Reuters Gazetecilik Çalışmaları Enstitüsü’nün 2024 Dijital Haber Raporu bir hafta önce posta kutuma ulaştı. Hemen hemen aynı zamanda İspanya’da günlük bir araştırmacı gazetecilik yapan bir haber merkezi olan elDiario.es’in son mali şeffaflık raporu geldi. Her ikisi de aynı hikâyeyi farklı şekillerde anlatıyordu.
İlk olarak, elDiario.es’ten önemli noktalar:
- 11 yaşındaki girişim 2023 yılı gelirlerini 14.8 milyon dolar olarak bildirirken, bunun 7.6 milyon doları reklamlardan (eurodan çevrilmiş) elde edildi. Geri kalanının çoğu okuyucu katkılarından geldi.
- 13.3 milyon dolar harcadı ve 1.5 milyon dolar fazla verdi. Yayının borcu bulunmamakta.
- Para ödeyen okuyucu sayısı 18 ayda %40’tan fazla artarak 60.000’den 87.000’e ulaştı. Bu ücretsiz bir yayın, dolayısıyla bu ödemeler bağımsız gazeteciliği destekliyor. (Ben de birkaç yıldır ücretli olarak katkıda bulunuyorum).
- elDiario.es 2012 yılında 12 gazeteciyle yayın hayatına başladı. Bugün 90’ı gazeteci olmak üzere 132 çalışanı var.
- Kârın üçte biri, neredeyse tamamı kuruculardan ya da mevcut çalışanlardan oluşan hissedarlar arasında dağıtıldı. Artan kısım yeniden yatırıma yönlendiriliyor ya da yedekte tutuluyor.
En çok okunanlar arasında
Reuters raporu altı kıtadaki 47 medya pazarında dijital gazeteciliğin durumunu inceledi. Rapor, Navarra Üniversitesi’ndeki eski meslektaşlarım tarafından hazırlanan İspanya’ya ilişkin ayrıntılı bir kısmı da içeriyordu.
Rapor, elDiario.es’in haftalık erişimde İspanyol haber medyasında beşinci sırada yer aldığını gösteriyor. Bu veri, haftada en az bir kez bir websitesini ziyaret eden kişi sayısına dayanmakta. Önlerindeki dört medyanın ulusal bir TV yayıncısı ve üç ulusal haber yayıncısı olması dikkat çekici.
Bu yüksek sıralama bir başka bağımsız araştırma tarafından da teyit edildi. Reklam verenler ve reklam ajanslarından oluşan bir konsorsiyum olan AIMC’ye (Medya Araştırmaları Derneği) göre, elDiario.es İspanya’da en çok okunan genel haber medya organları içinde üçüncü sırada yer alıyor. Önlerindeki iki mecra, köklü gazete yayıncıları.
AIMC, ABD’deki Alliance for Audited Media’ya benzer bir hizmeti yerine getirmekte ve reklam verenlere medyanın sahip olduğunu söylediği kitleye sahip olduğunu garanti etmektedir.
elDiario’nun CEO’su, AIMC’nin bu yüksek sıralamasının, yayının İspanyol medyasının temel izleyici kitlesine hitap eden spor veya ünlü dedikodularını kapsamadığı için daha da dikkat çekici olduğunu belirtti.
Ne kadar güvenilir
Reuters anketinde katılımcılardan 15 medya kuruluşuna duydukları güveni derecelendirmeleri istenmiş. Soru şöyle: “Aşağıdaki markalardan gelen haberlerin ne kadar güvenilir olduğunu söylersiniz? Lütfen aşağıdaki ölçeği kullanın; burada 0 ‘hiç güvenilir değil’ ve 10 ‘tamamen güvenilir’ anlamına gelmektedir.”
Araştırmacılar 6-10 arası puanları güvenilir, 5’i nötr, 0-4 arası puanları ise güvenilmez olarak kodlamıştır. Her bir markayı duymamış olanlar hariç tutulmuştur. (Reuters’in haber markalarına güveni nasıl sorguladığı hakkında daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.)
Ankete katılanlar elDiario.es’e %40 puan verirken, %34’ü bu haber merkezini iki uçtan biri olarak değerlendirmedi. Medya arasında en yüksek güven puanı %54 ile “bölgesel veya yerel gazeteniz” olurken, bu oran %53 ile ulusal kamu yayıncısı RTVE’nin hemen üzerinde yer aldı.
Bağımsız ama ilerici
elDiario’nun tüzüğü, “editoryal çizginin bağımsız olmasını ve gizli çıkarlarca kontrol edilmiyor oluşunu garanti altına almak için” herhangi bir reklam verenden gelirlerinin %10’undan fazlasının kabul edilmesini engelliyor.
2023 yılında gelirlerinin %4’ü posta hizmetleri, piyango, ulusal havaalanları ve demiryolları ile kamulaştırılmış turistik otellerin reklamları da dahil olmak üzere her türlü devlet kaynağından gelmiş. Escolar, elde edilen toplam gelirin “medyanın büyük çoğunluğundan daha az” olduğunu söylüyor.
elDiario.es, kilise ve devletin ayrılmasını da içeren “ilerici” bir gündemi destekliyor. İspanya, geçmişte diktatör Francisco Franco’yu desteklemiş olan Kilise’nin siyasette rol aldığı, dini açıdan muhafazakâr bir ülke. Bu durum, yayının güvenilirlik açısından vasat bir sıralamaya sahip olmasını kısmen açıklıyor olabilir.
Bir son düşünce
Yedi yıl boyunca İspanya’da yaşadım ve çalıştım, her türden çok sayıda medya lideriyle tanıştım ve röportaj yaptım ve yazılı, dijital ve görsel medyayı doymak bilmez bir şekilde tükettim. Pek çok gazeteciye ve onların çalışmalarına hayranlık duymaya başladım.
elDiario’yu en iyilerden biri olarak görüyorum. Güçlülerden hesap soran güvenilir, bağımsız gazeteciliğin nasıl kârlı olabileceğine dair başkalarına bir model sunuyor. Bu, editoryal işlere pür dikkat odaklanmayı -herkesin yaptığı gibi aynı şeyleri haber yapmamayı- ve bir mali disiplini gerektiriyor.
18 ay içinde ücretli okuyucu sayısındaki %40’lık büyüleyici artış, gazetecilik kalitesinin anlamlı bir kanıtı. Kurucu ve CEO Ignacio Escolar bu büyümeyi, siyasi ve iş dünyası liderlerinin yolsuzluk, dolandırıcılık ve sistematik yalan ve yanlış bilgilendirmelerini ortaya çıkaran bir dizi araştırmaya bağlıyor.
Şahsen ben bu raporları derinlikleri, genişlikleri ve muhabirlerin durmak bilmeyen araştırmaları açısından etkileyici buldum. Günlük podcastlerde de bu araştırmalar ayrıntılı olarak anlatılıyor.
İşte bu nedenle geçen Ekim ayında elDiario ve Escolar'ı İyimserlik Nedeni #11 olarak listeledim. İyimserler dünyayı değiştirmek için harekete geçerler. Kötümserler ise bu konuda yapabileceğimiz hiçbir şey olmadığına inanırlar. Ben kötümserlerin yanıldığına inanıyorum.
Bu yazı ilk olarak 27 Haziran 2024 tarihinde yazarın kendi bülteninde yayınlanmıştır.
