PodsHuman: ​​Antroposen çağın krizlerini günlük hayatımıza taşıyan podcast

Ekolojik krizlerin derinleştiği bu dönemde farkındalık artsa da, bu krizlerin nedenlerini ve nasıl durdurulabileceğini tam olarak anlamış değiliz. İklim değişikliği, çevresel yıkım ve insan-doğa ilişkileri, birçok kişi için hâlâ karmaşık ve uzak görünüyor.

Meral Tosun Tüfekçioğlu, uzun süredir ekolojik sorunlar ve insan-doğa ilişkisi üzerine düşünen ve araştırmalar yapan bir isim. 2020’de başladığı yüksek lisans eğitimiyle bu alandaki farkındalığı artan Tüfekçioğlu, öğrendiklerini herkesin anlayabileceği bir dille daha geniş bir kitleyle paylaşma ihtiyacı hissederek PodsHuman’ı hayata geçirdi. PodsHuman, Meral’in kişisel deneyimlerine ve araştırmalarına dayanarak bu konuları derinlemesine işleyen bir podcast serisi.

Meral’in PodsHuman’da odaklandığı temel mesele, insan merkezli bakış açısının gezegen üzerindeki yıkıcı etkileri. Bu bakış açısının, ekolojik sorunları derinleştirdiğini belirten Meral, küresel ısınmadan fosil yakıt kullanımına, doğa katliamlarından güvencesiz emek sorunlarına kadar birçok krizin aynı kökten beslendiğini vurguluyor: “Küresel ısınma, kuraklık, deniz, hava, toprak kirliliği, artan fosil yakıt kullanımları, artan gıda güvenliği sorunları, yok olan türler, atık problemleri, doğa katliamları, güvencesizleşen emek gibi birbirinden farklı görünse de aynı kökten beslenen problemleri podcastimde merkeze koyuyorum.”

PodsHuman, ekolojik haberleri günlük tüketim alışkanlıklarının bir parçası hâline getirmeyi amaçlıyor. Meral, “Ekonomi ya da spor sayfası okuyanlar gibi, ekoloji haberlerini dinleyen bir kitle oluşturmayı umuyorum,” diyor. Sosyal medyanın etkisiyle her gün yüzlerce habere maruz kaldığımızı, bu haberler arasında ekolojiye dair olanları seçmenin zorlaştığını belirtiyor. Ancak bu haberlerin hayati önem taşıdığını vurguluyor: “Eviniz yanarken buna kayıtsız kalamazsınız. Gezegenimiz de bizim evimizse, buna kayıtsız kalamayız.” 

PodsHuman, bilimsel araştırmalar, röportajlar, kitap incelemeleri ve aylık haber bültenleri gibi çeşitli formatlarla dinleyicilerini buluşturan Meral, farklı türde içerikler üretmenin hem kendisine hem de dinleyicilerine kattığı değerin farkında. Bu çeşitlilik sayesinde hem içeriklerin niteliğini artırıyor hem de dinleyici kitlesini genişletiyor. Farklı formatların sunduğu üretim süreçlerinin, becerilerini geliştirmek açısından da faydalı olduğunu belirtiyor: “Röportaj yapma, haber sunma, kitap değerlendirme gibi becerileri sürekli geliştiriyorsunuz ve bu beni çok tatmin ediyor. Her formatın üretim süreci birbirinden farklı. Röportajlar daha hızlı gerçekleşiyor ancak kurgu aşamasında çok daha fazla zaman harcıyorum. Kitap değerlendirmeleri ve dosya içeriklerin hazırlanması ciddi emek isteyen ve zaman alan işler, aylık haber bültenleri ise nispeten daha az yorulduğum bölümler oluyor.” 

Meral, PodsHuman’da kullandığı kaynakların güvenilirliğine özellikle önem veriyor. Akademik yayınlar başlıca referans noktalarını oluşturuyor. Bir bölümde genellikle birden fazla kaynağı bir araya getiriyor ve bu kaynaklar arasında güçlü akademik referanslara sahip metinlere yer veriyor: “Bir tane referans kaynağım oluyor ve onu destekleyen diğer kaynaklarım oluyor. Akademik çalışmalar dışında YouTube videoları, haber metinleri de kullanıyorum, ancak yayınların kimin tarafından yapıldığına ve etik duruşuna dikkat ediyorum.” diye ekliyor. 

Kitap değerlendirmesi yaptığı bölümlerde ise kitap seçim sürecinde eleştirel bakış açısına sahip eserlere öncelik veriyor. Podcast’in konseptiyle uyumlu olmasına dikkat ettiği kitapları değerlendirirken, yazarın düşünce biçimi ve kitabın içeriğindeki derinliği de göz önünde bulunduruyor. 6. bölümde Guillaume Pitron’un Dijital Cehennem kitabını ele alırken, Andrew Blum’un Tubes: İnternetin Merkezine Yolculuk adlı eseriyle karşılaştırma yaptığını ve yazarların internetin maddi yapısına farklı yaklaşımlar getirdiğini söylüyor: “Blum kendi kişisel merakını öncelerken, Pitron internetin gezegen üzerindeki maddi etkilerini önceliyordu ve anlatımını da bu şekilde kuruyordu. Bu nedenle ben de Pitron’un kitabını seçtim.”

PodsHuman’la yaratmak istediği etkiyi ise Antroposen çağının yarattığı krizlere ve bu krizlerin dezavantajlı kesimler üzerindeki derin etkilerine dikkat çekmek olarak tanımlıyor. Yayınlarının sosyal bilimler perspektifiyle ele alındığını ve bu nedenle yüksek lisans öğrencileri, doktora öğrencileri ve akademisyenlerin hedef kitlesinin bir parçası olduğunu düşünüyor. Meral’e göre, bu tarz içeriklerin etkisi büyük: “Bir dinleyici, Vicdan Anne ile yaptığım röportajın ardından ‘sayende yerel tohum ve ata tohumu arasındaki farkı öğrendim’ diye mesaj atmıştı. Bu etkileşimler, ana akım tüketime dayalı söyleme karşı bir farkındalık ve alternatif bir duruş oluşturmak için önemli,” diyor. 

PodsHuman, NewsLabTurkey’in Kuluçka Programı kapsamında desteklenen projelerden biri. Kuluçka Programı’nın oldukça verimli geçtiğini belirten Meral, yüz yüze ve online eğitimlerin yanı sıra birebir mentorluklarla podcastin konseptini yenilediğini ve üretim sürecini geliştirdiğini belirtiyor. Ayrıca aldığı hibe ile ses ekipmanlarını yenilediğini ve program sayesinde projenin etkileşim oranlarının arttığını da ekliyor. Meral, süreç boyunca ekip arkadaşlarıyla online gruptan sürekli iletişimde olduklarını ve büyük bir dayanışma örneği yaşadıklarını ekliyor: “Birbirimizin işlerini destekledik ve geri bildirimler aldık. Bu süreç benim için gerçekten etkileyici bir dayanışma örneğiydi.”

Son olarak Meral’e gelecek planlarını soruyorum. Yüksek lisans tezinde elektronik atıklar üzerine çalıştığını ve bu konuya dair medya projeleri üretmeyi hedeflediğini aktarıyor ve şöyle devam ediyor: “Atıklar söz konusu olduğunda aklımıza ilk gelen şey plastik atıklar oluyor. Ancak çok fazla atık türü var: elektronik atıklar, endüstriyel atıklar, tıbbi atıklar… Bu konular hakkında çok az konuşulduğunu düşünüyorum. Yeni projeler için bu konular odak noktam diyebilirim.”

PodsHuman aracılığıyla ekoloji, iklim, çevre konularına kulak vermek isteyenler için PodsHuman’ın sosyal medya hesapları ise şöyle: Spotify, Instagram, Twitter, YouTube