n okuyoruz| Bültenden Herkese Merhaba!
Bu haftanın odak konusu haberden kaçınma tartışmaları. Daha doğrusu bu tartışmaların giderek kontrolden çıkıp tehlikeli bir noktaya doğru gidiyor olması.
“Ne Okuduk” bölümünde ise Ben Smith’in düzenlediği garip etkinlik, Ukrayna haberlerinin arka sayfalara düşmesi, YouTube’daki en büyük haber kanalları ve daha fazlası var.
Görüş, yorum ve önerilerinizi her zaman bekliyorum.
Haftaya görüşmek üzere!
—Ahmet Alphan Sabancı
Bu hafta ne okuduk?
Ben Smith’e Göre Medyanın Geleceği
Geçtiğimiz aylarda NYT köşe yazarı Ben Smith’in bir başka Smith ile birlikte kuracağı iddialı yayın Semafor hakkında konuşmuştuk. Sessiz geçen bir sürenin ardından Semafor, Knight Foundation ile birlikte bir etkinlik organize ederek kendisini göstermeye başladı.
“Signal & Noise: Polarization & Trust in News” isimli etkinlik her ne kadar Knight Foundation’ın sitesinde “The Future of News” başlığı altında duyurulsa da, etkinlik Amerikan medyasının en bilindik isimlerinden oluşuyordu. Hepsinin konuya dair az çok ne söyleyeceğinin bilinmesi bir yana, konuşmacı listesinin başına söz konusu kutuplaşma olunca akla gelen ilk isim olan Tucker Carlson’ın yazılması ekstra bir tepkiye neden oldu.
Üstelik Ben Smith tarafından yönetilen sohbet Carlson açısından oldukça keyifli geçti. Kendisinin sorgulanmasına izin vermedi ve birçok konuda gerçekleri rahatça inkâr etti. Eğer Ben Smith’in Semafor ile hayal ettiği haberlerin geleceği böyle bir şeyse, değişen hiçbir şey olmayacak gibi görünüyor.
Dijital Haberlerin İlk Sayfaları
Gazeteler ve diğer basılı yayınların kazandırdığı büyük haber tüketimi alışkanlıklarından birisi ilk sayfaları taramak. Bir gazetenin veya haber kurumunun o gün için neleri önemli gördüğünü ve nasıl bir yaklaşımı benimsediğini hızlı bir şekilde gözlemlemek için ilk sayfasına bakmak kadar etkili bir yol yok.
Her ne kadar dijital yayınlar ile ilk sayfalar sürekli güncellenen, hareket eden ve kötü tasarlanmış bir sitede habere ulaşmak için mücadele etmek zorunda kaldığınız bir yer olsa da bu alışkanlığın hâlâ devam ettiğini söylemek mümkün. Bu konunun önemini fark eden Amerikalı gazeteci Ben Welsh, tasarladığı özel bir website ile bu tarama işini kolaylaştırmak istemiş.
Bu linkten ulaşabileceğiniz sayfa, düzenli aralıklarla birçok büyük ve yerel haber sitesinin anasayfasından ekran görüntüsü alıyor ve bunları kolayca erişilebilir bir şekilde sunuyor. Şu anda 311 haber sitesini kapsayan bu projede isterseniz tüm arşivin, isterseniz farklı kategorilerin RSS beslemelerine ulaşmanız mümkün. Tüm ekran görüntüleri ayrıca Internet Archive üzerinden de yedekleniyor.
Ukrayna Haberleri Gündemin Parçasına Dönüşüyor
Haber kurumları için gündemdeki başlıklar içerisinde bir öncelik sıralaması yapmak ya da hangi konulara öncelik tanınması gerektiğini belirlemek hiçbir zaman kolay bir iş olmadı. Fakat geçtiğimiz birkaç yılın getirdiği küresel ve ulusal krizlerle dünyanın her yerindeki gazeteciler için daha da zorlaştırdı.
2022’nin başlarından bu yana Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimi en önemli başlık olarak kabul edilmişti ve o şekilde ele alındı. Ancak zaman geçtikçe Ukrayna’da yaşananlar da tıpkı diğer gündem maddeleri gibi öne çıkma mücadelesi vermek zorunda kalıyor. Buna dair en sık yapılan açıklama ise zaman geçtikçe okurların konuyu kanıksamaya ve bir anlamda dünyamızın bir normali olarak görmeye başlamamız.
Bu durum genel olarak 2020’den bu yana insanların genel olarak haberlere tahammül seviyesinin düşmesiyle de birleşince ortaya bu durum çıkıyor. Her ne kadar günlük olarak Ukrayna’dan haberler gelmeye devam etse de dünyanın birçok yerindeki okurlar için Ukrayna da kendilerini boğmaya başlayan haberlerden birisi hâline gelmeye başladı.
YouTube’da İngilizce Haberin Liderleri Kim?
YouTube ülkemizde haberleri takip etme konusunda önemli platformlardan birisi hâline geldi. Dünyanın geri kalanında da benzer bir eğilimin olması doğal olarak insanların buradaki en büyük oyuncuların kim olduğunu merak etmesine neden oluyor.
PressGazette, İngilizce olarak YouTube’da yayın yapan ve bir milyondan fazla abonesi olan 44 kanal tespit etmiş ve bunlara dair verileri bir rapor olarak yayınlamış. Rapora göre ilk beşte yer alan kanalların dördü TV kanalları: sırasıyla CNN, ABC, BBC ve Fox News. Dördüncü sıradaki Vox ise dijitalde doğanlar arasında en yukarıya çıkabilen isim. Guardian, Wall Street Journal, New York Times ve Economist gibi video odaklı olmayan yayınları da ilk 25 içerisinde görebiliyoruz.
Verilerde özellikle dikkatimi çeken iki noktadan birisi abone ve izlenme sayısı arasındaki orantısızlık. En çok abonesi olan CNN, ortalama video izlenmesinde 21. sıradayken, abone sayısında 24. sırada olan Economist ortalama video izlenme sayısında ikinci sırada.
İkinci veri ise en çok izlenen videolar ve içerikleri. Haber kanallarının en çok izlenen videolarının hepsi aslında haber içeriğinden çok viral video diyebileceğimiz içerikler. Kaçan bir şempanze, Will Smith’in tokadı gibi videolar bu kanalların en çok izlenen içerikleri olmaya devam ediyor.
Kısa Kısa
🇮🇳 Hindistan, Pulitzer ödüllü gazeteci Sanna Irshad Mattoo’nun Paris’te kitabını tanıtmak için düzenlenen etkinliğe gitmesini engelledi. Ayrıca Twitter Hindistan hükümetinin sansür kararlarına itiraz ediyor.
💪 Bu yaz medya sektöründe çok sayıda grev göreceğiz.
💷 Guardian, Google News Showcase sistemine dahil olmayı kabul etti.
🇺🇸 Bir araştırmaya göre, ABD’de her hafta iki haftalık gazete yayın hayatına son veriyor.
🛠 Kodlama bilgisi gerektirmeyen veri madenciliği araçları arıyorsanız bu listeye bir göz atın.
🇪🇺 Avrupa’nın podcast ekosistemi ABD’ye göre geride kalmış gibi görünse de büyüme şekli Amerika gibi olmayabilir.
Haftanın odağı: Haberden kaçınma tartışmasını abartmayalım
Pandemi ve sonrasındaki süreçte medya ve gazetecilik alanındaki tartışmaların merkezi yavaş ama emin bir şekilde doğrulama ve post-truth konularından çıkıp haberden kaçınma başlığına doğru kaymaya başladı. Son dönemde ise neredeyse her yerde bu tartışmayı görür olduk.
Pandeminin ve sonrasında üstüne gelen birçok krizin insanların psikolojisi üzerinde ciddi bir etkisi oldu, bu da kaçınılmaz olarak haber tüketim alışkanlıklarını etkiliyor. Yukarıda ele aldığımız Ukrayna haberleri bunun bir örneği. Dünyadaki genel gidişatın bir sonucu olarak her yerden ağırlıkla kötü haberlerin geliyor olması da durumun ağırlaşmasına neden olan etkenlerden birisi.
Böyle bir durumda insanların daha az haber okumayı tercih etmesi veya haberler konusunda daha seçici olmaya yönelmesi çok doğal bir tepki. Özellikle de sosyal medya kullanımını ve onunla birlikte hayatımıza giren doomscrolling gibi kavramları da hesaba kattığımızda, insanların kendilerini koruma güdüsüyle hareket etmemesi tuhaf olurdu.
Fakat haberden kaçınma konusunu nasıl ele aldığımız konusuna dikkat etmemiz lazım. Yoksa ipin ucunu kaçırma ihtimalimiz çok yüksek. Bunun bir örneği, tıpkı Twitter’ı bırakma veya kullanmaya ara vermeye benzer bir modanın haberler için de başlatılması. Haberleri takip etmeyi sigara içmeye benzetecek kadar ileri giden bu argümanlar, maalesef haberden kaçınma konusuna gösterilen aşırı ilgi yüzünden giderek yaygınlaşıyor.
Bu tarz argümanlar aynı zamanda Facebook gibi platformların haberlere kapısını kapatma çabasını da kolaylaştırıyor. Çünkü bu argümanlar suçu tamamen gazetecilere ve haber kurumlarına yıkıyor. Bu sayede platformların bize içerik sunarken kullandıkları algoritmaların ve içerik moderasyonu tercihlerinin sorundaki payı tamamen görünmez kılınıyor.
Diğer yanda ise dışarıdan bakınca iyi niyetli gibi görünen fakat aslında ya altı yeterince doldurulmamış ya da aşırı iyimser yaklaşımların yarattığı sorunlar var. Hakkı verilmeden sırf konsepte uymak adına yapılan çözüm gazeteciliği işleri ya da “iyi haberler” tarzı haber olmayan içerik derlemeleri gazeteciliğe faydadan çok zarar verme riski taşıyor.
Gazeteciliğin haber içeriğini ve sunuşunu dengeleme konusunda çözmesi gereken sorunlar olduğu hepimizin malumu. İnsanları bilgilendirmek ile onları korkutmak arasındaki farkı göremeyen kurumlar ve gazeteciler olduğunu da biliyoruz. Ama buna çözüm arayan insanların karşısında haber olmayan içerikler ile bir denge kurmak ya da haberleri takip etmeyi kendine zarar vermek ile eş tutan argümanlardan başka bir seçenek de olmak zorunda. Gazetecilerin ve haber kurumlarının kendilerini masaya yatırması ve gazeteciliğin içerisinden bir çözüm getirmesi gerekiyor. Yoksa diğer çözümler gazetecilik sektörünün daha ciddi krizlerle karşı karşıya kalmasına neden olacak.
