NewsLabTurkey Ne Okuyor’dan Herkese Merhaba!
“Ne Okuduk” bölümümüzde öne çıkanların arasında Taliban’ın NYT’de yayınlanan köşe yazısı ve Almanya’daki platform ve podcast dinleme alışkanlıkları araştırması var.
“Haftanın Odağı” ise Wikipedia’dan daha verimli faydalanmanın yolları üzerine. Ülkemizde tekrar erişilebilir hâle gelmesi ile birlikte bu konuda size yardımcı olabilecek kimi tavsiyeleri derlemek istedim.
Şimdilik benden bu kadar. Görüş, yorum ve önerilerinizi her zaman bekliyorum.
Haftaya görüşmek üzere!
—Ahmet A. Sabancı
Bu hafta ne okuduk?
PATREON’DAN BORÇ İSTEYEBİLİRSİNİZ: Eğer okurlarınızdan düzenli bir gelir elde etmek istiyorsanız bunu yapabileceğiniz en büyük platformlardan birisi Patreon. Okurlarınız bu platform ile size aylık veya içerik başı destekte bulunabiliyor. Peki desteğe ihtiyacınız olan projeye başlamak için de paraya ihtiyacınız varsa ne yapabilirsiniz?
Patreon, bu sorunu düşünerek platformu kullanan girişimlere ve projelere borç verecek bir sistem olan Patreon Capital’i hayata geçirdi. Sistem aslında yeni bir şey değil; Patreon size önden sermaye sağlayacak, ardından da faizi ile birlikte sizin Patreon’dan elde ettiğiniz gelirden bunu geri alacak. Shopify ve Stripe da benzer bir sistemi daha önce hayata geçirenlerden. Fikir başlangıçta güzel görünse de masaya yeni bir şey getirmiyor, ne kadar etkili veya faydalı olacağını da zaman içerisinde göreceğiz.
PLATFORMA GÖRE DEĞİŞEN PODCAST DİNLEYİCİLERİ: İnsanların podcast dinleme alışkanlıklarını etkileyen birçok faktör var. Bunların arasında hangi ülkede oldukları, gelir seviyeleri ve buna bağlı olarak kullandıkları cihazlar ilk akla gelenler. Peki hiç hangi platformun dinleyicisi hangi konularla daha çok ilgileniyor diye düşündünüz mü?
Almanya merkezli podcast ağı zebra-audio.net ve hosting platformu Podigee bunu merak etmiş ve Almanya’daki podcast dinleyicilerinin platformlara göre alışkanlıklarını incelemiş. Sonuçlar oldukça ilgi çekici. Apple Podcasts dinleyicileri ağırlıkla haber ve kültür ağırlıklı içerikleri tercih ederken; Spotify’da haberler beşinci sırada ve komedi zirvede. Deezer’da ise sağlık birinci sırada iken haberler ilk beşe bile girememiş.
Bunun her ülke için farklı olacağı kesin ama bazı kalıpların benzer olması da yüksek ihtimal —neden diye soracak olursanız bu yazının ikinci kısmında birkaç teori var. Bu tarz çalışmalar podcastin olgunlaşmaya başladığı her ülkede yapılmalı, çünkü podcast üretenlerin nereye odaklanması gerektiğini anlamak için bu verilere ihtiyacı var.
TALİBAN LİDERİNİN NYT KÖŞE YAZISI: Gazetelerin kimin fikirlerine yer verip vermemesi gerektiği ya da ifade özgürlüğünün sınırları gibi tartışmaları sıkça yapıyoruz. Elbette bu tartışmalarda herkesin kabul edeceği kesin sonuçlara ulaşmak zor. Ama zaman zaman bu tartışmalarda incelenebilecek çok ilginç örnekler ortaya çıkıyor.
Tıpkı New York Times’ın Taliban lideri Haqqani’nin yazdığı bir yazıya yer vermesi gibi. Taliban ve ABD arasındaki barış görüşmeleri gibi önemli bir gündem başlığı düşünüldüğünde buna yer vermek gerektiği de savunulabilir, aynı şekilde bu “düşman” tarafın fikirlerine hiçbir dipnot koymadan sunmanın ifade özgürlüğü sınırlarını aştığı da. Bu noktada dünya görüşünüzden gazetecilik anlayışınıza kadar birçok şey devreye giriyor ve bu yüzden herkesin ortak bir paydada buluşması imkânsızlaşıyor.
Kişisel yaklaşımım bu tarz tartışmalardan kesin bir sonuç veya bir tarafın “galibiyetini” beklemek yerine bunları birer öğrenme aracı olarak kullanmak. Bu yüzden de eğer sizin bu tartışmaya dair bir yorumunuz varsa duymak isterim.
ZOR VERİYİ OKUNUR KILMAK: Eğer anlaşılması ve anlatması zor bir konuyu ele alıyorsanız, bunu okura nasıl aktarabileceğinizi bulmak her zaman kolay olmayabilir. Özellikle de teknik veya veri ağırlıklı bir konuda yazıyorsanız.
Eğer bu durumla sık sık karşılaşıyorsanız, Roy Peter Clark’ın tavsiyelerine bir göz atmanızda fayda var. Yazmaya başlama noktasından yazınızı kurgulamaya kadar birçok noktada işinize yarayabilecek ve size yardımcı olacak önerilerini derlemiş.
Tavsiyeler arasında herkesin işine yarayacaklardan birisi: Taslağınızı sesli okuyun. Bunun yazınızdaki sorunları çok daha iyi görmenizi sağladığını kendi tecrübelerime dayanarak söyleyebilirim.
KISA KISA:
AP, New York medyasına yerli haberleri daha hızlı bir şekilde paylaşabilecekleri bir sistem kurdu.
Dünyanın her yanında devletler, muhabirleri gözetlemeye artan bir hızla devam ediyor.
Eğer medya dedikodularını seviyorsanız 2002’den günümüze taşınan bir New York medyası olayının öyküsü burada.
Assange ve Greenwald’un benzer suçlamalar ile yargılanması ve bunun sızıntı gazeteciliğine etkileri üzerine önemli bir analiz.
Podcast camiasında geçen haftanın gündemlerinden birisi olan Podcast Academy projesinin ne olduğunu merak ediyorsanız bu yazı yardımcı olacaktır.
Leezel Tanglao gazetecilerin yarattıkları etkiyi bağlamıyla beraber görebilecekleri bir araç geliştiriyor.
The New Yorker iklim krizi üzerine haftalık bir bülten ile konuyu gündemin kalabalığından kurtarmayı hedefliyor.
Haftanın odağı: Wikipedia’yı verimli kullanmak
Wikipedia internetin en önemli sitelerinden birisi. Hatta kimilerine göre “internetteki son iyi yer.” Bu yüzden de bir şeyleri merak ettiğimizde veya bir araştırmaya başladığımızda aklımıza ilk gelen yerlerden birisi.
Ancak Wikipedia’yı doğrudan kullanmak güvenli bir yol değil. Bunun en temel sebebi çoğu zaman bilginin güvenilirliğine dair kesin bir garanti verilememesi ya da ani saldırılara ve kötü niyetli değişikliklere maruz kalabilmesi.
Fakat doğru bir şekilde kullanıldığında Wikipedia sağlam bir araştırmaya başlamak için ideal bir araç olabilir. Özellikle başlıkların kaynakları ve “Tartışma” bölümleri bu noktada başlığın kendisinden çok daha faydalı olabilir. Benzer şekilde başlıklarda yapılan değişiklikleri ve bunların sebeplerini okumak da konuyu daha iyi anlamanıza yardımcı olabilir.
Bununla birlikte Wikipedia’yı temel alan birçok araç da araştırmalarınız için önemli veriler sağlayabilir. Örneğin WikiWatch, istediğiniz başlıklardaki değişimleri sizin için takip edip sizi uyarabilen bir sistem. Buna benzer birçok aracı internette bulabileceğiniz gibi Wikipedia’nın özgür verisini kullanacak araçları özgürce geliştirmeniz de mümkün.
Son olarak Wikipedia’yı yalnızca ansiklopedi kısmından ibaret düşünmeyin. Wikimedia Foundation’ın diğer birçok projesi de size araştırmalarınızda faydalı olacaktır.
