını yaptıklarını, hedeflerinin izlenmeleri artırmak ve daha fazla data analizi yaparak gelirleri optimize etmek olduğunu söylüyor.

Söz konusu programatik reklam servislerinden memnuniyet ve verimlilik olduğunda ise farklı tecrübelerden ve görüşlerden bahsetmek mümkün. Gazete Duvar’dan Fırat Özdemir sistemi tanıdığı için programatik reklam servislerini rahatlıkla kullandığını, bazı haber sitelerinin bu araçları nasıl kullanacaklarını bilmedikleri için ciddi problem yaşadıklarını belirtiyor ve kuruluşlarda bu alanda ciddi eğitimler yapılması gerektiğini söylüyor. Fırat Özdemir’e göre sektörel aktörlerin bilgisizlikleri dönem dönem aracı kuruluşların stratejileri nedeniyle ciddi maddi kayıplar yaşamalarına neden oluyor. 

Medyascope’tan Kaya Heyse algoritmaların çalışma biçimleriyle ilgili tam bir bilgisi olmadığını ama verileri gördüğünü belirtirken, problemin daha ziyade alınan trafikle ilgili olduğunu; hizmet sağlayan programatik reklam aracı ile doğrudan ilgili olmadığı görüşünde. 

Sözcü’den Reha Başoğul ise reklamverenin o anki arzının, görünülebilirlik oranlarının ve daha birçok faktörün reklam rezervasyon sistemini etkilediğini, örneğin “Black Friday” döneminde ciddi bir reklamveren arzı olduğundan Sözcü’nün direkt reklam satışlarının arttığını belirtiyor. Başoğul ayrıca sayfa gösterimi ile gelir arasında doğrudan bir korelasyon olmadığını, reklamveren arzı olmadığı durumlarda reklam gelirinin artmayabileceğini, bu bağlamda reklam envanter yönetiminin verimlilik bağlamında esas olduğunu söylüyor. 

Kullanılan programatik reklam aracısından konuyu çıkarıp Türkiye’den gelen kullanıcıdan elde edilen tıklama ya da bin gösterim başı maliyet konusuna geldiğimizde de reklam pazarına ilişkin geniş bir bilgi etme fırsatımız oluyor. Gazete Duvar’dan Fırat Özdemir Türkiye’den gelen okurdan elde edilen gelirin düşük olduğunu, kendi endüstrileri özelinde reklam pazarında bazı büyük sitelerin aslan payını kaptığını belirtiyor. Türkiye’deki reklam alanlarının sayısını Polonya ve Almanya’yla karşılaştırarak şunları söylüyor: “Türkiye’de gereğinden fazla dijital reklam bütçesi tüketecek kaynak var. Polonya’da veya Almanya’da böyle bir şey yok. Almanya’da reklam yayınlama frekanslarına baktığınızda ciddi fark var. Bizde 5 kat fazla neredeyse. Reklam bütçeleri düşük vaziyette. Satış başı maliyetler (Cost-per-sale) çok düşük.”

Sözcü’den Reha Başoğul gelir elde etme söz konusu olduğunda Türkiye pazarının dezavantajları olduğu konusunda hemfikir. Başoğul örneğin video alanında doğru işler yapılsa bile yurtdışında 10 birim gelir elde ediliyorken burada 0.80 birim gelir elde edildiğini belirtiyor. Başoğul, benzer bir dengesizlik durumunun bin gösterim başına maliyelerde de geçerli olduğunu söylüyor. 

Medyascope’tan Kaya Heyse ise büyüyen bir kuruluş olmalarına rağmen gelirlerinin paralel olarak artmamasından memnun olmadıklarını belirtiyor. Her ne kadar öncelikleri programatik reklam gelirini artırmak olmasa da ümitvâr olduklarını söylüyor.

Doğrudan reklam alma süreçleriyle ilgili detayları sorduğumuzda Gazete Duvar’dan Fırat Özdemir sektörün dar bir sektör olduğunu, herkesin belirli bir fiyat skalası olduğunu belirtiyor. Buna rağmen Özdemir’e göre görülen fiyatlar gerçekçi değil. Medya planlamalarıyla yapılan görüşmelerde değişiklikler yaşanabiliyor. Dahası reklamverenle mecrayı buluşturma konusunda üçüncü partilerin yetkili olmuş olması paranın doğrudan reklam verme süreçlerinde özellikle belirli kaynaklara akmasına neden oluyor.

Sözcü’nün CDO’su Reha Başoğul ise direkt satışı yapılan reklamlar söz konusu olduğunda reklamverenlerin programatikte daha ucuza (örneğin 1 liraya) alacakları alana neden 4 lira vereceklerini sorguladıklarını söylüyor: “Reklamveren bazlı fiyatlama yapmak zorundasınız. İhtiyaç bazlı, dönemsel bazlı, Google havuzu bazlı kural koyuyorsunuz. Nijerya’dan gelen kullanıcıya 0.75’i göster, ABD’den gelene 4 dolarlığı göster diyebiliyorsunuz. Ülkeye göre, zamanına göre, cihaza göre fiyatlama değişebilir. Reklamverenle ilişkinizi doğru kurmanız, doğru bir şekilde yönetmeniz lazım. Herkese 5 liralık reklamı göstereyim diyemezsiniz zaten. Google’dan geliyorsa farklı, Facebook’tan geliyorsa farklı gibi bir optimizasyon mühendisliği yapmanız gerekiyor.”

Medyascope temsilcisi Kaya Heyse ise belirli bir fiyat skalaları olduğunu söylüyor: “Bizim bir fiyat skalamız var. Günlük banner, haftalık banner vs. gibi. O skala da piyasaya göre oluşturuldu. Bunun üzerinden pazarlık süreci de olabiliyor. Bazen barter da oluyor indirim de oluyor. Genel olarak piyasa neyi öngörüyorsa biz de temel fiyatlamayı oradan veriyoruz.”

Söz konusu reklamlar olduğunda elbette en önemli konulardan biri de etik olarak öne çıkıyor. Görüşmecilere “platformlarımızda asla görünmemeli dediğiniz markalar ya da ürün kategorisine ilişkin reklamlar var mı” diye sorduğumuzda ortak bir anlayışla karşılaşıyoruz. Bazı özel kategorilere, kumar gibi illegal servisler gibi, vurgu yapan; ama genel olarak reklamı şeytanlaştırmayan bir yaklaşım bu.

Gazete Duvar’dan Fırat Özdemir kendileri açısından reklama bakışın standart olduğunu söylüyor: “Siyasi, cinsel ve kumar içerikli reklamlar engelli. Bunun dışında bir engel yok.” 

Sözcü’den Reha Başoğul ise engelledikleri reklamlar olduğunu söylüyor. İllegal yapıların reklamları ya da görsel etik koşullara uymayan e-ticaret kategorisinden gelen reklamları engellediklerini söylüyor. 

Medyascope’tan Kaya Heyse ise doğrudan reklam alırken bazı filtreleri olduğunu ve reklamların yönetimin ve editoryal kadronun -gerekirse- süzgecinden geçtiğini iletiyor. Algoritmik reklamlarda çok fazla şanslarının olmadığını belirten Heyse, doğrudan reklamverenlerle ilgili ise reklamverenlere açıkça mecralarında reklamlarını yayınlamalarının mecralarının kendileriyle ilgili olumsuz haber yapmamasını sağlamayacağını söylediklerini belirtiyor.

Reklam gelirleri ve trafik arasında her zaman bir paralellik olmasa da okur sayısını artırmak suretiyle reklamveren için cazip hâle gelmek isteyen kuruluşlar farklı taktiklere yönelebiliyor. Bu taktiklerden üçü de: tık tuzağı, “backlink” ve galeri içerik uygulamaları. Kurumlarının gelir modelleriyle ilgilenen temsilcilere bu stratejileri sorduğumuzda aldığımız yanıtlarda ortak bir dil hâkimdi. İlkesel olarak bu stratejilerin reddedildiği belirtildi. Burada Sözcü’den Reha Başoğul’un ve Duvar’dan Fırat Özdemir’in bazı ifadelerinin altını çizmek gerektiğini düşünüyoruz. Başoğul, tık tuzağı, galeri gibi taktiklerin işe yaramadığını ölçtüklerini ve kendi operasyonlarında bunu bitirdiklerini belirtiyor. Galerileri kaldırdıklarında trafiklerinde düşüş olmadığını belirten Başoğul Sözcü’de analitik ölçümlerine dayanarak bu taktikten vazgeçmeye karar verdiklerini söylüyor. Aynı şekilde tık tuzağı taktiklerinden de marka itibarına olumsuz etkileri nedeniyle kaçındıklarını belirtiyor. Başoğul, Google ve Facebook’un örneğin çıplaklık içeren sayfalarda reklam yayınlamama gibi bazı politikalarının da tıklanma için yapılan bu türde haberlerin üretimini mantık olarak engellemesi gerektiği görüşünde. “Backlink” taktiği üzerine konuşan Fırat Özdemir ise bunun intihar olduğu görüşünde. Google’ın bu uygulamayı doğrudan cezalandırdığını söyleyen Özdemir yapılan yönlendirmelerin günün birinde örneğin IŞİD’in sayfasına gitmeyeceğinden kimsenin emin olamayacağını, backlink kullanımının çaresizlik ve cahillik olduğunu söylüyor. 

Reklam endüstrisindeki popüler trendlerden bazıları da advertorial veya sponsorlu içerik türü içeriklerin kullanımı. Birgün’den Berkant Gültekin advertorial almadıklarını, reklamı haber gibi sunma anlayışının ilkelerine ters olduğunu, gelen teklifleri de reddetiklerini belirtiyor. Kaya Heyse ise bazı sponsorlu içerikleri olduğunu, bunların da sponsorlarının genelde STK destekli programlar olduğunu belirtiyor. Heyse, bunun içerik endüstrisinde önemli bir gelir damarı olabileceğini söylüyor. Sözcü’den Reha Başoğul ise meselenin mecranın karakteri ile ilgili olduğunu söylüyor. Örneğin Business Insider’ın karakterinin habercilik üzerine kurulu olmadığı için onun bu tarz işlere girişebileceğini söylerken; Sözcü’nün misyonu ve uyması gereken basın ilkeleri ışığında davranması gerektiğini belirtiyor. Başoğul “bu bir ilandır” ibaresinin yanı sıra burada etik bir anlayışın gerekli olduğunu devletin de burada regüle edici olarak var olabileceğini belirtiyor. Keşfet bölümünde native advertoriallara yer verdiklerini belirten Başoğul bu konuda okurun mutlaka haberdar edilmesi gerektiği görüşünde.

Abonelik: Herkesin ulaşmak istediği o yer mi?

Türkiye’de haber yayıncılığı platformlarında abonelik deneyimi oldukça sınırlı. Ödeme duvarı sisteminden bahsedebileceğimiz az sayıda mecra var. Araştırmamızda zaman kısıtı nedeniyle bu mecraların bazılarıyla görüşememiş olsak da görüştüğümüz ve potansiyel arz eden mecraların abonelik, üyelik ve benzeri sistemlere dair görüşlerine bu bölümde yer vereceğiz.

Kurumlara sorduğumuz “premium” olarak tanımlanabilecek ücret karşılığı içerik sunup sunmadıkları sorusuna Birgün ve Sözcü’nün zaten herkesin görebildiği ücretli üyelik sistemleri nedeniyle olumlu yanıt aldık. Bu sistemlerle ilgili detay vermeden önce niş bir platform olarak tanımlanabilecek, tam da bu nedenle aboneliğe uygun da olabilecek Argonotlar’la başlayalım. Henüz bir abonelik sistemlerinin olmadığını söyleyen Kültigin Kağan Akbulut gelecekte ücretli bir e-bültenleri olabileceğini belirtiyor. Aklındaki modelin de ilk 10 bültenin ücretsiz sonrasında aylık 20₺ gibi bir sisteme dayandığını belirtiyor. Akbulut’un kafasındaki soru ise neredeyse hepimizin kafasındakiyle aynı: “Ne para eder, insanlar neye para vermeye ikna olur, sevseler de para verirler mi?”

Akbulut’un bu sorusuna yanıtı Birgün ve Sözcü’nün kurdukları modeller verebiliyor mu? Birgün’den Berkant Gültekin’e şöyle anlatıyor: “2016’dan beri bir üyelik modeli uygulanıyor. 4 tip üyelik var. Bu paketlerin içeriğine göre yıllık fiyatlar değişiyor. Günlük gazetenin fiyatından biraz daha ucuz olacak şekilde bir ücret belirledik. En nihayetinde dayanışma işi bu, daha fazla destek vermek isteyenlere farklı bütçelere de hitap eden başka seçenekler sunduk. 5 bin civarı abone var. Şu ana kadar amaç 5 bine ulaşmaktı, önümüzdeki dönemde tekrar yeni bir kampanya dönemi başlatacağız. Abonelik bitince bir daha talimat vermezseniz abonelikten düşüyordunuz, kullanıcı iptal etmediği sürece yeniliyoruz artık. Sözleşmede de var bu. Kümülatif bir şekilde ilerlemesini sağlıyor işin, abone kaybetmeden abone artıyor.” 5 bin abone ilk bakışta aylık trafiği ve bayii satışı göz önüne alındığında BirGün için düşük gibi görünse de Türkiye’deki ilk deneyimlerden biri olması ve esasen paket içeriğinin gelişmiş endüstrilerde rastladığımız ödeme duvarına dayanan bir mantığı olmaması göz önüne alındığında ortada gazetenin geliştirebileceği umut verici bir tablo olduğunu söylemek mümkün.

BirGün’e göre çok daha geniş bir kitlesi olan Sözcü’nün de Sözcü Plus isimli bir premium servisi var. Başoğul Türkiye’de en çok aboneye sahip mecranın kendileri olduğunu söylüyor. 8 bin abonesi olan Sözcü Plus’ın habercilik ilkelerinin geleceği bağlamında da önemli bir iş modeli sunduğunu söyleyen Başoğul abonelik yenileme oranlarının da yüksek olduğunu söylüyor. Gültekin gibi Başoğul da abonelik yenileme oranlarının da olumlu seyrettiğini söylüyor. Her iki ismin de yenilemeye vurgu yapmasının önemli bir sebebi var. Çünkü abonelik sistemlerinde zamanla abonelikten düşme eğilimi yaygın olabiliyor ve aboneyi tutmak aboneliği ilk aşamada almak kadar mühim. 

Sözcü’nün fiyatlandırma sürecinde başlangıçta kaygıların olduğunu belirten Başoğul aylık 19,90 liralık ve yıllık 199,00 liralık abonelik seçenekleri olduğunu söylüyor. Sözcü Plus’ın normal Sozcu.com.tr’ye göre on kat daha hızlı çalıştığını belirten Başoğul üyelerinin %40’ının Sözcü uygulaması içinden yaptıkları abonelikle abonelik ağına dahil olduğunu belirtiyor. Başoğul’a göre abonelerin abone olarak kalması ve memnuniyetinin sağlanması hizmeti ve kaliteyi artırmakla mümkün. Bağımsız yayıncılık ve abonelik konularında Başoğul’a göre Sözcü’nün öncü bir rolü var. 

BirGün’ün abonelik modeli e-gazeteye odaklanmış durumdayken Sözcü doğrudan web sitesinin içerisindeki hizmetleri abonelik modelinin parçası hâline getirmiş durumda. Sözcü Plus aboneleri hem reklam görmüyor, hem e-gazeteye erişim sağlıyor, hem de çok platformlu daha hızlı okuma fırsatına erişiyor. BirGün’de ise bu konu biraz daha farklı. Dayanışma temelli, The Guardian modeliyle tamamen örtüşmese de daha fazla benzeşen bir model tercih ediyorlar.

Söz konusu abonelik sisteminin teknik arka planı olduğunda Başoğul hızın müşteri memnuniyeti açısından önemli olduğunu belirtiyor. Birçok alternatif medya kuruluşu tarafından da tercih edilen WordPress içerik yönetim sistemi üzerine kurdukları abonelik sisteminin katma değerle güçlendirilmesi gerektiğini de belirtiyor. Burada da örneğin Sözcü Plus abonelerine Blu TV’nin indirimli satılması gibi bazı fikirlerden bahsediyor. Bu gerçekten de aboneliğe ikna süreçlerinde sık sık tercih edilen bir yöntem. Özellikle aynı sermaye grubunun farklı dijital hizmetleri arası üyelik akışının sağlanması bağlamında bu yöntemin kullanımı akılcı bir yaklaşım. 

Abonelik konusunda görüşmecilerin üstünde durduğu konular arasında ürünün değerine olan bakış kadar abone tabanıyla kurulan duygusal bağ da var. Yine de Reha Başoğul’un da söylediği üzere aboneliğe ikna için para vermeye değer içerik üretmek gerektiği fikri hâkim. 

Abonelik dendiğinde üstüne konuşulması gereken konulardan biri de elbette altyapı. Örneğin Medyascope’tan Kaya Heyse abonelik için bir altyapıları olmadığını, abonelik geçişinin çok ciddi bir idari karar olduğunu söylüyor. İdari boyutta abonelikte deneme süresinden ödeme duvarının doğasına kadar çok sayıda farklı karar verilmesi gerektiğinin altını çizen Heyse ayrıca ürünün premium bir ürün olup olmadığının pazar araştırması ve benzeri yöntemlerle belirlenmesi gerektiği görüşünde. Altyapı meselesinde önemli detaylardan biri de kullanıcı verilerinin korunmasına ilişkin yasa ve yönetmelikler. Örneğin Sözcü, abonelik süreçlerindeki ödemeler için iyzico ile çalışıyor. Başoğul, BDDK onaylı bir kurum olduğu için iyzico ile çalıştıklarını, kredi kartı bilgisi tutmayıp veri görmediklerini belirtiyor. Kendilerinin bir ödeme sistemi geliştirmek isteyip istemediklerini sorduğumuzda ise Sözcü’nün bir teknoloji şirketi olmadığını bu nedenle de bunun doğru olmayacağını belirtiyor. Başoğul gazetelerin gelir modellerine destek olacak teknolojiler geliştirmesi bağlamında farklı bir problemin altını çiziyor. Başoğul’a göre Türkiye’den bir istihdam kaçışı yaşanıyor. Bu alanda kullanılabilecek örneğin PHP Developer’lar ülkede değiller. Başoğul bu bağlamda Türkiye’de bağımsız yayıncılığın gelişebilmesi için medya mühendisliğine ihtiyaç olduğunu belirtiyor. 

Hibe programları: Kurtuluş mu, acı sonu geciktirmek mi?

Bağımsız yayıncıların son yıllardaki en önemli gelir kalemlerinden biri de hibe programlarıymış gibi görünüyor. Bu programlara ilişkin sektörde görüş ayrılıkları olsa da her geçen gün yeni bir projenin bir hibe programından destek alarak hayata geçtiğini görüyoruz. Peki hibe programları medyanın varoluşsal problemleri için çare üretebilir mi?

Argonotlar’dan Kültigin Kağan Akbulut mecrasının hibe programlarından faydalandığını belirtiyor. İlk olarak Sivil Düşün’den ardından da NLTR Akademi mikro hibe programından yararlandıklarını belirten Akbulut, Media For Democracy programından da faydalanmış. Akbulut bürokratik süreçlerin fon alma süreçlerinde fon alanları yıpratabildiği ve bazı projelerin tamamlanamadığını belirtiyor. Argonotlar son olarak da European Endowment for Democracy’den destek almış. 

Gazete Duvar’dan Fırat Özdemir de hibe ve destek programlarına değinirken ilk olarak katıldıkları bir eğitim destek programından bahsediyor ve bu programın kendini geliştirmesinde büyük etkisi olduğunu belirtiyor. Yine Gazete Duvar’dan Murat İnceoğlu ise hibe programlarından yarar sağladıklarını belirtiyor. Hibe programları olmasa Gazete Duvar olarak bu dönemden küçülerek çıkabileceklerini belirten İnceoğlu bu programlar sayesinde zorlayıcı süreçlerden güçlenerek çıktıklarını, haber ağlarını genişlettiklerini, eğitim çalışmaları yaptıklarını belirtiyor. İnceoğlu kendilerini asıl yaşatan şeyin hibeler olmadığını ama zor durumlarda büyük yarar sağladıklarını söylüyor. Fırat Özdemir’e göre bu programlar iyi olsa da bir tür risk var. Ürün olarak haberin alıcısının fonlayanının belli olmasının bir süre sonra devlet girişimlerindeki tarzda problemler yaratabileceğini söyleyen Özdemir, burada meselenin vicdana kaldığını, hibe alanların kendilerini ve ürünlerini iyileştirmeye çalışmaları gerektiğini belirtiyor. Özdemir hibe programları ile ilgili önemli sıkıntılardan birinin de hibe alıp iyi iş yapabilecek gazetecilerin bunu yapmadığı, belki de bu programlara nasıl başvurulabileceğinden haberdar olmadıkları görüşünde.

BirGün Gazetesi ise bu konuda farklı bir tutuma sahip. Berkant Gültekin bugüne dek ekonomik bağımsızlıklarını korumak adına bu tarz programlardan yararlanmadıklarını belirtiyor: “Hibe programları ekonomik olarak bütçede önemli bir yer taşımaya başladığında yayıncılığınıza da ona göre hiza verirsiniz, okur da huzursuz olabilir. İlkelerimizle bağdaşmıyor. Gazetenin aslında karakteriyle alakalı bir şey okurla kurduğu ilişki. Bunu kaldırabilir kimi gazete, bizim gibi bir gazetede ise bu olmaz.” Sözcü’den Reha Başoğul da gazetelerinin hibe programlarından bugüne dek destek almadığını söylüyor.

Kaya Heyse ise hibe programlarından destek aldıklarını; ama bu programlara bağlı kalmamak adına aldıkları destek ile diğer gelir modelleri konusunda denemeler yaptıklarını söylüyor. Türkiye’de hibe programlarına ilişkin “dış güçlerden yardım alıyorsunuz” algısının yanlış olduğunu belirten Heyse bu kurumların kötü niyetli yalan yanlış kurumlar olmadıkları, dünyanın en büyük vakıfları, meşru devletlerin elçilikleri olduğunu söylüyor. Heyse kendileri için önemli olanın hibeyi veren kurumun legal faaliyet yürütmesi ve Medyascope’a sağlayacağı fayda olduğunu belirtiyor.

Hibe programlarıyla ilgili algılardan biri de bu programlarda hibelerin adil bir şekilde dağıtılmadığı. Görüşmecilerimizden Kültigin Kağan Akbulut’un bu konudaki cevabı bize göre çok mühim: “Başvuru yapan çok arkadaşım var, onların bu formata uymakta sorun yaşadığını görüyorum. Buna uygun bir başvuru yapmak zorunda olduklarını öğrenemediler. Kötü başvuru hazırlıyor ve sonrasında şikâyet ediyorlar.” Akbulut hibe programlarının 5 yıl öncesine göre adillik konusunda daha iyi durumda olduğunu belirtiyor. Kendi alanından örnek veren Akbulut, bundan 5 yıl önce sanat dergisine niye hibe verelim ki diye düşünenler olduğunu şimdiyse bunun gerekliliğini anladıklarını belirtiyor. Akbulut yine de bazı kurumların haddinden fazla hibe alabildiğini belirtiyor. Akbulut’a göre hibelerin en önemli işlevi medyanın ölümünü engellemesi. Akbulut hibe programlarını bir tür suni solunum desteğine benzetiyor: “Vay nerde medya, nerede gazeteciler diyorlar ya. Çoğu zaten asgari ücretten bir tık iyi bir para alıyor, ondan nasıl iyi bir şey beklersin zaten. Bizim açımızdan da başlangıcı yapmamızı sağladı. Sıfırdan bir şey kurmak bir web sitesi açmak yazıları girmek gibi gözüküyor ama öyle değil tabii ki. Başlangıç sürecini halletmek için bizim için çok kıymetli oldu. M4D telif açısından çok kıymetli oldu. Kimseye yazı istiyoruz ama telif veremiyoruz demedik.” Akbulut hibe programlarının 3-4 yıl sonra toplam gelir içerisindeki payının %25 civarında olmasını hedeflediklerini belirtiyor. Böylece örneğin reklamveren içeriğe müdahale etmek istediğinde karşı çıkabilecek güçleri olacağını söylüyor. 

Gazete Duvar’dan Murat İnceoğlu ise hibe programlarının yerine tam anlamıyla ulaşmadığı görüşünde. “Siz neye fon veriyorsunuz biz ona uygun bir şey yaparız gibi bir şey de var ciddi bir kesimde” diyen İnceoğlu son dönemde herkesin birer internet sitesi kurduğunu oysa eldeki kısıtlı kaynaklarla daha kuvvetli bir yapı kurulması gerektiğini söylüyor. İnceoğlu’na göre mevcut kaynak kullanımları sorgulanırsa daha iyi bir hedefe ulaşılabilir. İnceoğlu ayrıca insanların başkalarının fon aldığı projeleri aynı şekilde yapmayı iyi bir fikir olarak görmesini de eleştiriyor.

Kitlesel fonlama: Okur gazeteciyi kurtarır mı?

Gazetecilerin okurların desteğine başvurması görülmemiş bir şey değil. Aksine son yıllarda okur destekli kampanyalar birçok gazetecinin yaptıkları işin ölçütü olarak gördüğü bir şey hâline geldi. 

Argonotlar’dan Kültigin Kağan Akbulut “okuyucu destekleriyle çok çok para kazanılmıyor” diyor. “10-20 muhabiri olan, sabit gideri çok olan kurumlar için bu paralar çok az kalıyor. Ama bizim gibi niş yayınlar için çok etkili olabilir çünkü bizim hiç o kadar büyük kadromuz olmayacak. Diyelim ki bir kurumdan reklam aldık. Reklamlarla okuyucu destekleri arasında çok büyük fark var, okuyucu desteği gelirin ufak bir parçasına ek olsun diye kullanılabilir ama asla reklamlarla yarışamaz. Bağışçılık kültürü Türkiye’de maaşları gelirleri hesaba da kattığınızda zaten umutsuz geliyor. Ama bunu yapabilmek reklamverene örnek olması açısından güzel olabilir, ‘bakın sanata para veren kitleye ulaşacaksınız’ diyebilirsiniz.”

Gazete Duvar’dan Fırat Özdemir ise gazetecilik endüstrisindeki aktörlerin çoğunun özel şirketler olduğunu bu tarz kurumların dayanışma, yan yana durma gibi söylemlerde bulunmasının yanlış olduğunu söylüyor: “Bir yandan reklam satmaya çalışıp bir yandan para istemek doğru gelmiyor reklamveren açısından da.” Türkiye’deki reklamverenlerin özellikle muhalif ya da iktidara uzak kuruluşlara temkinli yaklaştığını söyleyen Özdemir böyle durumlarda reklamverenin “ayakta duramayan kuruluşa bir de reklam verip yardım etmişsin” gibi bir baskı hissedebileceğini söylüyor ve Gezi döneminde Opel’in Halk TV’ye verdiği reklamın reklamveren kurumun üstünde baskı yarattığını hatırlatıyor.

BirGün’den Berkant Gültekin ise dışarıya dönük bir bağış kampanyası yapmasalar da dönem dönem bağış yapan insanlar olduğunu söylüyor. Dernek ya da vakıf olmadıklarını, nihayetinde içerik yapıp sattıklarını belirten Gültekin gazetecilik faaliyeti karşılığında gelir elde etme anlayışları olduğu için bunu tercih etmediklerini; ama bunun bir altın kural olmadığını, “asla yapmayacağız” diyemeyeceğini belirtiyor. 

Sözcü vefat ilanları hariç bağış almazken bu teknolojileri olabildiğince etkili şekilde kullanan Medyascope’tan Kaya Heyse YouTube Katıl’ı ve Patreon’u kitlesel fonlama çerçevesi içerisinde gördüklerini belirtiyor. Heyse’ye göre kendi programları özelinde Katıl’a dahil olanların olmayanlarla aynı içerikleri görmesi nedeniyle mevcut hâliyle bunun kitlesel fonlama olduğunu söylüyor. Heyse, Medyascope olarak amaçlarının Katıl gibi programlarla kendilerini takip edenleri daha iyi tanıyıp hangi benzer tipteki kullanıcıları aboneye ya da Katıl üyesine dönüştürebileceklerini anlamak olduğunu söylüyor. Katıl ve Patreon’daki takipçilerinin fan kitlelerinin tabanını oluşturduğunu belirten Heyse bunu nasıl geliştirebileceklerini araştırdıklarını belirtiyor. Bu konuda daha önce bir planları olmadığını belirten Heyse artık hedefler koyduklarını ve 2026’ya kadar net hedefler elde edeceklerini belirtiyor. Katıl ve Patreon üyeleriyle sürekli görüşmeler yaptıklarını Zoom’dan geri bildirim aldıklarını söyleyen Heyse bu tarz iletişimlerin kendileri için önemli bir temel oluşturduğunu ifade ediyor.