Podcast ses kalitesinde mikrofonun önemi ve öneriler

Podcast üretirken kullandığımız araçlar temelde iki bölüme ayrılıyor: yazılımlar ve donanımlar. Bunları kullanarak yarattığımız podcast ise, kulaklığımızdan veya hoparlörümüzden duyduğumuz sesten ibaret. Duyduğumuz sesin kaliteli olması da başarılı bir podcast için en önemli faktörlerden biri. Bu kalite nedir ve bu kalite nasıl sağlanır sorularının cevabını ararken, podcast üretiminde kullandığımız yazılımları şimdilik bir kenara bırakalım. Çünkü yazılım müdahalesi ile seste kalite sağlamak teknik olarak mümkün değil. Ama elbette yazılımların da podcast üretiminde bir takım başka faydaları var ve bu başka bir yazının konusu.

Biz şimdi bir podcasti açtığımızda duyduğumuz sesin kalitesini doğrudan belirleyen etkenlere, yani donanımlara bakalım. Önce kısaca seste kalite nedir, nasıl anlaşılır gibi bir takım soruların da cevabını vermek gerek. Neyse ki konumuz podcast ve bir podcasti yayınlayabileceğimiz platformların tamamı kalite konusunda oldukça düşük seviyede. Bu da bu konuyu bir nebze kolaylaştırıyor.

Dijital seste kalite, tıpkı dijital görüntüde veya dijital herhangi bir şeyde olduğu gibi bir takım rakamsal değerlerle belirleniyor. Ve hepsi gibi, seste de daha büyük rakamlar daha kaliteli sesi temsil ediyor. En bilindik dijital ses formatı olan mp3 üzerinden gidersek, 48, 128, 256, 320 Kbps gibi değerlerde olduklarını görüyoruz. Elbette en kaliteli ses sağlayan mp3 de 320 Kbps olarak kodlanmış dosyalardır. Bu en “kaliteli” mp3 dosyasının gerçekte ne kadar kaliteli olduğunu anlamak için, müzik marketlerden satın aldığımız Audio CD’ler ile kıyaslayacak olursak, mp3 dosyası 320 Kbps iken, CD’lerdeki dosyalar 1.411 Kbps’dir. Yani arada çok ciddi bir kalite farkı söz konusu. Ama bizi ilgilendiren asıl noktaya gelirsek daha da dramatik bir durum ortaya çıkıyor. Bugün için podcastlerinizi yükleyip dağıtabileceğiniz bütün platformlar, maksimum 128 Kbps kalitesinde dosyaları destekliyor. Yani siz, Abbey Road stüdyolarını kiralayıp analog kayıt dahi alsanız, günün sonunda o kaydı bir podcast platformuna yüklediğinizde, 128 Kbps olarak yükleniyor. Kısacası, duyduğumuz her podcast, teknik olarak, 90’ların sonunda Napster’dan indirdiğimiz bir müzik dosyası kadar bile kaliteli değil.

Peki kazın ayağı öyle mi gerçekten? Sonuçta ne yaparsak yapalım, podcast platformu 128 Kbps yayın yaptığı müddetçe, daha yüksek kalite sağlayan “pahalı” donanımlara ihtiyacımız yok mu?

Bu sorunun cevabı hem evet hem de hayır. Eğer bir Broadway prodüksiyonu yayınlamıyorsanız, 128 Kbps yayın kalitesi aslen yeterli bir değer podcast için. Fakat tabii ki bir CD kalitesi veya 320 Kbps mp3 kalitesi de değil. Bunun sıkıntılarını ancak podcastinizde yoğun müzik veya efekt kullanıyorsanız hissedebilirsiniz. Ne var ki insan sesini kaydederken, mümkünse mono bir kanaldan 128 Kbps değerinde bir ses, bizim için tamamdır. Daha iyi bir mikrofonla bu değerleri artıramıyoruz ama ses rengi, ses doygunluğu ve dinamizmi gibi etkenler için iyi bir mikrofonun önemi büyük. Daha kaliteli yayın destekleyen bir platforma hayır demezdim ama elimizdeki de podcast için yeterlidir. Yine de kesinlikle ve kesinlike, bu değerler bir müzik yayını için yeterli değildir, olmamalıdır. Bu da bir kenarda dursun, söylememiş olmayalım.

Şimdi elimizdeki yayın platformlarının zayıf kapasitelerini göz önünde bulundurarak bir takım donanım önerileri yapmak istiyorum. Bu önerileri yaparken de tavsiye edeceğim markalardan çok, tavsiye etmeyeceklerimi neden tavsiye etmediğimi anlatınca, yukarıda neden bir takım teknikalite ve rakamlarla boğulduk onu da anlayacağız.

Spotify, iTunes, YouTube, Deezer gibi Tidal dışındaki tüm müzik yayın platformları 256 Kbps kalitesinde dosya çalıyor. Yayıncı platformları kaliteyi düşük tutunca, donanım üreticisinin de daha yüksek kaliteyi destekleyen bir cihaz üretmesi gereksiz hâle geliyor. Bu hem mikrofon hem de kulaklıklar için güncel bir gerçek. Örneğin 300 dolarlık Beats markasının kulaklıklarında 12 dolarlık malzeme kullandığı ortaya çıkmıştı. Neden daha fazla para harcasın ki? Bu cihazın kullanıldığı platformlar zaten 12 dolarlık malzemenin yetebildiği platformlar. Aynı durum podcast için de geçerli. Özellikle podcast için özel çıkarılmış mikrofonlarda bu durum yoğunlukla geçerli. Üretici, ürettiği mikrofonla 128 Kbps yayın yapılacağının farkında. Boşa masraftan kaçınmaması için pek bir sebep yok.

Peki bundan bize ne? Zaten daha iyisi gerekmiyorsa neden uğraşalım diyebilirsiniz. Birincisi kazın ayağı öyle değil, yani bu değerler her şey demek değil, bir takım dijital değerler aynı kalsa da, daha kaliteli bir kablo bile ses renginde ciddi fark sağlayabilir. İkincisi de neden kaliteli bir ürün aldığınızı düşünerek, en alt kalitedeki bir ürünü alasınız? Tam da bu sebeple, önerilerimde bazı bilinen marka ve modelleri göremezseniz şaşırmayın. Fiyat olarak çok avantajlı bir durumda değillerse, ses konusunda kendini kabul ettirmiş köklü firmaların markaları dışında bir öneri yapmayı planlamıyorum.

Podcast kaydı için ihtiyacımız olan donanımlar basitçe, bir adet mikrofon ve bir adet de kayıt alıcı cihaz olarak düşünülebilir. Kayıt alıcı cihaz derken de bilgisayar, telefon veya özel kayıt cihazı gibi aletlerden bahsediyorum. Bunların yanında, özellikle konuşmanızda b ve p gibi sesleri patlatıyorsanız bir filtre ve mikrofonun cinsine göre bir ses kartı eklenebilir. Filtre için bir önerim yok, çok ucuza kaçmadan herhangi bir tanesini alabilirsiniz, özellikle bazı sesler kayıtta patlıyorsa çok işe yarayacaktır. Şunu da önerilere geçmeden belirtmem gerekiyor, “tak çalıştır” tarzı mikrofonlar, yani doğrudan bilgisayarımızın mikrofon girişine veya usb girişine bağlanabilen mikrofonlar, orta ve üzeri seviyede bir kayıt alabilmek için yeterli değildir. Bu konuda birkaç istisna mevcut, onları da ayrıca önerilere ekleyeceğim. Bir de şunu bilmekte fayda var: Mikrofonlar dijital bir cihaza gömülü dahi olsa, analog mantıkla çalışır ve ne olursa olsun amplikasyona, yani yükseltmeye ihtiyaç duyulan bir yapıya sahiptir. Bu yüzden iyi bir kayıt için mikrofonla birlikte, ihtiyaca ve modele göre yükseltici, ses kartı veya adaptör de almak zorunda olduğumuzu unutmayın.

Podcast için düşündüğümüzde, mikrofon tipleri için de çok şansımız yok. Hatta eğer, bir stüdyoda, neredeyse sıfır dip sesin olduğu bir ortamda kayıt almıyorsak ve ortaya çıkacak kaydın “full range”, yani duyabildiğimiz tüm frekansları kapsayacak bir kayıt olması çok da önemli değilse, tercihimiz bire düşüyor: cardioid dynamic mikrofon.

Eğer bahsettiğim gibi bir stüdyo veya stüdyo şartlarında bir odada, dip sesin olmadığı bir atmosferde üst seviye bir ses kaydı istiyorsanız da cardioid condenser mikrofon almak durumundayız. Bu tip mikrofonlarda stüdyo ortamı çok önemlidir, çünkü standart bi odada bu mikrofonla kayıt aldığınızda, sokak seslerinden, tepenizden geçen uçak seslerine kadar birçok sesi de kayda almış olursunuz. Bu da günümüz podcast kayıtları için çok da pratik bir çözüm olmadığı anlamına geliyor. Hem tam teşekküllü bir stüdyo ortamında podcast kaydetmek hem de fiyat farkı, bu tip mikrofonları pek tercih etmememize sebep oluyor. Bu sepeble condenser mikrofon önerisi yapmayacağım.

Üçüncü bir seçenek olarak da dış ortamda kayıt için bir takım farklı mikrofonlar veya dinamik mikrofonumuza bir takım ek aygıtlar önerilebilir. Şimdi podcast kaydı için, uygun fiyatlı, ortalama fiyatlı ve üst seviye olarak hangi modeller öne çıkıyor bakalım. Elbette son kararı, test kayıtlarını dinleyip, kendi kulağınıza güvenerek vermenizi öneririm. Bunu da elbette iyi bir kulaklıkla yapmanız önemli.

İç mekân: Cardioid Dynamic

0-500 TL arası seçenekler:

• Behringer XM8500: 125 TL

Örnek kayıt:

Bu fiyata alınabilecek en iyi mikrofonlardan biri. XLR girişli bir mikrofon ama usb çevirici ile de kullanılabilir. Elbette bir ses kartıyla daha iyi sonuç verecektir. Ev ortamı için ideal, dış sesleri bir nebze de olsun kesebiliyor, bu fiyata bunları beklemek de aslında çok doğru değil. Başlangıç seviyesi diyebiliriz.

• Shure PGA48: 498 TL

Örnek Kayıt:

Shure mikrofon üretiminde çok köklü ve iyi bir markadır. Sektörel kullanımı da çok yoğun olduğu için bu markada şişirilmiş fiyatlarla karşılaşmamız çok olası değil. Orta seviyeye yakın bir model, hemen hemen tüm frekanslarda başarılı görünüyor fakat dış sesleri kesmede çok başarılı değil.

• Audio Technica MB1K: 486 TL

Örnek Kayıt:

Audio Technica da Shure gibi köklü bir ses markası ve en az Shure kadar sektörel kullanımı yaygın. Bu sebeple bu markadan da balon bi model çıkma şansı pek az. Bu modelde en göze çarpan özellik sesin bu fiyat skalasına göre oldukça canlı ve keskin olması.

• Beyerdynamic TG V35d: 309 TL

Örnek Kayıt:

Beyerdynamic TG V35d, 300 liralık fiyatla bu bölümün fiyat performans canavarı diyebilirim. Belki de bu fiyata alınabilecek orta seviyeye en yakın mikrofon olabilir. Yine de orta seviye diyemeyiz.

500-1500 TL arası seçenekler

• Shure SM57/58: 1190 TL

Örnek Kayıt:

Shure’un bu modelleri kelimenin tam anlamıyla bir endüstri standartıdır. Gittiğiniz herhangi bir konserde çok büyük ihtimalle bu mikrofonun onlarcasını duyuyorsunuzdur. Gerek fiyat gerekse performans açısından kıyaslama yapmanız gereken cihaz Shure SM58’dir. Doğal olarak da, eğer profesyonel bir podcast yapmayı planlıyorsanız ya da yapıyorsanız, minimumda kullanmanız gereken mikrofon budur. Bundan daha alt seviyede cihazlarla yapılan kayıtlar, amatörce kayıtlar olarak rahatlıkla adlandırılabilir.

• Audio-technica Atr2100-USB: 1200TL

Örnek Kayıt:

Audio Technica ATR2100-USB modeli gerçekten özel bir mikrofon. Dinamik ve XLR çıkışlı bir mikrofon olmasına rağmen bir de USB portu var. Yani bu mikrofonu doğrudan bilgisayarınıza USB kablosu ile bağlayabiliyorsunuz. Ve yukarıda USB mikrofonlarla söylediklerimin aksine çok iyi bir performansı var. Çünkü bu aslında USB bir mikrofon değil, USB ile de kullanılabilen bir model. USB performansı, kesinlikle USB girişi olmayan muadillerini aratmıyor. Gerçekten orta seviye ve üstü bir mikrofonla, biraz daha özgürlük istiyorsanız almanız gereken cihaz bu.

• AKG D5: 853 TL

Örnek Kayıt:

Bir diğer köklü ve iyi bir ses markası olan AKG’nin orta seviye mikrofonu. AKG’yi muhtemelen kulaklıklarından tanıyorsunuzdur. Son dönemde Samsung ile yaptığı bir takım iş birlikleri karizmasını sarsmış olsa da, ses dünyasında önemli bir yeri olduğunu söyleyebiliriz. Bu mikrofon fiyat ve sunduğu performansla bu listeye girmeyi hakediyor fakat, muhtemel bir distribütör fırsatçılığı ile karşı karşıya olabiliriz. Çünkü Türkiye fiyatlarına bakarsak, bu mikrofonu bir üst fiyat seviyesine koymam gerekirdi, çünkü 2000 TL’ye yakın bir fiyatı var. Ne var ki bu cihaz yurtdışında 80-110 Amerikan doları seviyesinde satışta. Eğer bunu 1500 TL üstü kategorisine koysaydım, Shure SM58 ve ATR2100’e çok ayıp olacaktı, çünkü nihayetinde orta seviye bir cihaz olsa da onlardan daha iyi değil.

• Røde Podmic: 1000 TL

Örnek Kayıt:

Røde Podmic, özellikle konuşma kaydı için tasarlanmış bir mikrofon. Yani podcast dışında da kullanırım diye düşünüyorsanız şimdiden başka taraflara bakmanızı öneririm. Konuşma dışındaki performansı çok parlak değil. Malzeme kalitesi, görünen bölümler için çok iyi, tamamen metal gövde ve vintage bir tasarıma sahip. Zaten ağırlığı da neredeyse bir kilogram. Fakat görünmeyen malzeme kalitesi hakkında bir takım şüpheler var. Fiyat olarak bu kategoriye girmiş olsa da, performans ve kalite olarak bir alt kategorideki cihazlarla karşılaştırılabilir durumda. Elbette tasarımın da bir fiyatı olduğunu gözardı etmemek gerek.

1500 TL ve üstü seçenekler

• Beyerdynamic M201 TG: 2200 TL

Örnek Kayıt:

Bu mikrofonu, bazı kötü tarafları olmasına rağmen özellikle bu listeye ekledim. Çünkü konuşma kaydında ses tonu çok çok iyi. Kötü tarafı ise, çok yakından konuşulduğunda, sert seslerde patlama yapması. Ancak paketten çıkan kendi filtresi ile kullanıldığında bu sorun neredeyse tamamen azalıyor, zaten normal uzaklıktan konuşulduğunda herhangi bir sorun yok. Ve kaydettiği ses belki de duyduğum en iyi tonda diyebilirim.

• Shure SM7b: 4350 TL

Örnek Kayıt:

Shure’un en iyi markalardan biri olduğunu söylemiştim. Bu mikrofon da bu fiyatıyla, neredeyse mükemmel bir kayıt imkânı sağlıyor. Dahili filtre seçenekleriyle ses tonunu değiştirmek de mümkün. Ve bunları yazılımsal yapmıyor. Analog bir şekilde frekansları değiştirerek yapıyor. Bu özellikleri ve kalitesiyle bu fiyatı hakediyor mu derseniz, bence ediyor. Ama podcast için bu parayı harcamaya gerek var mı derseniz, bence yok. Fakat kalitenin de sonu yok. Eğer bütçeniz yeterliyse ve podcast dışında bir mikrofon kullanım alanınız da varsa, en iyi seçeneklerden biri.

• Røde Procaster: 1800 TL

Örnek Kayıt:

Røde mikrofonlar ne olursa olsun üst düzey materyallerle üretiliyor. Mikrofonu paketten çıkarttığınızda, ağırlığı ve malzemenin kalitesiyle ben bu fiyatı hak ediyorum diyor gibi. Ses kalitesi ve teknik özellikleri de bir podcast için fazlasıyla yeterli. Ama bana kalırsa, podcast için illa ki bir Røde mikrofon almalıyım diyorsanız, alınacak olan Røde Procaster’dır. Bütçe el veriyorsa, yukarıda endüstri standardı olarak bahsettiğim mikrofonlarla kıyasalanabilecek bir Røde modeli, tasarımı ve kullanılan kaliteli malzeme de cabası.

Tak-çalıştır ve dış ortam

Dış ortamda (outdoor) ses kaydı dediğimizde, aslında iki tip kayıttan bahsedebiliriz. Birincisi ve bizimle ilgisi olmayanı, İngilizcede “field recording” denilen dış ortamda aldığımız müzik veya doğa sesi gibi kayıtlar. İkincisi de herhangi bir dış ortamda, kafede, parkta veya kütüphanede (şaka) yapacağınız podcast kayıtları. Bunu da bir veya birden çok konukla yapacağınız bir podcast olarak varsayıyorum. Çünkü tek başınıza da yapacak olsanız, prensipte aynı şey. Dış ortamda ve konukla yapacağınız kayıtlarda, eğer ki profesyonele yakın bir kayıt almak istiyorsak, bir adet taşınabilir kayıt cihazı edinmemiz gerekiyor. Ve hayır kayıt özelliği olan mp3 çalarlardan veya iPodlardan bahsetmiyorum. Birkaç tane telefonlara veya tabletlere doğrudan bağlanabilen ve “hiç yoktan iyi” kalitede kayıt yapabilen modeller de mevcut. Birkaçını aşağıda görebilirsiniz.

Bu taşınabilir kayıt cihazlarına, iki veya fazla kişiyle yapılacak kayıtlar için, takabileceğimiz iki tip mikrofon var. Yaka mikrofonu ve “shotgun” mikrofon. Bunun kararını siz vermelisiniz. Örneğin yaka mikrofonu ile daha konforlu bir kayıt alırım diye düşünebilirsiniz ama, konuk sayınız artarsa ekstra mikrofon satın almanız gerekir. “Shotgun” mikrofonlar, doğru konumlandırıldığında bir grup insanın sesini gayet başarılı bir şekilde alabilir.

• Zoom F1: 2000 TL

Zoom dış kayıtlarda en çok kullanılan kaydedicilerden biridir. Bu model giriş seviye modellerden biri fakat standart bir podcast için fazlasıyla yeterli. CD kalitesinden, en düşük mp3 formatına kadar bir dizi farklı kalitede kayıt alabiliyor. Bu da elbette kayıt için süreyi etkiliyor. Çıkartılabilir “shotgun” bir mikrofon ile birlikte geliyor ancak yaka mikrofonu da takılabilir.

• Tascam DR-05: 1250 TL

Teknik özellikleri aşağı yukarı Zoom F1 ile aynı. Farklı kalitelerde kaydetme ve filtre seçenekleri mevcut. Sağ ve sol olarak iki adet dahili mikrofonu var, yani stereo kayıt yapabiliyor. Buna da elbette harici yaka mikrofonu veya shoutgun mikrofon takılabiliyor. Tascam ses endüstrisinde köklü ve eski bir markadır, bu yüzden eğer bütçenize uygunsa rahatça satın alabilirsiniz. Son bir ek özellik de sd kart takılabiliyor oluşu.

• Beyerdynamic M58 Omnidirectional: 1000 TL

Örnek Kayıt:

Beyerdynamic, pazarlamaya pek yatırım yapmasa da oldukça uygun fiyata kaliteli cihazlar üreten bir firma. Bu modelin de dış kayıtları epey başarılı görünüyor. Bu modeli internette araştırırsanız, bazı marka ve modellerde benzer özellikli mikrofonlarla yapılmış karşılaştırmaları görebilirsiniz. Ama sorun şu ki, diğer cihazlar Beyerdynamic’den en az iki kat daha pahalı. Bu yüzden satın alma araştırması yaparken bu markayı gözden kaçırmayın.

• Audio-Technica AT875R: 1800 TL

Örnek Kayıt:

Buraya kadar okuduysanız Audio Technica’nın üst düzey bir ses markası olduğunu biliyorsunuz demektir. Bu model tam anlamıyla mükemmel bir “shotgun” mikrofon. Özellikle ses kalitesi çok iyi ve arka sesleri kesmede başarılı.

• Shure MV5: 1400 TL

Örnek Kayıt:

Shure’un tamamen mobil hayat için tasarladığı küçük ama başarılı bir modeli. Doğrudan akıllı telefonunuza bağlayıp kullanabiliyorusunuz ve başarılı bir de uygulaması var akıllı cihazlar için. Özellikle çok gezen ve değişik ortamlarda kayıt yapan podcastçiler için mükemmel bir seçenek. 24bit ses kalitesine kadar kayıt yapabiliyor.

• Shure MV51: 2000 TL

Örnek Kayıt:

Bir yukarıdaki Shure modelinin bir üst modeli. Normalde aynı serinin iki mikrofonunu bu listeye koymak mantıksız görünebilir ama bu model epey iyi. Mobil olarak gezdiğiniz farklı ortamlarda kolayca kayıt alma imkânı yanında, evinizde veya kişisel stüdyonuzda da kullanabileceğiniz kalitede bir kayıt alabiliyor.

• Boya BY-MM1: 200 TL

Örnek Kayıt:

Uygun fiyatlı ve işinizi layıkıyla görebilecek bir “shotgun” mikrofon. Telefonunuza ya da kayıt cihazına bağlayabilirsiniz. Söyleşi tarzı programlarda konuk için kullanılabilir. Bir dinamik mikrofondan kapalı ortamda alacağınız performansı göstermeyebilir ama yeterli seviyede bir kalite sağlayacaktır.

Boya BY-M1: 100 TL

Örnek Kayıt:

Uygun fiyatlı ve işi gören bir yaka mikrofonu, konuklu programlarda konuk sayısı kadar alıp her konuğa bir adet vererek, bir shoutgun veya dinamik mikrofondan daha uygun fiyatlı bir çözüm üretilebilir.