|
Getting your Trinity Audio player ready...
|
n okuyoruz| Bültenden Herkese Merhaba!
Haftanın odak konusu, haber konusunun sponsorluğunda seyahatlerle yapılan işlerin etik boyutu. İngilizcede “junket journalism” olarak geçen bu kavramı bültende ele almak istedim.
“Ne Okuduk” bölümünde ise BuzzFeed’in gözden düşüşü, Meta’nın işten çıkarmalarından detaylar, Kyiv Independent’ın yükselişi ve daha fazlası var.
Görüş, yorum ve önerilerinizi her zaman bekliyorum.
Haftaya görüşmek üzere!
—Ahmet Alphan Sabancı
Bu hafta ne okuduk?
BuzzFeed Bundan Sonra Ne Yapacak?
2010-2015 yıllarında internette viral olmak BuzzFeed’de olmaya denk sayılıyordu. Dönemin dinamiklerini iyi anlayan BuzzFeed bunu en iyi şekilde değerlendirdi ve 2016 yılında BuzzFeed’e 1.6 milyar dolar değer biçilmişti.
Ancak 2022 yılına geldiğimizde durum çok değişmiş görünüyor. Üçüncü çeyrek raporuna göre gelirlerde artış minimal durumdayken insanların BuzzFeed ve yan markalarında geçirdiği zaman giderek azalıyor.
Bu da akla BuzzFeed modelinin zamanı geçiyor mu sorusunu getiriyor. Mia Sato’nun haberi bu durumu detaylı bir şekilde ele alırken internetteki dönüşüme dair güzel örnekler de veriyor. Eskiden BuzzFeed yazarları internetteki içerikleri derlerken insanlar buna daha sıcak bakıyordu, ama bugün başka platformlardaki içerikleri izinsiz bir şekilde derleyip içeriğe çevirmek tepkiye neden oluyor. Ya da BuzzFeed içerik formatının benzerlerini her platformda bulmak artık çok kolay.
Bundan sonra BuzzFeed ne yapacak büyük bir merak konusu çünkü planları tutmuyor gibi görünüyor. Ödüllü haber odalarını küçültüp alanlarını genişletecek girişimleri kapattıktan sonra bir köşeye sıkışma ihtimalleri arttı. Eğer buradan çıkmak istiyorlarsa dönüşmeye hazır olmaları lazım.
Oyunla Haberciliğe Analog Yaklaşım
Geçtiğimiz haftanın bülteninde dijital oyunların haber anlatımında kullanımına dair yeni örneklerden bahsetmiştim. Bu hafta ise oyunu daha analog bir şekilde kullanan güzel bir örnek var.
Almanya’nın Berlin eyaletinde gerçekleşen Eylül 2021 seçimleri hatalar ve sorunlar yüzünden tekrar edilmesinin ardından ülkede yerel yönetimlere ve önemine ilgi arttı. Oyun tasarım ajansı Planpolitik ile ortak bir proje geliştiren Der Tagesspiegel, Almanya’da yerel yönetimlerin nasıl işlediğini anlatan bir oyun tasarladı.
Oyunla ilgili dikkat çekici bir detay ise projenin Berlin halk kütüphaneleri tarafından fonlanmış olması ve oyunların bu kütüphanelerde gerçekleşecek olması. Gazetecilerin, kütüphanelerin ve tasarımcıların bir araya geldiği projeler dünyada nadiren karşımıza çıkıyor.
Meta Gazetecilikle Bağlarını Koparmaya Başladı
Özellikle 2022 ile birlikte Meta’nın çatısı altındaki platformların giderek gazetecilik ve haber türevi içerikler ile arasına daha fazla mesafe koyacağı konuşuluyordu. Geçtiğimiz hafta gerçekleşen işten çıkarmalarla birlikte bunun nasıl bir şey olacağını görmeye başladık.
Birçok gazetecilikle ilişkili pozisyondaki işten çıkarmaların yanı sıra gazetecilik girişimlerine destek amaçlı kurulan Meta Journalism Project Accelerator lideri ve bir program yöneticisi işten çıkarılanlar arasında. Benzer pozisyonlardaki işten çıkarmalarla birlikte Meta’nın gazeteciliğe destek programlarını giderek küçülteceğinden ve haber kurumlarıyla ilişkisini kısacağından emin olabiliriz.
Bunun yanı sıra Meta’nın yerel gazetecilikle ilişkilerini ve onlara verdiği desteği yöneten Dorrine Mendoza’nın da işten çıkarılması, özellikle ABD’deki yerel gazeteler için büyük bir destek kaynağının ortadan kalkması anlamına gelebilir.
Kyiv Independent’ın Yükselişi
Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş başlamadan birkaç ay önce, Ukrayna medyasındaki önemli bir gelişmeyi bültenimiz için yazmıştım. Ülkenin en önemli İngilizce yayını Kyiv Post kapanmış, kısa bir süre sonra eski çalışanlar Kyiv Independent ismiyle bağımsız bir yayın kurmuştu.
Teknik olarak sadece birkaç aylık olmasına rağmen, gazetecilik tecrübeleri ve dünya genelinde ülkeden gelecek olan haberlere olan ilginin artmasıyla birlikte yayın bir anda kendisini uluslararası gazeteciliğin merkezinde buldu. Bu ilk dalgaya iyi bir şekilde karşılık verseler de şimdilerde Ukrayna’dan gelecek haberlere olan ilginin azalmasıyla birlikte görece daha sakin bir döneme girdiler.
The Fix’in Kyiv Independent hakkındaki kapsamlı haberi yayının hem bu beklenmedik gelişmelere nasıl cevap verebildiğini hem de sürdürülebilir ve profesyonel bir yayın olmak için neler yaptıklarını görmemizi sağlıyor. Yazı boyunca birçok konuda not alınacak önemli bilgiler bulabilirsiniz.
Kısa Kısa
🤖 Not alma uygulaması Notion, uygulama içerisinde size yardım edecek bir yapay zekânın beta testi için kayıt almaya başladı.
🎙️ YouTube platformda podcast yayınlamak isteyenler için bir rehber yayınlarken, Apple da podcastlere otomatik konu etiketleri ekliyor.
💰 Vox Media’yı satın almak isteyenler var ama Vox’un öyle bir niyeti yok.
🤝 Yayınlar arası ortaklık iyi bir şekilde gerçekleşirse iki taraf için de faydalı olabilir.
💵 Washington Post yeni dönemde neler planladıklarını anlatmış.
🇶🇦 Dünya Kupası için Katar’a giden gazetecilere şimdiden baskı başladı.
Haftanın odağı: Bedava geziyle yapılan gazeteciliğin etiği
Özellikle eğlence ve kültür sektörü üzerine çalışanların uzun yıllardan bu yana aşina olduğu bir konsept var: Kurumlar ya da onlar için çalışan PR ajansları gazetecilere tüm masraflarını karşıladıkları özel geziler düzenleyip habere götürürler ve bu sayede o gazetecilerin yaptıkları işi veya ürünü haberleştirmesini sağlarlar.
İngilizcede “junket journalism” adı verilen bu konsept, aslında çok bilinen ve etik boyutları da tartışılan bir konu. Doğrudan para ödemesi alınmasa da her şeyin karşılandığı bir seyahat başlı başına yönlendirici olabilir. Tabii ki gazeteciler için yapılan planın da haberi yönlendirme ya da belirli şeyleri gizlemek için kullanılma ihtimali her zaman söz konusu.
Özellikle yakın dönemde bu yöntemin eğlence sektöründen taştığı örneklerin sayısı giderek artıyor. Büyük şirketlerinin özel etkinlikleri için bu yönteme başvurması bunun bir örneği. Aynı zamanda bu yöntemin siyasette de örneklerini daha sık görmeye başladık.
Yöntemin daha hafif örnekleri genellikle siyasilerin veya ülke liderlerinin beraberinde gazeteciler gezdirmesi şeklinde oluyor. Her ne kadar dışarıdan bakıldığında basit bir olay gibi görünse de bir siyasetçi ile birlikte ve onun sağladığı imkânlar ile habere gitmenin yukarıda bahsettiğim birçok sorunu da beraberinde getirmesi kaçınılmaz. Bunun bir üst seviyesini ise ülkelerin kendi imajını süslemek için yaptıkları yatırımlarda görüyoruz. 2019’da bunun Suriye üzerinden örneklerini görmüştük.
Fakat Çin bu konuda kesinlikle elindeki her imkânı kullanmaktan çekinmeyerek herkesi gölgede bırakıyor. Sincan bölgesine ve Çin’in geri kalanına düzenli olarak “turlar” düzenlemek, yabancı gazetecilere ücretsiz yüksek lisans eğitimi vermek ve gazetecilere atölyeler düzenlemek bu kapsamda yaptıklarından birkaçı. Üstelik bu konuda çekingen de değiller, amaçlarının “Çin’in hikâyesinin iyi anlatılmasını sağlamak” olduğunu söylüyor, farklı proje dosyalarında açık bir şekilde bahsediyorlar.
Gazetecilerin burada çok ciddi bir etik sorgulama yapması gerekiyor. Normalde erişemeyecekleri alanlara girmek için iyi bir fırsat gibi görünse de beraberinde getireceği yükü ve sorunları da hesaba katmak lazım. Yaptığınız işin üzerinde bırakacağı gölge, elde edeceğiniz imkânlara değmeyebilir. Dahası, bir kez bu konuda sorgulanabilecek bir iş yapmak kariyeriniz boyunca okurların size şüpheyle yaklaşmasına da neden olabilir.
