Google Trends verisine baktığımız zaman Bitcoin’in 2017’nin Aralık ayında ve 2019’un Eylül ayında birer tepe, 2021’in Şubat ve Mayıs aylarında ise bir ikili tepe yaptığını; her tepenin bir öncekinden daha düşük bir seviyede olduğunu; genel trendin de aşağı doğru olduğunu görüyoruz. Kriptopara birimi, NFT, ethereum gibi diğer aramaların da çok benzer bir trend takip ettiğini de görebilirsiniz. Aynı şekilde Bitcoin’in dolar cinsinden fiyatının da arama hareketlerindeki değişimle yakınlık gösterdiğini söyleyebiliriz. Hangisinin hangisini öncelediği ise ayrı bir konu…
NFT borsası olan Open Sea’nin çökerek nasıl bir hayalet kasabaya döndüğünü daha evvel yazmıştım. Bitcoin ve kripto borsaları için aynısını [henüz] söyleyemeyiz tabii ama eski popülerliğinden uzak olduğu da gün gibi ortada. Bitcoin hem medyada hem halk arasında eskisi kadar mevzubahis olmuyor. Peki Bitcoin’e olan ilgi neden azalıyor?
1. Hayal tacirliği ve azalan heyecan
“Geleceğin parası olacak” vaadi 10 yıldır pazarlanıyor. Gelecek de bir gün gelecek… Ama ne zaman? Şu an olmadığı ve yakın gelecekte de olmayacağı çok açık. Çok uzak gelecekte belki bir şeyler olabilir. Olmayabilir de. Bu vaat 10 yıl önce heyecan yaratsa da artık ekşidi, ikna ediciliği zayıfladı. Kredi derecelendirme kuruluşları Bitcoin’i ulusal para birimi olarak kabul eden El Salvador’un iflas olasılığını yükseltti. İnsanlar gerçek temellere göre değil daha çok spekülatif tahminlere göre alım satım yapıyor. Bugün itibarlı medya kuruluşlarının hiçbiri “X kişisinin açıklamasına göre Bitcoin Y tarihte Z dolar olacak” tarzı safsata haberler yapmıyor. Kripto azalan heyecanla birlikte gündem dışı kaldı.
2. Artan regülasyonlar
Bugün başta ABD, Kanada, Birleşik Krallık, Brezilya, Almanya, Hindistan ve Güney Kore olmak üzere birçok ülke kripto piyasalarına katı düzenlemeler getiriyor ve/veya yasaklama konusunu masaya yatırıyor. IMF bile kripto borsalarının küresel bir işbirliğiyle düzenlenmesi gerektiği yönünde tavır alıyor. Bu gelişmeler kriptoparaların geleceğin para birimi olacak hayalinin altını kazıyor, kriptolara olan inancı ve güveni, dolayısıyla da ilgiyi azaltıyor. Kimse dünya ülkeleri tarafından yasaklanma ihtimali olan bir şeye para ve vakit harcamak istemez.
3. Sıfır toplamlı bir oyun
Bitcoin borsası aslında, yeni bir ekonomik değerin yaratılmadığı, sıfır toplamlı bir oyun. Kripto borsalarında birilerinin kazancı diğerlerinin kayıplarıyla finanse ediliyor. Bitcoin fiyatı düşükken girip yükseldiğinde çıkanların kazançları yüksekten girenlerin ödemeleriyle karşılandı. Dolayısıyla yüksekten girenlerin kazanması için daha yüksekten girenlerin olması, yani sistemin sürekli genişlemesi gerekiyor. Genişleme durduğu noktada fiyat artışı duruyor, hatta panikle satışlar başlarsa, daralma yaşanıp fiyat düşebiliyor. Bu da yüksekten girenlerin zarar etmesine sebep oluyor. Giderek daha fazla insan bunun sıfır toplamlı bir oyun olduğunun farkına varmaya başladı. Yüksek Wall Street ortamlarında söylenen bir söz vardır: “fiyatlar piyasaya giren yeni enayi kalmayana kadar artmaya devam eder.” Sonra düşer.
4. Artan faizler
Spekülatif ve riskli işlemler paranın bol olduğu zamanlarda daha çok yapılır. Aslında bulutlar üzerine inşa edilmiş bir şatodan ibaret olan kriptopara borsasına normal şartlar altında kimse girmez. Ama diğer finansal araçlarda getiri beklentisi düşükse ve/veya geniş bir finansal portföyün bir parçası olarak pekâlâ düşünülebilir. Türkiye hariç (!) neredeyse tüm dünyada artan faizler kredi maliyetini artırıyor. Hâl böyle olunca da piyasa aktörleri yüksek riskli varlıklardan uzaklaşıyor. Dolayısıyla paranın kıtlaşması Bitcoin’e olan ilgiyi de kaçınılmaz olarak azaltıyor. Tersinden okuyacak olursak, daha önce Bitcoin’e olan yüksek ilginin önemli bir bölümü düşük faiz (ucuz kredi) ve bol para ile açıklanabilir. Yine Wall Street’te dönen bir söz “sen akıllı kararlar vererek para kazandığını sanıyorsundur ama aslında Fed faizleri düşürmüştür” der.
5. Sönen balon
Son kertede baktığımız zaman, bugün milyon dolarlar seviyesinde olması beklenen Bitcoin, zirve seviyesi olan 65 bin doların çok gerisinde. Bitcoin fiyatından bir serbest düşüş yaşanmadıysa da balonun söndüğü aşikâr. Kaldı ki Terra ve Luna olayında olduğu gibi serbest düşüşler de yaşanabiliyor. Bitcoin’in neredeyse hiçbir vaadini gerçekleştirmemiş olması fiyatına da yansıyor. Tüm bunların bir sonucu olarak da halkın Bitcoin’e ilgisi, Google Trends verisinde görüldüğü gibi, azalıyor. Medya da reyting ve tıklamaların azalmasına istinaden bu konulara daha az yer vermeye başlıyor.
Ben, naçizane, dönem dönem Bitcoin’e olan ilginin artabileceğini ama orta ve uzun vadeli trendin aşağı yönlü olduğunu düşünüyorum. Ama bir noktada sistem, kuvvetle muhtemeldir ki, bu dalavereyi bir başkasıyla değiştirecektir.
