NewsLabTurkey Ne Okuyor’dan Herkese Merhaba!
Bu hafta “Ne Okuduk” bölümünde ekonomi ağırlıklı bir derlememiz oldu. Hem The Correspondent’ın kitlesel fonlama projesinin başarısı, hem The New York Times’ın rakamlarla 2018 listesi, gazetecilik için ekonominin ne kadar önemli olduğu ve bu konuda neler yapılabileceği konusunda fikirler veriyor. Bununla birlikte dijital medya okuryazarlığı da bu haftanın önemli başlıkları arasında.
“Haftanın Odağı” için gazetecilerin kendilerine teknoloji ve kodlama gibi yetenekleri öğretebilecekleri dijital platformları ve rehberleri derledik. Gazetecilerin kısıtlı imkânlarıyla kendilerini geliştirmeye mecbur kaldıkları bir süreçte, bu konuda gazetecilere destek olmak için yola çıkmış bir proje olarak, bu tarz konularda elimizden geldiğince kaynak sunmaya devam etmeyi amaçlıyoruz.
Şimdilik benden bu kadar. Görüş ve önerilerinizi her zaman bekliyoruz.
Haftaya görüşmek üzere ve herkese iyi haftalar!
—Ahmet A. Sabancı
Bu Hafta Ne Okuduk?
YAŞLILARIN DİJİTAL MEDYA OKUR YAZARLIĞI SORUNU: İnternette yayılan yalan haberlerin önemli bir kısmının arkasında yatan sebebin medya okuryazarlığındaki eksikliğimiz olduğu sıkça dile getirilen bir konu. İnternette yalan ya da şüpheli bir bilgiyi tespit etmek mecraya hâkim olanlar için çok kolay görünse de, yabancı olanlar için yalan ile doğru haber arasında çoğu zaman bir fark olduğu bile anlaşılmıyor.
University of Oxford’a bağlı olan Reuters Institute for the Study of Journalism’in gerçekleştirdiği son araştırma, bunun özellikle 65 yaş üstü internet kullanıcılarında büyük bir sorun olduğunu bizlere gösteriyor. İnternet kullanan yaşlılar, internette yalan haberleri sorgulamadan paylaşan en büyük kesim olmanın yanı sıra tıkladıkları haberlerin arkasındaki markaları tanımıyor ya da hatırlamıyorlar ve sosyal medyadaki algoritma hâkimiyetinden habersizler. Örneğin, Facebook’ta önlerine çıkan haberlerin büyük bir kısmının gazeteciler tarafından derlendiğini düşünüyorlar. Tamamına bu linkten erişebileceğiniz çalışma, dijital medya okuryazarlığı alanında çalışanların enerjisini nereye doğru odaklaması gerektiğini ve yalan haber konusuyla mücadelede önemli noktalardan birisini bizlere gösteriyor.
İSTATİSTİKLERLE THE NEW YORK TIMES’IN 2018’İ: The New York Times, gazetecilikte marka denildiğinde tüm dünyada akla gelen ilk isimlerden birisi. Yaptığı işler, dünya çapında görünürlüğü ve uzun zamandır istikrarlı bir şekilde yayın hayatına devam ediyor olması bunun en büyük sebeplerinden. Yayınladığı birçok işle dünyada trendleri belirleyebilecek bir etkiye sahip. Bu yüzden de ne yaptığı, nasıl yaptığı ve ne durumda olduğu herkes tarafından takip ediliyor.
Geçtiğimiz günlerde kısa bir blog postuyla 2018 yılını kendileri açısından istatistiklerle değerlendirdi. İlgi çekici istatistiklerden bazıları şöyle: tüm gazetede 1550 gazeteci çalışıyor ve bunların 110’u yeni, 200’den fazlası başka ülkelerde yaşıyor; toplamda 55.000 haber yazılmış, bu da 50.000.000+ kelime yapıyor; 4.000.000+ abone sayısına ulaşmış ve 200’den fazla ülkede okurları var.
Burada ek olarak Emre Kızılkaya’nın Twitter’da değindiği bir noktadan da bahsetmekte fayda var. Henüz 2018 bütçeleri yayınlanmadı ama 2017 yılında, New York Times bu çalışmaları için 1,5 milyar dolar harcamıştı. 2018’de bu rakamın daha da arttığı kesin. New York Times seviyesinde bir gazetecilik yapabilmek maalesef ciddi bir bütçe ve ekonomik yapı isteyen bir iş. Bunu da akılda tutmak gerekiyor.
Ek bir New York Times haberi daha: New York Times, Amazon’un Alexa akıllı asistanını destekleyen tüm cihazlarda erişilebilecek 3 dakikalık kısa haber bültenleri hazırlıyor. Akıllı asistanlar yayıldıkça benzer deneyleri görmeye devam edecek gibiyiz.
YERELDE SOSYAL MEDYA VE GAZETECİLİĞİ BİRLEŞTİRMEK: Yerel gazetecilik genellikle göz ardı edilen ve bu yüzden de hem imkânlardan hem de seçeneklerden yana yoksunluk çeken bir alan. Fakat birçok anlamda yerel gazeteciliğin özellikle o bölgede yaşayan kesimler için büyük bir önemi var. Hemen herkesin dijitali haber almak için daha fazla kullandığı günümüzde de buna uygun çözümler geliştirilmesi gerekiyor.
Bu çözüm denemelerine bir örnek Almanya’dan geldi. Sebastian Penthin’in kurduğu Lokalportal, sosyal medyanın sağladığı iletişim imkânlarıyla yerel gazeteciliği dijitalde birleştirerek, bölgede yaşayan insanların da aktif bir şekilde dahil oldukları bir platform yaratmış. Platformda paylaşımda bulunabilmek için o bölgede yaşadığınızı kanıtlamanız gerekiyor olması da, spam potansiyelini ortadan kaldırıyor ve kişilerin daha dikkatli bir iletişim kurmalarını sağlıyor. Gelirinin önemli bir kısmını da aynı bölgedeki şirketlerin verdiği reklamlardan sağlayan Lokalportal, tamamen bölgeye odaklı bir şekilde yerel gazeteciliğin nasıl yapılabileceğine dair yaratıcı bir deney.
THE CORRESPONDENT NASIL 2,5 MİLYON DOLAR TOPLADI: Geçtiğimiz bültenlerde The Correspondent ve büyük kitle fonlama projesinden bahsetmiştik. Proje başarılı bir şekilde fonlandı ve şu an hayata geçme aşamasında. Ancak 2,5 milyon dolar gibi bir miktarın nasıl toplandığı birçok kişinin merak ettiği bir soruydu.
Engaged Journalism Accelerator’da yayınlanan bir yazı, bunu tüm süreci de anlatarak detaylı bir şekilde cevaplıyor. Yazı özellikle benzer şekilde kitle fonlama yolunu düşünenler için önemli tavsiyeleri içeriyor. En ilginç detaylardan birisi ise televizyonun kampanyaya sağladığı katkı. The Daily Show ve CNN’e çıkmaları hem hızlı bir şekilde hedefe ulaşmalarını hem de daha geniş bir kitleye ulaşmalarını sağlamış.
2018’DE BİLDİRİMLER SAKİNLEŞMEYE BAŞLADI: Bildirimler, özellikle haberleri telefon uygulamalarından takip edenler için hem büyük kolaylık hem de baş ağrısı olabiliyor. Son dakika haberlerine hızlıca erişebilmek büyük bir kolaylık ama bu bildirimler “her şeyi bildirmeye”, clickbait kıvamında ya da çok sık gelmeye başlayınca çekilmez olabiliyor.
Columbia Journalism Review tarafından yapılan bir çalışma, İngilizce yayın yapan büyük gazeteler ve haber siteleri için durumun değişmeye başladığını ve daha az bağıran bildirimlere doğru bir yönelim olduğunu gösteriyor. Ülkemizde henüz ciddi bir değişim göremesek de, umuyorum ki bu yaklaşım buralara da en kısa sürede gelmeye başlayacak. Çünkü insanlar haberlere erişmek için verdikleri bildirim izni kötüye kullanıldığında bildirimleri kapatmak yerine uygulamayı silmeyi tercih ediyorlar ve aslında farkında olmadan bu yayınlar kendilerine zarar veriyor.
Haftanın Odağı: Gazeteciler İçin Teknoloji Eğitimi
Gazetecilik teknoloji ile iç içe geçtikçe, dijitalin sağladığı hikâye anlatım imkânlarını kullanabilmek için teknolojiye hâkim olmak gerekiyor. Elbette gazetecinin çalıştığı yere ve elindeki imkânlara göre yapabilecekleri ve ihtiyaçları da değişebiliyor. Örneğin, ekibinde teknik konulara hâkim ve bunları üretmenize yardım etmek için orada olan birilerine sahip bir yayında çalışma şansına sahipseniz, bunları öğrenmek sizin için bir zorunluluk olmayabilir. Fakat çoğunluk için bu söz konusu değil ve hatta çalışma koşullarını göz önünde bulundurduğumuzda, birçok işi tek başına yapmak zorunda kalanlar çoğunlukta. Eğer bu konularda kendinizi geliştirmek isterseniz ilk seçenek olarak eğitimler bulmak ve bunlara zaman ve bütçe ayırmak zorundasınız. Bu ikisi de her zaman mümkün olmuyor maalesef.
Fakat günümüz koşulları, özellikle de sektörün ekonomik zorluklardan dolayı iyice sertleşen hâli, gazetecileri birden çok alanda yetkin olmaya zorluyor. Eğer bir de serbest çalışan bir gazeteciyseniz zaten çoğu zaman başka bir seçeceğiniz kalmıyor.
Neyse ki, internette bu konularda kendisini geliştirmek isteyenler için birçok imkân ve yol mevcut. Eğer teknolojiye biraz daha hâkim olmak isterseniz ya da özel bir proje üretmek istiyor ama işin teknik kısmına dair bilginiz yoksa, muhtemelen size yardım edecek rehberler ya da eğitim modüllerini internette bulabilirsiniz. Biz de haftanın odağını bu konu üzerine belirledik ve teknik konularda kendilerini eğitmek isteyen gazetecilerin işine yarayabilecek eğitim modülleri ve rehberlerden bir derleme oluşturduk.
