Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü için yaptığı açıklamada Türkiye’deki gazetecilerin yüzde 30’unun işsiz olduğunu söylüyordu. Basın İlan Kurumu’nun 81 ilde resmi ilan yayınlama hakkı olan süreli yayınlara dair yayınladığı raporun 2021 yılı verilerine göre, Türkiye’de resmi ilan yayınlama hakkına sahip 997 gazete var. Bu gazetelerde 4 bin 528’i erkek 2 bin 341’i kadın olmak üzere toplam 6 bin 869 kişi çalışıyor. Çalışanlardan 3 bin 165’i basın kartı sahibi.
70’ten fazla iletişim fakültesinin bulunduğu Türkiye’de her yıl 15 bin civarı mezunun yine TGS verilerine göre, sadece yüzde beşi medya sektöründe iş bulabiliyor. Başka sektörlerde iş bulabilenler “şanslı” olarak değerlendirilirken gazetecilik yapmakta inat edenlerin seçeneklerinden biri serbest çalışmak. Hâlihazırdaki işini kaybeden gazeteciler de kurduğu bağlantılar sayesinde serbest çalışma imkânı bulabiliyor.
Sakarya Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ekrem Erdoğan ve Dr. Öğr. Üyesi Serpil Çiğdem’in “Medya Endüstrisinde Yeni Bir Prekarizasyon Süreci Olarak Freelance Çalışma” başlıklı makalesinde, 2003 yılında Avrupa Gazeteciler Federasyonu (EFJ) tarafından gerçekleştirilen bir araştırmada gazetecilerin yaklaşık yüzde 20’sinin serbest (freelance) çalışanlardan oluştuğu belirtiliyor. Türkiye’de ise medya krizinden olumsuz etkilenen basın çalışanları ister bir tercih olarak ister bir zorunluluk olarak serbest çalışmaya yöneliyor. Kurulan bağlar sayesinde serbest çalışmak mümkünken serbest çalışma platformları da gazetecilerin serbest çalışmasına olanak tanıyor. Biz de gazetecilerin çalışabileceği başlıca serbest çalışma platformlarını derledik.
Paydesk
Paydesk; gazeteci, muhabir, fotoğrafçı, yazar, araştırmacı, çevirmen ve çekim ekiplerinin işverenle iletişim kurmasını ve ödemeyi kendi platformu üzerine yapmayı taahhüt eden bir platform. 165 ülkeden 7 binden fazla medya profesyonelinin yer aldığı platformda işveren ya da gazeteci olarak açacağınız profil ile ihtiyaç ve yeteneklerinize göre iş ya da çalışan bulmak mümkün. Bire bir iletişimde olduğunuz bir işverenle ödemeyi güvence altına almak için Paydesk üzerinden teklif göndermesini isteyebileceğiniz gibi, daha önce tanışmadığınız bir işverenden gelen teklifi kabul ederek de çalışabilirsiniz.
Malt
Genellikle Avrupa ülkelerinden serbest çalışanların yer aldığı Malt.fr’de, pek çok gazeteci profili bulunuyor. Gazetecilerin yetenekleri ve tecrübeleri doğrultusunda günlük ücretini kendi belirlediği platform, işverenin ön ödeme yapmasını sağlayarak serbest çalışanı güvence altına alıyor. Serbest çalışan işi teslim ettiğini belirttiğinde işveren bir ay içinde bunu onaylamazsa sistem işveren yerine bu onayı yapıyor ve ödeme süreci başlıyor.
Upwork
Upwork, global freelance platformlar arasında en bilinenlerden. 180 ülkedeki serbest çalışanlar ve işverenler arasında iletişim kuran sitede pek çok gazeteci profili var. Ücretin saatlik olarak belirlendiği sistemde ödemeler haftalık olarak yapılıyor. ABD dışındaki bir bankaya ödeme almak istediğinizde seçtiğiniz transfer tipine göre komisyon kesiliyor.
Fiverr
Global freelance sitelerinden bir diğeri ise Fiverr. Pek çok gazeteci profilinin bulunduğu platformda, medya sektörüyle ilintili çeşitli işler bulmak mümkün. Serbest çalışanın ücretini kendi belirlediği platformda yapılacak işler basic, standard ve premium kategorilerine ayrılıyor ve kategorilere göre ücret değişiyor. İşveren ve çalışanın anlaştığı esnada ödemeyi işverenden alan sistem, iş tamamlandığında çalışana aktarıyor. Banka havalesi, PayPal, Apple Pay, Google Pay, OXXO, İdeal, Wire transfer, Giropay, Sofort gibi çeşitli ödeme yöntemlerini hem işverenin hem de serbest çalışanın kullanması mümkün.
Ouiboss
Ouiboss, Fransa’da serbest çalışanları bir araya getirerek ürün ve hizmetlerini daha iyi tanıtmaları için kurulan bir platform. Gazetecilerin de aralarında bulunduğu pek çok serbest çalışanın yer aldığı platform sosyal ağ mantığıyla oluşturulmuş. İş teklifi ve ödeme sistemlerini içermeyen Ouiboss’ta işveren komisyon karşılığı serbest çalışanlarla iletişime geçebiliyor. Diğer serbest çalışma platformlarından farklı olan Ouiboss’un kurucusu Yoann Coulvier, serbest çalışanların kulaktan kulağa, çevrelerinden gelen öneriler, kartvizitler veya sosyal ağlar gibi eski iletişim araçlarını kullanarak serbest çalışan ve işveren aradıklarını tespit ettiklerini söylüyor: “Her on kişiden birinin web sitesi var. Hâl böyle olunca bu web siteleri arama motorlarında kayboluyor. Serbest çalışanlar her şeyi kendi başına yönetmek durumunda. Bazen mali bazen bilgisayar becerilerinin imkânsızlığı nedeniyle işlerini tanıtamıyorlar.”
Global freelance sitelerinin hemen hepsinde medya profesyonelleri için iş bulmak mümkünken Türkiye’de ise uzmankirala, bionluk, içerik bulutu ve projekurdu gibi sitelerde medya profesyonelleri için çeşitli işler mevcut.
