Dictionary.com tarafından 2018 yılının kelimesi seçilen, Türkçeye yanlış bilgi olarak çevirebileceğimiz “misinformation” kavramının da bize gösterdiği üzere yanlış bilgi ile mücadele dünyada medya kuruluşlarının birinci önceliği olarak karşımıza çıkmakta.
Özellikle Amerikan başkanlık seçimleri sürecinde ağırlık kazanan ve günümüzde teknolojiden medyaya, akademiden sivil topluma birçok aktörün çözümler üretmeye çalıştığı bu fenomen soruna yönelik 2014 yılından bu yana Türkiye’de çözüm üretmeye çalışan bir kurum var. İzlemedeyiz Derneği, Doğruluk Payı ve Veri Kaynağı gibi projeleriyle toplumun medya okuryazarlığını ve toplumun karar vericilerden doğru bilgi talebini artırmak için çalışmalarını sürdürüyor.
2014 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin birkaç ay öncesinde yayına başlayan Doğruluk Payı, bugüne kadar binin üzerinde yayınladığı iddia kontrolü ve yüzün üzerindeki vaat kontrolü (Hükümetre) çalışmalarıyla Türkiye’nin ilk doğruluk kontrolü (fact-checking) çalışması olma özelliğinin getirdiği sorumlulukla 2019 yılı için de çalışmalarına devam etme kararlılığını korumakta. Mart ayında gerçekleşecek yerel seçimlerde adayların seçmenlerini doğru bilgilendirme sorumluluğunu kamuoyuna hatırlatmak ve medyada veri temelli yayıncılığın güçlendirilmesi Doğruluk Payı’nın öncelikli çalışma alanlarının başında yer almakta. Toplumu yakından ilgilendiren fakat geleneksel medyanın çeşitli çıkmazları yüzünden denetim faaliyetini yerine getiremediği ülkemizde Doğruluk Payı, ekonomiden sosyal güvenliğe, iç politikadan dezavantajlı grupların maruz kaldığı ayrımcılıkla mücadele alanlarına dair yayınlayacağı araştırma ve katma değerli içerikleriyle çalışmalarına devam edecektir. Birçok araştırmada görüldüğü üzere Türkiye’de medyaya yönelik güven bunalımının yüksekliğinin orta vadede daha yanlış bilginin daha da hâkim olmasını beraberinde getirecek olacağından duyduğumuz endişeyle çalışmalarımızda okurla yayıncıların arasında güven ilişkisinin güçlendirilmesini oldukça önemli görüyoruz. Doğruluk kontrolü alanında çalışan yayıncıların sıkça üzerinde durduğu, hedef kitlemiz kimdir sorusuna cevaplar bulmayı ve uygulamada bu hedef kitlelerini çeşitlendirebilmenin, medyanın içinde bulunduğu bu çıkmazdan çıkış için oldukça kritik bir önem taşıdığının farkındayız.
2019 yılını İzlemedeyiz çalışmalarının, özellikle Doğruluk Payı ve Veri Kaynağı’nın bu güven artırma ve topluluk yayıncılığı arayışlarının somutlaştığı, ölçülebilir kazanımlara taçlanacağı bir yıl olması için başta YouTube olmak üzere farklı platformlarda etki alanı geniş ve internet yayıncılarının genellikle zayıf alanları olarak görülen platformlarda farklı formatları uyguladığı bir yıl olarak kurguluyoruz. Doğruluk Payı’nın Uluslararası Doğruluk Kontrolü Ağı’nın (International Fact-Checking Network) yönetim kurulunda yer almasından da kaynaklanan sorumluluğu çerçevesinde Türkiye ve çevre coğrafya içerisinde veri temelli yayıncılık faaliyetlerinin güçlenmesine ve toplumun karar verme süreçlerini daha fazla katılımına aracılık edebilecek kapasitelere ulaşması için de çalışmalarını sürdürecektir. Diliyorum ki önümüzdeki yıl, medya kuruluşlarının, özellikle kendimizi de konumlandırdığımız veri temelli yayıncılık alanında çalışan oluşumların medyaya yönelik güveni artırabileceği, okur desteği anlayışından topluluk yayıncılığına evrilen bir anlayışa dair çalışmalarını hızlandıracağı bir yıl olacaktır.
