|
Getting your Trinity Audio player ready...
|
Gazetecilerin yararlanabileceği ödenekler oldukça sınırlı. Var olanların çoğu, düşük miktarlarda olsa da yarattığı değişim büyük. 1500 euroluk bütçeniz olduğunda projeniz hayata geçebiliyor, çünkü haber yapmak istediğiniz yeri ziyaret edebiliyorsunuz, böylece okurlarınızın tecrübenizi görmesini garantiliyorsunuz.
Çok değerli birkaç program önemli ölçülerde hibe olanağı sunuyor (benim de çalıştığım Innovation in Development Reporting gibi). Büyük hibeler, gazeteciler, fotoğrafçılar, uzmanlar, grafik tasarımcılar, veri uzmanları, yazılımcılar ve benzeri aktörlerden oluşan grupları tamamıyla finanse edebilir; ve dahası günümüzün haber odalarının kendi kaynaklarıyla kalkışamayacağı denli büyük araştırma projelerine aracı olabilir.
Hibe sektörüne farklı açılardan yaklaşabilirim: Fon yazarı olarak, fon danışanı olarak ve bazen ön eleme jüri üyesi olarak. Bu görevlerdeyken özellikle de gazetecilik topluluklarından gelen başvurularda bulunan dokuz yaygın hata tespit ettim. Gözlemime göre gazeteciler diğer başvuru yapanlara, örneğin STKlara nazaran fon başvuru mantık çerçevesinin dışında kalıyorlar. Fikirlerini editöre açıyorlar, “evet” ya da “hayır” yanıtını alır almaz işe koyuluyorlar. Ancak bir başvuru taslağı yalnızca gelişmiş bir planla oluşmaz, bir çeşit karmaşık teknik yapı da gerektirir.
İşte daha başlamadan elenmesi muhtemel, acemice hazırlanmış projelerde gördüğüm hataların listesi. Açık olmak adına birazcık abartmış olabileceğimi belirtmek istiyorum; ama gerçekten birazcık.
Hüküm ve koşulları okumamak ve anlamamak
Ne kadar çok sayıda başvurunun başvurulan programın koşul ve şartları hakkında yalnızca göz gezdirilerek edinilmiş bilgilerle dolu olduğunu görmek gerçekten şaşırtıcı. Jüri kritere uymayan başvuruları, potansiyelleri olsa dahi, anında fark edip vakit kaybetmeden eliyor. Neden biyoloji alanındaki son gelişmeleri karşılamak için çağrı yapan bir program mülteci krizleri üzerine yapılmak istenen röportajları fonlasın ki?
Bu sebeple, açılan fon çağrılarını yalnızca iki kez değil, okuyabildiğiniz kadar çok okumanızı tavsiye ediyorum. Çağrı metnine aşina oldukça ne kadar fazla nüansı yakalayabileceğinize siz de şaşıracaksınız. Bununla oldukça bağlantılı olarak:
Esas konu başlığını kaçırmak
Teklifler genel temaya hâkim olsa dahi çoğunlukla esas konuyu kıl payı ıskalamayı başarıyor. Örneğin program çağrısı dünyanın en az gelişmiş ülkelerindeki kalkınma işbirlikleri hakkındaysa, Doğu Almanya kırsalında karşılaşılan kalkınma sorunlarıyla ilgili bir teklif sunmayın. Bu, size bariz bir konu gibi görünebilir ama inanın ki tecrübelerime dayanarak konuşuyorum.
Buna bağlı olarak, çağrıdaki en ufak detaylara dahi dikkat gösterin ve lütfen bir gazeteci olarak öğrendiklerinizi uygulayın: Fon sağlayıcının satır aralarında istediklerini anlayabilmek için araştırma yapın. Diyelim ki bunu yaptınız, bir de şu var…
Yeterince net olmamak
Birçok teklif konu ve şartları karşılıyor, ancak ne tarz bir özgün hikâye anlatmak istenildiği konusunda yeterince somut bir fikir geliştirilemediği için başarısız oluyor. Yolsuzluk araştırmak isteyen bir başvuru gayet uygun olabilir; ancak jüri elinizde araştırılmaya hazır özgün bir olay var mı yoksa şans eseri karşınıza ilginç bir soruşturma dosyası çıkana kadar aranacak mısınız bilmek istiyor.
Bunun için, başvuru yapmadan önce ödevinize çalışın. Bir soruşturmaya başlayın, önsezilerinizin doğru olduğundan emin olun, seyirciye anlatmak istediğiniz hikâyeyi ispatlamak için gereken kaynakları bulabilecek misiniz araştırın. Ve fakat, bu da yeterli değil, çünkü şöyle olabilirsiniz…
Kendini hakkıyla ifade edememek
Hibe programından yararlanması için önerilen haber fikirleri çoğunlukla muhteşem, uygulanabilir ve başvurulan programlar için son derece uygun. Ne var ki, gazetecilerin işi bu olsa da azımsanmayacak sayıda başvuru bu muhteşem fikirlerini karşı tarafa geçiremiyor. Bir fikir hızla ve gönülsüzce toparlandıysa, detayları üzerine düşünmeye zahmet edilmediyse, bu jüri tarafından kolaylıkla anlaşılıyor.
Her ne kadar genellikle tersi geçerli olsa da siz jürinin başvurunuzun konusuyla ilgili hiçbir şey bilmediğini varsayın. Seyircinizin bilgisiz olduğu varsayımı fikrinizin hayattaki karşılığını daha makul şekilde anlatmanıza ve açıklamanıza yardımcı olacak. Ama tabii bir sonraki tehlike pusuda bekliyor:
Hibe vereni bu işi gerçekten yapabileceğine ikna edememek
Yukarıda bahsedilen adımları ustaca başaran birçok başvuru var ki sonunda projeyi gerçekleştirmek için gerekli yetenek ve yeterliliğe sahip olduğunu ispat edemiyor. Bunun sebebi kimi zaman ihmal kimi zamansa naiflik. Eğer bugüne kadar Afrika’ya gitmediyseniz jüri size Congo’ya gitmeniz için yardım etmez; çünkü hem sizin iyiliğinizi düşünüyor hem de para kaybetmek istemiyor.
Yeterlilik birçok yolla ispatlanabilir. Tecrübeli bir muhabirseniz teyid edilebilir referanslar içeren detaylı bir CV sunun. Eğer o alana özgü tecrübeniz yoksa bu işin zorluklarını araştırdığınızı ve başa çıkabilmek için uygun taktikleri geliştirdiğinizi gösterin.
Hibe gediklisi izlenimi verin
Makale fikri doğru donatılmış olsa dahi bazı teklifler güvenilirlik konusunda bocalıyor. Bu, özellikle başvuru konusu ile başvuran kişinin veya ekibin arasında bir bağlantı bulunmadığında yaşanıyor. Örneğin tecrübeli bir spor muhabiri birdenbire nükleer silahlanmadaki artışla ilgili bir çalışma yürütmeye karar verirse, jüri o kişinin konuyu araştırmada istekli olmaktan ziyade yalnızca para için bu işte olduğuna inanıyor.
Genellikle, sonuç almaya en yakın olan başvurular güncel çalışmalarınızla doğrudan bağlantısı olanlardır. Ama gerçekten sizin için tamamıyla yeni bir konuda çalışmaya ilgi duyuyorsanız, bu ilginin neden ve nasıl ortaya çıktığını açıklayın.
Yeterli olduğunu varsaymak
Bu varsayım en çok gazetecilik sektöründe kendini gösteriyor. Bunlar muhtemelen hâlihazırda kendi alanlarında ünlü, herkesçe bilinen ve saygı duyulan haber odalarında hatta daha da kötüsü televizyonda çalışanlardır. Onlar kapıların önlerinde açılmasına, politikacıların her hâlükarda sorularını yanıtlayacak vakit bulmalarına alışıktırlar. Yani, neden bir jüri onlara hoş bir hibe vermesin ki?
Elbette iyi bir itibarınız varsa ve fikir üretici olarak geniş çevrelerce tanınıyorsanız bu sizin yararınızadır. Yine de jüri ağırbaşlılığı takdir etme eğilimindedir. Herkes gibi dikkatlice, etkili ve aklı başında bir başvuru hazırlayın. Ve şundan sakının…
Kredibilitesi ve/veya açıklaması olmayan bütçeler sunmak
Bütçe yapmak sanatın bir biçimi ve gazetecilik projeleri bundan azade değil. Bütün masrafları öngörmek ve olası finansal krizleri tahmin etmek şüphesiz ki çok güç. Hatalar affedilebilir. Fakat bazı bütçeler olması gerekeni bir hayli aşıyor, başvuranlar kendilerine normalde kazandıklarının kat kat fazlası maaşlar yazıyor veya her bir kalemi olduğundan fazla ücretlendirerek gelir fazlası elde etmeyi umuyorlar.
Hal böyleyken, jüriler gazetecilerin ortalama ne kadar kazandıklarını, egzotik bir ülkeye gitmenin ne kadara mal olduğunu ve makalenizi oluşturmak için orada ne kadar zaman harcamanız gerektiğini çok yüksek ihtimalle bilirler. Fon geliri ile plajda bir hafta geçirmeye çalışmayın.
Donörün dili ve teması üzerine kafa yormak
Sonuncu husus muhtemelen en az görünür olan. Hibe verenlerin çoğu kendilerine has bir sistemle düşünüyor ve çalışıyor. Mantıksal çerçeve yaklaşımına bağlı olarak çalışıyor olabilirler, özellikle de çözümleyemedikleri projelerde. Ya da rapor vermekle yükümlü oldukları vergi makamlarının yahut diğer düzenleyici kuruluşların beklentilerini karşılayacak şekilde formları doldurmanızı bekliyorlar. Bu beklentiler, ilk defa başvuracaklar için elbette kafa karıştırıcı ve zor olabilir.
Bununla baş etmenin en kolay yolu daha önce hibe alanlardan yardım istemek; neticede başarılı olmuşlar. Buna benzer öğretici kaynaklar bulun, fon sağlayıcı kuruluşun Sıkça Sorular Sorular sayfalarına yakından inceleyin ya da bu kuruluşta görevli uzmanlara danışın; çoğu zaman yardımcı olmaktan mutluluk duyarlar.
Yine de çok negatif görünmek istemem. Çok sayıda muhteşem hibe başvurusu var; var olan programların desteklemeyi umduklarından çok daha fazla. Buna rağmen başvuranın görevinin jürinin karar verme sürecini olabildiğince zorlaştırmak olduğu konusunda ısrarcıyım; fikrinizi ciddiyetle tartışmalarını ve titizlikle tartmalarını sağlayın.
Yukarıda bahsettiğim hatalar bunun tam tersini yapıyor.
Bu içerik daha önce ijnet.org’da yayınlanmıştır.
