2018 Listeleri, 2019 öngörüleri

Getting your Trinity Audio player ready...

NewsLabTurkey Ne Okuyor’dan Herkese Merhaba!

2018’in son bülteni, bir nevi 2018’e bakış temasına sahip oldu. “Ne Okuyoruz” bölümünde 2018 boyunca sıkça konuştuğumuz yalan haber gibi başlıklara dair genel bir bakışa, basın özgürlüğünün dünyadaki durumuna bir örnek olarak Doğu Avrupa’ya ve Time’ın “Person of the Year” ödülüne yer verdik.

“Haftanın Odağı”nda ise 2018 listelerini derledik. 2018 boyunca gazetecilik sektörüne dair olan biten birçok konuyu takip etmek kolay değildi. O yüzden yılın son günlerinde şöyle bir geriye bakıp hem kaçırdıklarımızı görmek hem de kimi önemli başlıkları hatırlamak faydalı olur dedik.

Bu hafta ayrıca sitemizde sizler için özel bir dosya da hazırladık. “2019’a Girerken” dosyamızda birçok farklı uzman ve gazeteci sektörle ilgili 2019 öngörülerini ve beklentilerini paylaştı. Katkıda bulunan isimler arasında Mehmet Şafak Sarı, Sarphan Uzunoğlu, Mehmet Atakan Foça, Baybars Örsek, Sergül Taşdemir, Görkem Pancaroğlu ve Ahmet A. Sabancı var. Dosyamıza buradaki linkten ulaşabilirsiniz.

Şimdilik benden bu kadar. Görüş ve önerilerinizi her zaman bekliyoruz.

Haftaya görüşmek üzere, herkese iyi seneler!

—Ahmet A. Sabancı

Time’ın “2018 Person of the Year” kapaklarından birisi. Kapaktaki kişiler 2018 içerisinde silahlı saldırıya uğrayan The Capital Gazette’nin çalışanları. (Kaynak)

Bu Hafta Ne Okuduk?

WALL STREET JOURNAL’IN TASARIM ÖYKÜLERİ: Büyük gazetelerin hem dijital hem de basılı yayınlarının tasarımları hemen herkesi etkileyen özelliklerinin başında gelir. Geleneksel gazetecilik denildiğinde metnin nasıl yazıldığı ve dil önemli kabul edilir ama, iyi ve temiz bir tasarım da okurun o bilgiye ulaşabilmesi açısından epey önemli. Ne var ki çoğu zaman gerçekten güzel tasarlanmış bir arayüz gördüğümüzde bunun nasıl gerçeğe dönüştüğünü ya da hangi fikirlerle harekete geçildiğini öğrenmek pek mümkün olmuyor.

Wall Street Journal bu konudaki merakımızı gidermek adına yaptıkları işlerde tasarıma dair ne varsa hepsini anlattıkları WSJ Design isimli bir bölüm oluşturmuş. Burada iPhone uygulamalarını nasıl yeniden tasarladıklarından, abonelerin hesap yönetimini nasıl kolaylaştırdıklarına kadar birçok konuyu okurlarıyla paylaşıyorlar. Bu alanla ilgili olanların öğrenebileceği ve ilham alabileceği birçok yazı var.

2019’DA BİLGİ KİRLİLİĞİNE KARŞI NE YAPABİLİRİZ?: Geçtiğimiz yıl yalan haber, propaganda ve birçok benzeri isim altında bilgi kirliliğini ve bunun yarattığı sorunları konuştuk. 2019 için de bu konular gündemde olmaya devam edecek gibi görünüyor. Bu yüzden de gazetecilere bu kirlilikle mücadelede büyük bir rol düşüyor.

ABD merkezli First Draft News’in başındaki isim olan Claire Wardle geçtiğimiz haftalarda katıldığı Google DNI Innovation Forum’da bu konuyla ilgili konuşmuş ve önemli tavsiyeler vermiş. Konuşmanın bütünü çok önemli bilgiler içeriyor; verdiği beş temel tavsiyeyi şöyle özetlemek mümkün:

Bilgi kirliliğine ve buna yönelik taktiklere karşı hazırlıklı olun.
Bir stenograf gibi davranıp her söylenen yalanı yazmayın.
Bilgi kirliliğine yaşam alanı tanımayın, sorumlu olun.
İnsanların çevrim içi olduklarını unutmayın, yazdığınız her şey hızlıca yayılabilir.
Bilgi kirliliğine fazlalıkla maruz kalan alanlarda daha çok haber yapın, yalan habere fırsat vermeyin.

Ayrıca Claire Wardle’ın 2019 öngörülerini paylaştığı yazısını teyit.org Türkçeye çevirdi. İkisi birleşince daha bütünlüklü bir tablo ortaya çıkıyor.

DOĞU AVRUPA’DA BASININ BASINLA KAVGASI: Dünyanın birçok yerinde son zamanlarda sıkça görmeye başladığımız bir taktik var. Hükümetler eğer basının özgürlüklerinden ve eleştirilerinden rahatsız oluyorsa, buna karşı bir araç olarak kendilerine yakın kişilerce yönetilen medya kurumlarını kullanıyor. Türkiye Gazetecilik Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’ne 18 yıl sonra bir güncelleme yapılıp “hedef gösterme” ve “rekabet” maddelerinin eklenmesi, ülkedeki durumun özeti.

Bu konuda ciddi sıkıntılar yaşanan bir diğer bölge de Doğu Avrupa. Index on Censorship’te yayınlanan haberde; Macaristan, Polonya, Sırbistan ve daha birçok Doğu Avrupa ülkesinde kimi medya kuruluşlarının bağımsız gazetecileri nasıl hükümetin isteğiyle hedef hâline getirdiği anlatılıyor.

“TIME YILIN İNSANI” GAZETECİLER: Geçtiğimiz bültenlerde kısaca bahsetmiştik ama detaylı bir şekilde yazma şansım olmamıştı. Time, 2018 için Person of the Year seçimini gazetecilerden yana kullanmıştı. Geçtiğimiz yılın ve önceki birkaç yılın gazeteciler ve basın özgürlüğü adına ne kadar zor geçtiğini düşünecek olursak, bu oldukça yerinde bir seçimdi.

Dosya dünyanın dört bir yanından farklı öykülere ve tecrübelere sahip gazetecilere yer veriyor. Hepsini tek tek sıralamak için yerimiz kısıtlı ama Bangladeşli Shahidul Alam’ın öyküsü ve 2018 içerisinde silahlı saldırıya uğrayan The Capital Gazette çalışanlarının saldırı sonrasını anlattıkları yazı öne çıkanlar arasında. Eğer vaktiniz varsa tüm dosyayı okumakta fayda var.

BBC BİZİ KONGO NEHRİNE GÖTÜRÜYOR: Sanal gerçeklik teknolojilerinin gazetecilik için nasıl yeni imkânlar yaratabileceği sık konuşulan konulardan birisi. Ancak teknolojinin hâlâ gelişme aşamasında oluşu, bu alandaki güzel işlerin sayısının da sınırlı bir noktada kalmasına neden oluyor. Yine de, zaman zaman güzel örneklerle karşılaşıyoruz.

Bunlardan birisi de geçtiğimiz günlerde BBC’den geldi. Afrika muhabiri Alastair Leithead bizlere Kongo Nehri gezimizde eşlik ediyor ve hem bölgeyi hem de nehir üzerindeki su politikasıyla birlikte Kongo’daki politik durumu bizlere anlatıyor. Eğer elinizde kullanışlı bir VR gözlüğü varsa —telefonla kullandıklarınız bile olur— kesinlikle denemenizi tavsiye ederim.

The Guardian Visuals ekibinin 2018 içerisinde yaptıkları en büyük 18 proje listesine aldıkları örneklerden birisi. Bu görselde ekip Londra’nın zengin kesiminin yeraltında kendileri için inşa ettikleri havuzlar, sinemalar gibi lüks mekanları haritalıyor. (Kaynak)

Haftanın Odağı: 2018 Listeleri

Her yılın sonuna yaklaştığımızda artık bir gelenek hâline gelen listeleri ve derlemeleri görmeye hepimiz alıştık. Sinema, müzik, bilgisayar oyunları, edebiyat gibi aklınıza gelecek hemen her alanda geride kalan yılı hatırlamak için listeler hazırlanıyor, özel dosyalar oluşturuluyor. Kimileri artık bir klişe hâline geldi diye düşünse de, 365 gün sonrasında geriye dönüp bakmak ve önümüzdeki yıla dair kafamızın içinde birtakım planlar yapmak için faydalı olabiliyor bu listeler.

2018’i geride bırakırken sektöre dair yapılan derlemelerin bir derlemesini haftanın odağı yapmaya karar verdik. Belki biraz meta bir liste oldu ama bir yılı geride bırakırken neler olduğunu hatırlamak ve 2019’da bizi nelerin bekleyebileceğine dair düşünmek için güzel bir kaynak olacağını düşünüyoruz.