Yeni medya, haberciliği epey değiştirdi. Gazetelerin kaçınılmaz olarak dijitale kayması sonucunda tirajlar ciddi şekilde düştü. Gazeteler internet aboneliği ya da mikro ödeme stratejilerini de iyi yönetemediği için en büyük gelir kalemi dijitaldeki reklamlar oldu. Fakat gazetelerin Google’dan reklam geliri elde etmesi için kullanıcıların habere tıklayıp siteye girmesi gerekiyor. Sosyal medya akışında görüp geçilen haberler gazeteye reklam geliri getirmiyor. Bu yüzden bazı gazeteler, biraz da çaresizce, tık avcılığı yapmaya başladı.
Tık avcılığı okuyucuyu rahatsız ediyor. Tek cümleyle verilebilecek haberler merak unsuru uyandırsın diye başlıkta verilmiyor. Dijitaldeki reklam gelirlerinden mahrum kalmak istemeyen ve ayakta kalmak için buna ihtiyacı olan fikir gazeteleri daha naif bir şekilde tık avcılığı yaparken ana akım medyada bunun suyunu çıkaranlar var (seksi fotoğrafları için tıklayınız, işte korkunç görüntüler vs.). Bu noktada da Boşuna Tıklama, Limon Haber ve Spoiler Haber gibi hesaplar devreye giriyor. Biz de Boşuna Tıklama profilinin yöneticisiyle yeni medya ve tık avcılığı üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik.
Boşuna Tıklama’nın ortaya çıkış ve gelişme sürecini anlatır mısın biraz?
Boşuna Tıklama aktif paylaşımlara 2021’in başlarında başladı. Buradaki amaç hem insanları tık tuzağından kurtarmak hem de yeni ve özgün bir profil yaratmaktı. Başlarda tek kişinin yönettiği bir hesap olsa da çok geçmeden ekip işine döndü. Şimdilerde ekibimizde hem gazetecilik geçmişi olan genç arkadaşlar hem de uzun yıllar sosyal medya ile uğraşmış deneyimli arkadaşlarımız var.
Boşuna Tıklama, tık avcılığına tepki olarak çıkan hesaplar arasında en başarılı olanı. Bu rastgele olmasa gerek. Nasıl bir strateji izledin?
Boşuna Tıklama’nın başlarında ve şu anda benzer şekilde içerik üreten hesaplar vardı, hâlâ varlar. Diğer hesaplar sürekli ve profesyonel olarak içerik paylaşmaktan ziyade biraz daha hobi olarak çok sık olmayan paylaşımlarla bu işi yapıyorlardı. Boşuna Tıklama’nın farkı zaten Twitter’da geçmişte de işler yapan ve sosyal medya diline hakim biri tarafından yönetilmesi oldu. İnsanlar Boşuna Tıklama’yı takip ederek hem clickbait haberlerin sosyal medya diline uygun eğlenceli özetlerini okuyabiliyor, hem de başka herhangi bir haber kaynağını takip etmese bile gündeme dair tüm detaylara hakim olabiliyor. Biz asıl farkın burada olduğunu düşünüyoruz.
Boşuna Tıklama’yı tık avı olan haberleri kısa özetlerle alıntılamasıyla tanıdık. Ancak şimdilerde daha çok standart bir haber profili gibi paylaşım yapıyorsunuz. Bunun sebebi nedir?
Boşuna Tıklama ivme kazanıp herkes tarafından bilinmeye başladıkça tık tuzağı odaklı yayın yapan ana akım haber profilleri tarafından birer birer engellenmeye başlandı. Hal böyle olunca gündemdeki her haberi clickbait atılan tweetleri alıntılayarak veremeyecek duruma geldik. Bu noktada hem ilgi çekebilecek clickbait haberleri hem de gündeme dair önemli haberleri kaynağına sadık kalarak takipçileriyle paylaşan bir haber profiline evrildik.
Nasıl çalışıyorsunuz? Bütün medyayı mı tarıyorsunuz? Bütün haberleri mi aktarıyorsunuz? Popüler olanları mı seçiyorsunuz? Size gelen mention’ları mı seçiyorsunuz?
Haber girme konusunda oldukça seçici olduğumuzu belirterek başlayabiliriz. Ekibin yerli ve yabancı kaynakları sürekli olarak taramasının yanı sıra hem doğrudan bize ulaşan hem de bizim doğrudan ulaştığımız haberlerden bir havuz oluşuyor. Gün içinde girdiğimiz haber sayısının belki 4-5 katı haberi süzgeçten geçiriyoruz. Güvenilir kaynağa sahip, teyit edilebilir haberlerden önemli ve ilgi çekici olanlara profilimizde yer veriyoruz. Clickbait haberleri alıntılamak için de bir kaynak havuzumuz var. Bu tip haberlerde de yine ilgi çekici olması ve tanınmış bir profilden atılmış olması gibi özellikler arıyoruz.
Peki gazetelerden ve/veya gazetecilerden olumlu ya da olumsuz tepkiler geliyor mu?
Kimseden özel bir tepki almadık ancak hesabın asıl ortaya çıkış amacı olan clickbait haberleri alıntıladığımız hesaplardan engellenmek o dönem için yeterince sert bir tepki oldu. Boşuna Tıklama’yı engelleyen bazı haber profillerinin Twitter’ın görüntülenme başına para vermeye başlamasıyla engelleri kaldırdığını hatta bazılarının clickbait haberleri özel mesajla bize ileterek alıntı yaptırmak istediğini belirtebiliriz. Bazı kurumların attığı engelleri de biz ricada bulunarak kaldırttık.
Yaptığın iş okur için büyük bir hizmet ama gazeteciler için değil. Sonuçta esas emeği gazeteciler ortaya koyuyor. Ve, paradoksal bir şekilde, herkes haberi Boşuna Tıklama’dan alsa bütün gazeteler kapanır, dolayısıyla da Boşuna Tıklama da kapanır. Sen bunu nasıl değerlendiriyorsun?
Esas emeği gazetecilerin verdiği konusunda tabii ki hemfikiriz. Ancak emeklerinin karşılığı olan esas kazancı onların kazanmadığı da bir gerçek.
Türkiye’de clickbait yapan büyük haber kuruluşları olduğu gibi haberi olduğu gibi aktaran okuyucu dostu kurumlar da var. Ve her iki taraf da bir şekilde kendilerini uzun yıllardır idame ettirebiliyorlar. Ancak gelinen noktada tıklama tuzağı gibi yöntemlerin internetin ilk ve orta yıllarında işe yarayan ilkel bir yöntem olduğu düşüncesindeyiz. Sürekli değişen bir dünyada bu tip yöntemlerle -daha fazla- para kazanmaya çalışan haber kurumlarının bu düzene ayak uyduramadığını, geçmişte kaldığını söyleyebiliriz. Herhangi bir kuruma bağlı olmadan kendi haberlerini kendi üreten ve takipçileriyle paylaşan onlarca yeni nesil gazeteci de bu duruma örnek gösterilebilir. Ayrıca daha önce clickbait haberlerle sosyal medya takipçilerini sadece websitelerine yönlendiren pek çok tanınmış kurumun bu yöntemden vazgeçtiğini de atlamamak lazım.
