Sivil toplum kuruluşları ekolojiden sağlığa, eğitimden siyasete birçok alanda faaliyet gösteriyor ve değerli bir birikim ortaya koyuyor. Bu faaliyetlerin haberleştirilmesi, en temel hâliyle toplumun farklı kesimlerinin de konuyla ilgili bir fikir sahibi olmasını sağlıyor.
Sivil toplumda biriken tecrübenin görünür kılınmasına, birbirinden farklı alanlarda ve kimliklerde yapılan faaliyetlerin ortak bir zeminde buluşabilmesine imkân sağlayan bir habercilik yeni bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkıyor.
Sivil toplumun gündelik hâle gelen raporları ve basın duyurularının dışında medyadan siyasete farklı bir tartışma alanında görünür olmasını sağlayan sivil toplum haberciliği ürettiği içerikler ile yeni bir yaklaşımı da oluşturuyor.
Peki sivil toplum kuruluşları basın gönderilerini hazırlarken nelere dikkat etmeli? Gazeteciler sivil toplum faaliyetlerini haberleştirirken hangi prensipleri takip etmeliler? Sivil Sayfalar’dan İnanç Mısırlıoğlu ve Bianet’ten Evrim Kepenek’le konuştuk.
Nelere dikkat etmek gerekiyor?
Bianet Kadın ve Lgbti+ Haberler Editörü Evrim Kepenek, Türkiye’de sivil toplumun güçlü olduğunu; bu kuruluşların ekoloji, eğitim, sağlık alanlarına yönelik ciddi projelerinin olduğunu fakat yeterince görünür olamadığını söylüyor. Sivil toplum haberciliğini hak odaklı habercilikten ayrı düşünmemek gerektiğini vurgulayan Kepenek, sivil toplum haberlerinin medyada yer alabilmesi için sivil toplum kuruluşlarının dikkat etmesi gerekenleri ve sık yapılan hataları şöyle sıralıyor:
- Uzun bültenlerde mesajı bulmak güç oluyor.
- Rapor özetinin yer almadığı raporlarda da aynı şekilde iletilmek istenen mesaja kolay erişilemiyor.
- İletişim bilgisi çoğunlukla unutuluyor.
- Fotoğraf unutuluyor.
- Fotoğraf koyulduğunda imzası yer almıyor.
- Fotoğraf veya video sorunlu olabiliyor (kadın- çocuk).
- Bültenlerde teyit edilmemiş bilgi yer alabiliyor.
- Düzeltme eklenebilir.
- Editör notu ve arka plan bilgisi eklenebilir.
Uzun yıllardır Sivil Sayfalar’da, sivil toplumun tecrübesini medyaya, kamu yönetimine, siyasete, kanaat dünyasına ve diğer STK’lara görünür kılmayı amaçladıklarını belirten İnanç Mısırlıoğlu sivil toplum kuruluşlarının daha çok rapor ve tanıtım yazılarıyla görünürlük sağladığını; bunu yaparken de kısa, anlaşılır ve gazeteciliğin 5N1K kuralına uygun şekilde bülten hazırlaması gerektiğini söylüyor:
“STK’ların hazırladıkları basın bültenleri ve raporların medyada yer bulabilmesi için dikkat etmeleri gereken bazı temel noktalar var. Öncelikle herhangi bir konuda basın bülteni hazırlayacak olan bir sivil aktörden; kısa, anlaşılır ve dil bilgisi kurallarına uygun bir metin ve bu metne uygun birkaç görseli medya organlarına iletmesi beklenir. Gazeteciliğin 5N1K kuralına uygun şekilde, zaman ve mekân bilgileri ile hazırlanan bülten ile verilmek istenen mesajın birkaç cümlede özetlenebiliyor olması da önemli.”
Mısırlıoğlu da Kepenek gibi bültenlerde iletişim bilgilerinin yer almasının önemli olduğunu belirtiyor ve ekliyor:
“STK’ların büyük emek ve zaman harcadıkları rapor ve bilgi notu gibi içeriklerin hazırlanmasıyla ilgili en önemli husus, söz konusu metinlerde öne çıkan temel bulguların birkaç paragraf ve bir sayfayı geçmeyecek şekilde, anlaşılır bir dille özetlenmesidir. Mümkünse, STK’ların raporlar için ‘yönetici özeti’ hazırlaması; raporda yer alan önemli verilerin mümkünse görsel ya da infografiklerle iletilmesi ve de varsa önerilerin de burada yer alması yerinde olacaktır.”
Sivil toplum haber platformlarını diğerlerinden ayıran nedir?
Peki sivil toplum haberlerini diğer haberlerden ayıran nedir?
İnanç Mısırlıoğlu sivil toplumla ilgili haberlerin; sivil alanı etkileyen sorunların, kısıtların ve fırsatların takibini içermesi gerektiğini söylüyor. Bu haberlerin sivil alana katkı sunduğunu ve kamu yararını hedeflediğini belirtirken sivil toplumla ilgili haberlere odaklanan platformların diğer haber üretim mecralarından farkını şöyle dile getiriyor:
“Türkiye’de kısıtlı olanaklarla faaliyetlerini yürütmeye çalışan sivil toplum aktörlerinin görünürlükleri hem yaygın medyada hem alternatif olarak tanımlanan medyada çok sınırlı. Bu nedenle, sivil aktörlerin çalışmalarına hak temelli bir bakış açısıyla yer veren ve sivil toplum haberciliği yapan mecralar ile gazetecilere ihtiyaç var. Sivil toplum haberciliği, sivil alanı etkileyen sorunların, kısıtların ve fırsatların takibini yaparak, sivil alana katkı sunarak kamu yararını hedefler. Sivil toplum haberciliğinin hedef kitlesi sivil toplum aktörleri ve sivil alanla bir şekilde bağı olan kesimlerdir. Bu nedenle, diğer haber üretim mecralarından farklı olarak, spesifik olarak sivil alana dair; çözüm gazeteciliği anlayışına yakın şekilde sorunların çözümünü de içeren, yavaş gazeteciliğe de olanak sunan bir üretim mecrası olarak değerlendirilebilir.”
Evrim Kepenek de sivil toplum haberlerinde sivil toplum kuruluşlarının ürettikleri işin öznesi olabildiklerini vurguluyor:
“Sivil toplum haberciliğinde, diğer mecralarda olduğu gibi gazeteci meselenin dışında kalamayabiliyor; olayın öznesi de olabiliyor. Sivil toplum haberciliğinde haberini yaptığınız sivil toplum örgütünün gönüllüsü olabilirsiniz.”
